Ο Σίβα είναι ένας από τους πιο σημαντικούς θεούς στο Ινδουιστικό πάνθεο και, μαζί με τον Μπράμα και τον Βίσνου,θεωρείται μέλος της Αγίας Τριάδας(τριμούρτι) του Ινδουισμού.Ένας πολύπλοκος χαρακτήρας, μπορεί να αντιπροσωπεύει την καλοσύνη, υπηρετεί ως ο Προστάτης, αλλά έχει επίσης και μια σκοτεινότερη πλευρά ως ο ηγέτης των κακών πνευμάτων ,φαντασμάτων και βαμπίρ,και ως ο ηγέτης των κλεφτών,αχρείων και ζητιάνων. Επίσης συσχετίζεται και με τον Χρόνο, και ιδιαίτερα ως ο καταστροφέας όλων των πραγμάτων.Παρ' όλα αυτά,ο Σίβα επίσης συσχετίζεται με την δημιουργία.Στον Ινδουισμό το σύμπαν πιστεύεται οτι αναγεννάται σε κύκλους(κάθε 2,160,000,000 χρόνια).Ο Σίβα καταστρέφει το σύμπαν στο τέλος του κάθε κύκλου , που τότε επιτρέπει μια νέα Δημιουργία.Ο Σίβα είναι επίσης ο σπουδαίος ασκητής , απέχοντας από όλες τις μορφές ικανοποίησης και ευχαρίστησης, συγκεντρώνοντας προτιμότερα στον διαλογισμό ως μέσο εύρεσης της απόλυτης ευτυχίας . Είναι ο πιο σημαντικός Ινδουιστικός θεός για το Σαβαϊτικό δόγμα,προστάτης των Γιόγκι και των Βραμάνων, και επίσης προστάτης των Βέδων,των ιερών κειμένων.
Σίβα, Παρβάτι & Γκανέσα
Η σύζυγος του Σίβα είναι η Παρβάτι, που συχνά ενσαρκώνεται ως Κάλι και Ντούργκα. Στην πραγματικότητα είναι η μετενσάρκωση της Σατί (ή Ντακσαγιανί ) η κόρη του θεού Ντάκσα. Ο Ντάκσα δεν ενέκρινε τον γάμο της Σατί με τον Σίβα και έφθασε στο σημείο να πραγματοποιήσει μια τελετή θυσίας προς όλους τους θεούς εκτός από τον Σίβα.Eξοργισμένη από αυτή την προσβολή, η Σατί έριξε τον εαυτό της στην θυσιαστήρια φωτιά.Ο Σίβα αντέδρασε σε αυτή την τραγωδία δημιουργώντας δύο δαίμονες( Βιρμπάτρα και Ρουτρακαλί) από τα μαλλιά του που προκάλεσαν χάος στην τελετή και αποκεφάλισαν τον Ντάκσα.Οι άλλοι θεοί έκαναν έκκληση στον Σίβα να τερματίσει την βία,και, συμφωνώντας, έφερε τον Ντάκσα πίσω στην ζωή αλλά με το κεφάλι κριαριού(ή γίδας). Η Σατί τελικά μετενσαρκώθηκε ως Πάρβατι στην επόμενη της ζωή και ξαναπαντρεύτηκε τον Σίβα.
