Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε στο ελληνικό νησί της Κω τον 5ο αιώνα π.Χ. και έμεινε γνωστός ως ο σημαντικότερος ιατρός της αρχαιότητας. Ίδρυσε ιατρική σχολή στο νησί, έγραψε πολλές διατριβές πάνω σε ιατρικά θέματα, και μέσω της συστηματικής και εμπειρικής μελέτης των ασθενειών και των θεραπειών θεωρείται δικαίως ως ο ιδρυτής της σύγχρονης ιατρικής.
Βιογραφικές λεπτομέρειες
Οι πληροφορίες γύρω από τον Ιπποκράτη είναι αποσπασματικές και αναξιόπιστες. Πιθανόν να γεννήθηκε περί το 460 π.Χ. αλλά λεπτομέρειες για τη ζωή του ήταν ασαφείς ακόμη και στην αρχαιότητα. Μία από τις παλαιότερες πηγές αποτελεί το βιβλίο “Ιπποκράτους γένος και βίος” από τον Σορανό τον Εφέσιο, επίσης ιατρός, ο οποίος έδρασε μεταξύ 1ου και 2ου αιώνα μΧ. Η μέθοδος του Σορανού να παραθέτει αποσπάσματα από παλαιότερα κείμενα απεδείχθη πολύτιμη πηγή πληροφοριών πάνω στην αρχαία ιατρική. Αναφέρει ότι ο Ιπποκράτης γνώριζε αρκετούς σοφιστές του 5ου αιώνα, όπως τον Γοργία τον Λεοντίνο, και εδιδάχθη ιατρική από τον πατέρα του και τον Ηρόδικο της Σηλυβρίας, που υπήρξε γυμναστής. Επιπλέον, γνωρίζουμε ότι ο Ιπποκράτης ίδρυσε και διηύθυνε ιατρική σχολή στην Κω.
Ο Πλάτων κάνει αναφορά στον Ιπποκράτη στο έργο του “Πρωταγόρας”, περιγράφοντας ότι αμοιβόταν για την εργασία του και πίστευε ότι το σώμα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ένα ενιαίο σύνολο (Φαίδρος). Ο Ρωμαίος λόγιος και ιατρικός συγγραφέας Κορνήλιος Κέλσος υποστηρίζει ότι ο Ιπποκράτης υπήρξε ο πρώτος που ξεχώρισε την ιατρική από τη φιλοσοφία, και άλλες αρχαίες πηγές επιπλέον υποδηλώνουν ότι ο Ιπποκράτης υποστήριζε τη σημασία της διατροφής και της σωματικής άσκησης για ένα υγιές σώμα. Ο Σορανός μας πληροφορεί ότι ο Ιπποκράτης ταξίδευε συχνά στη ζωή του και απεβίωσε στη Λάρισα της Θεσσαλίας, περί το 370 πΧ.
Κατά την αρχαιότητα, ποικίλες φήμες διαδόθηκαν για τις ξακουστές ικανότητες του Ιπποκράτη αλλά στην πλειοψηφία τους απεδείχθησαν μυθοπλασίες. Αναφορές μεταξύ άλλων λένε ότι εξέτασε τον Μακεδόνα βασιλιά Περδίκκα Β’ και απέδωσε τα προβλήματα υγείας του σε ερωτική απογοήτευση, αντιμετώπισε τον λοιμό στην Αθήνα του 430 πΧ ανάβοντας φωτιές παντού στην πόλη, και θεράπευσε τον φιλόσοφο Δημόκριτο, που πολλοί θεωρούσαν παράφρονα (έχοντας εν μέρει δίκιο). Ο Ιπποκράτης είχε τρεις γιους που συνέχισαν το έργο του - τον Θεσσαλό, τον Δράκοντα, και τον Πόλυβο.