Με την Παρβάτι,ο Σίβα απέκτησε ένα γιο,τον θεό Γκανέσα. Το αγόρι στην πραγματικότητα δημιουργήθηκε από γη και πηλό για να της κρατά συντροφιά και να την προστατεύει όσο ο Σίβα έλειπε στις διαλογιστικές του περιπλανήσεις.Ωστόσο , ο Σίβα επέστρεψε μια μέρα και,βρήκε το αγόρι να φρουρεί το δωμάτιο που η Παρβάτι λουζόταν,και ρώτησε ποιος ήταν. Αμφιβάλλοντας ότι το παιδί ήταν ο γιος του,και πιστεύοντας ότι είναι ένας αναιδής ζητιάνος,ο Σίβα κάλεσε τους μπουταγκάνας δαίμονες που πάλεψαν με το αγόρι και στο τέλος κατάφεραν να του αποσπάσουν την προσοχή με την εμφάνιση της όμορφης Μάγια και, καθώς θαύμαζε την ομορφιά της,του περίκοψαν το κεφάλι.Στην αναταραχή, η Παρβάτι, όρμηξε από το μπάνιο της και ούρλιαξε ότι ο γιος είχε σκοτωθεί.Συνειδητοποιώντας το σφάλμα του,ο Σίβα έστειλε για ένα νέο κεφάλι,με το οποίο θα έκανε το αγόρι ολόκληρο ξανά,αλλά το κοντινότερο κεφάλι ήταν αυτό ενός ελέφαντα.Και έτσι ο Γκανέσα,ο θεός με το κεφάλι ελέφαντα,γεννήθηκε.Άλλοι γιοι του Σίβα είναι ο Σκάντα ή Κάρττικεγια,ο θεός του πολέμου και Κουβέρα,ο θεός των θυσαυρών.
Γκάνγκα(η θεά που προσωποποιεί τον ποταμό Γάγγη)δώθηκε στον Σίβα από τον Βίσνου ο οποίος δεν άντεχε άλλο τις φιλονικίες ανάμεσα στις τότε τρεις γυναίκες του την Λάξμι(θεά της καλής τύχης),Σάρσβατι(θεά της σοφίας) και την Γκάνγκα.Για να απαλύνει την πτώση της Γκάνγκας στην γη,και να αποτρέψει ένα τόσο σπουδαίο ποταμό να καταστρέψει τον πολιτισμό,Ο Σίβα την έπιασε μέσα στον ψηλό κότσο τον μαλλιών του· και για ακόμα μια φορά,αποτύπωσε την ιδιότητα της αυτοθυσίας.
Ο Σίβα στην Μυθολογία
Όπως με οποιονδήποτε σημαντικό θεό, ο Σίβα εμπλέκεται σε πολλά περιπετειώδεις επεισόδια που αποτυπώνει τον ενάρετο χαρακτήρα του και προσφέρει οδηγίες για το πως να ζεις ορθά. Για παράδειγμα,η αυτοθυσία τονίζεται όταν ο Βασούκι, ο βασιλιάς των ερπετών, απειλεί ότι θα ξεράσει δηλητήριο στις θάλασσες. Ο Σίβα, παίρνοντας την μορφή μιας γιγάντιας χελώνας, μάζεψε το δηλητήριο στην παλάμη του και το ήπιε.Το δηλητήριο έκαψε τον λαιμό του και του άφησε μία μόνιμη μπλε ουλή,και ως εκτούτου μία από τις πολλές προσωνυμίες του είναι Νιλακάνθα ή Μπλε Λαιμός.
Ακόμα ένα περίφημο επεισόδιο περιγράφει το πως ο Σίβα συνδέεται με τον ταύρο Ναντί.Μια μέρα, η Σουραμπί,η οποία ήταν η πρωτότυπη μητέρα όλων των αγελάδων του κόσμου,άρχισε να γεννά έναν ανείπωτο αριθμό άψογων άσπρων αγελάδων. Το γάλα από όλες αυτές τις αγελάδες πλημμύρισε το σπίτι του Σίβα,κάπου στα Ιμαλάϊα.Θυμωμένος από την διαταραχή στον διαλογισμό του, ο θεός έπληξε τις αγελάδες με φωτιά από το τρίτο του μάτι.Ως επακόλουθο,κηλίδες από το δέρμα των αγελάδων έγιναν καφέ.Ακόμα θυμωμένος,οι άλλοι θεοί επιδίωξαν να ηρεμήσουν τον Σίβα με το να του προσφέρουν ένα μεγαλοπρεπή ταύρο - τον Ναντί,τον γιο της Σουραμπί και του Κασγιάπα- τον οποίον ο Σίβα αποδέκτηκε και καβάλησε.Ο Ναντί έγινε επίσης ο προστάτης όλων των ζώων.