Ιπποκρατική συλλογή (corpus Hippocraticum)
Στον Ιπποκράτη αποδίδεται από αρχαιοτάτων χρόνων η συγγραφή πλήθους διατριβών, ομιλιών και κειμένων σχετικά με την ιατρική, συλλογικά γνωστά ως “Ιπποκρατική Συλλογή”, η οποία συνετέθη κατά την Ελληνιστική περίοδο στην Αλεξάνδρεια επί Πτολεμαίων βασιλέων. Σύγχρονοι μελετητές θεωρούν, κρίνοντας από τον τρόπο γραφής, ότι τα εν λόγω κείμενα πιθανώς συντάχθηκαν από διαφορετικούς συγγραφείς και τονίζουν ότι δεν υπάρχουν αναφορές να δηλώνουν ότι ο Ιπποκράτης έγραψε ο ίδιος κείμενα στην εποχή του. Τελικά, οι μελετητές πλέον συμφωνούν ότι κάποια κείμενα όντως γράφτηκαν από τον Ιπποκράτη αλλά δεν είναι σίγουροι ποιά.
Η Συλλογή του 3ου αιώνα τροποποιήθηκε ξανά τον 1ο αιώνα μΧ από του λογίους Διοσκουρίδη και Καπίτονα. Αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς, συχνά σεβαστοί ιατροί οι ίδιοι, πολλάκις έγραφαν σχολιασμούς πάνω σε έργα που αποδίδονταν στον Ιπποκράτη, πιο ξακουστοί μεταξύ αυτών υπήρξαν ο Ηρόφιλος ο Χαλκηδόνιος (4ος- 3ος αι. πΧ), ο Απολλώνιος ο Κιτιεύς (1ος αι. πΧ) και ο Γαληνός (2ος- 3ος αι μΧ).
Τα κείμενα του Ιπποκράτη ασχολούνται με πληθώρα ιατρικών ζητημάτων αλλά μπορούν να χωριστούν σε τέσσερις κύριες κατηγορίες, αυτές της διάγνωσης, βιολογίας, θεραπευτικής και γενικής συμβουλευτικής για ιατρούς. Υπάρχουν περισσότερες από 60 διατριβές, κάθε μία πάνω σε συγκεκριμένο θέμα, για παράδειγμα, αρθρώσεις, θεραπεία, θεραπευτικό σχήμα, χειρουργική, φυσιολογία, εξέλιξη νοσημάτων, καθαρτικές θεραπείες και γυναικολογία. Συζητούνται επίσης τα ζητήματα της ηθικής και της σχέσης της ιατρικής με άλλα αντικείμενα, ιδιαίτερα την φιλοσοφία.
Ο Όρκος του Ιπποκράτη
Ο περίφημος Όρκος του Ιπποκράτη πιθανόν εμφανίστηκε μετά τα χρόνια του Ιπποκράτη και προοριζόταν για μία επίλεκτη ομάδα ιατρών. Ήταν στην ουσία του ένα θρησκευτικό κείμενο που εξασφάλιζε ότι ο ιατρός θα έπραττε για τις αξίες της κοινότητας και εντός των ορίων αυτών. Με τον Όρκο αυτόν ο θεράπων ορκιζόταν στον Απόλλωνα, την Υγεία και την Πανάκεια, να σέβεται τον δάσκαλό του και να μην χορηγεί δηλητήριο, ή να κακομεταχειρίζεται τους ασθενείς με οποιοδήποτε τρόπο, να χρησιμοποιεί μαχαίρι, ή να προδίδει την εχεμύθεια μεταξύ ιατρού και ασθενούς (το ιατρικό απόρρητο). Εκσυγχρονισμένες εκδοχές του όρκου, ή παρόμοιες καταθέσεις, απαγγέλονται στις μέρες μας από τους φοιτητές ιατρικής σε όλο τον κόσμο με την απόκτηση του πτυχίου τους.
Συμπερασματικά
Στον Ιπποκράτη αποδίδεται ο διαχωρισμός των θεμάτων της ιατρικής από το μεταφυσικό και το θείο, καθώς από παλιά σχετιζόταν με τον θεό της ίασης, τον Ασκληπιό, και η κατεύθυνση προς μια εκσυγχρονισμένη αντιμετώπιση βασισμένη στην παρατήρηση, την ταξινόμηση, τη θεωρία του αιτίου και αποτελέσματος, και ούτω καθεξής. Ακόμη κι αν προγενέστεροι, όπως ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης, για τον οποίο οι λεπτομέρειες της ζωής και του έργου του είναι πενιχρές, είχαν επιχειρήσει να ασχοληθούν με την ιατρική υπό λογική σκοπιά, ο Ιπποκράτης έμεινε γνωστός, όπως και από την αρχαιότητα, ως ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής.