Ο Σίβα συνδέεται στενά με το Λίγκα(ή Λίγκαμ) - φαλλός ή σύμβολο της γονιμότητας ή θεϊκής ενέργειας που συναντάται σε ναούς του θεού.Ύστερα από τον θάνατο της Σατί,και πριν την μετενσάρκωση της, ο Σίβα πενθούσε και πήγε στο δάσος Νταρού για να ζήσει μαζί με τους Ρίσις ή σοφούς. Ωστόσο,οι γυναίκες των Ρίσις σύντομα άρχισαν να ενδιαφέρονται για τον Σίβα.Στην ζήλια τους , οι Ρίσις πρώτα έστειλαν μια μεγάλη αντιλόπη και στην συνέχεια μια γιγάντια τίγρη εναντίον του θεού αλλά ο Σίβα τα αντιμετώπισε γρήγορα και έπειτα φόρεσε το δέρμα της τίγρης.Οι σοφοί τότε καταράστηκαν τον ανδρισμό του Σίβα που, ως αποτέλεσμα έπεσε.Όταν ο φαλλός κτύπησε στο έδαφος, σεισμοί άρχισαν και οι Ρίσις φοβήθηκαν και ζήτησαν για συγχώρευση.Αυτή τους δώθηκε αλλά ο Σίβα τους είπε να λατρεύουν τον φαλλό ως τον συμβολικό Λίγκα για πάντα.
O Σίβα στην Τέχνη
Στην Ασιατική τέχνη ο Σίβα μπορεί να παρουσιάζεται σε ελαφρώς διαφορετικούς τρόπους αναλόγως με την συγκεκριμένη κουλτούρα : Ινδική,Καμποτζινή,Ιαβαϊκή κλπ. αλλά συνήθως απεικονίζεται γυμνός,με πολλαπλά χέρια και με τα μαλλιά του πιασμένα σε ψηλό κότσο.Συνήθως έχει τριες οριζόντιες γραμμές και ένα κάθετο μάτι στο μέτωπο του. Φοράει ένα μαντήλι με μισοφέγγαρο και κρανίο( αντιποσωπεύει το πέμπτο κεφάλι του Μπράμα,που αποκεφάλισε ως τιμωρία για τον θεό που πόθησε την ίδια του την κόρη Σαντία), ένα κολιέ από κεφάλια,και φίδια για περιβραχιόνια.Σε αυτή την ενδυμασία,συνήθως αντιπροσωπεύει τον Ναταράτζια και χορεύει τον Ταντάβα μέσα σε ένα κύκλο φωτιάς που αντιπροσωπεύει τον ατελείωτο κύκλο του χρόνου.Κρατά την θεϊκή φωτιά(αγκνί) που καταστρέφει το σύμπαν και το τύμπανο(νταμαρού) που συνθέτει του πρώτους ήχους της δημιουργίας.Στο ένα χέρι κάνει την γαλήνια χειρονομία αμπαγιαμούντρα και με το άλλο υποδεικνύει το αριστερό του πόδι,σύμβολο της σωτηρίας.Επίσης ποδοπατάει με το ένα πόδι την φιγούρα του νάνου Απασμάρα Πουρούσια που αντιπροσωπεύει την ψευδαίσθηση και ο οποίος οδηγεί τους ανθρώπους μακριά από την αλήθεια.
Ο Σίβα επίσης μπορεί να παρουσιάζεται όρθιος στο ένα πόδι με το δεξί πόδι διπλωμένο μπροστά από το αριστερό γόνατο και να κρατά ένα ροζάριο στο δεξί χέρι,η τυπική στάση του ασκητικού διαλογισμού.Μερικές φορές επίσης καβαλάει τον λευκό του τάυρο,μεταφέροντας ένα ασημένιο τόξο(Πινάκα) ,κρατώντας μια αντιλόπη,και φορώντας δέρμα τίγρη ή ελέφαντα,όλα συμβολικά της φημισμένης του ικανότητας ως κυνηγός
