Ο Μπράχμα είναι ο Ινδουιστικός δημιουργός θεός.Είναι επίσης γνωστός ως Παππούς και μεταγενέστερος αντίστοιχος του Πρατζαπάτι,του αρχέγονου πρώτου θεόυ.Ινδουιστικές πηγές όπως η Μαχαμπχαράτα, ο Μπράχμα είναι ο ανώτατος στην τριάδα των σπουδαίων Ινδουιστικών θεών που συμπεριλαμβάνονται ο Σίβα και ο Βίσνου.
Ο Μπράχμα ,λόγω της θεοποιημένης του υπόστασης,είναι λιγότερο σχετιζόμενος σε γραφικούς μύθους όπου οι θεοί παίρνουν ανθρώπινη μορφή και χαρακτήρα αλλά είναι σχετικά ένα αφηρημένο ή μεταφυσικό ιδεώδες ενώς σπουδαίου θεού.Σε μετέπειτα Πουράνας(Ινδουστικά έπη) ο Μπράχμα δεν λατρεύεται πλέον και οι μύθοι του ανατίθενται σε άλλους θεούς,ακόμα και αν πάντα διατηρεί την υπόσταση του ως ο δημιουργός θεός. Το επίθετο του Μπράχμα είναι εκαχάμσα,ο Ένας Κύκνος.Το βαχάναμ(όχημα΄) του είναι ένα παγόνι,κύκνος ή χήνα.Ακόμα τιμάται σήμερα με μία ετήσια τελετή στον χώρο προσκυνήματος του Πουκσάρ στο Ρατζιστάν,Ινδία και παραμένει μια δημοφιλής φιγούρα στην Νοτιοανατολική Ασία,ιδιαίτερα στην Θαϊλάνδη και στο Μπαλί.
Μπράχμα ο δημιουργός
Στην αρχή,ο Μπράχμα ξεπήδησε από το κοσμικό χρυσό αυγό και τότε δημιούργησε το καλό & το κακό και το φως & το σκοτάδι από το ίδιο του το άτομο.Επίσης δημιούργησε τέσσερα είδη : θεούς, δαίμονες, προγόνους και άνδρες(με τον πρώτο να είναι ο Μάνου). Ο Μπράχμα τότε έφτιαξε όλα τα ζωντανά πλάσματα πάνω στην γη(αν και σε κάποιους μύθους ο γιος του Μπράχμα ο Ντάκσα είναι υπεύθυνος για αυτό).Κατά την διαδικασία της δημιουργίας,ίσως σε μια στιγμή περισπασμού,οι δαίμονες γεννήθηκαν από τον μηρό του Μπράχμα και έτσι εγκατέλειψε το ίδιο του το σώμα που τότε έγινε η Νύκτα.Μετά o Μπράχμα δημιούργησε τους καλούς θεούς και εγκατέλειψε το σώμα του για ακόμα μια φορά,που τότε έγινε η Ημέρα,επομένως οι δαίμονες πήραν την εξουσία της νύκτας και οι θεοί,οι δυνάμεις του καλού,κυριαρχούν την μέρα.Ο Μπράχμα τότε δημιούργησε τους προγόνους και άνδρες,κάθε φορά εγκαταλείποντας το σώμα του έτσι έγιναν το Βράδυ και η Αυγή αντίστοιχα.Αυτή η διαδικασία της δημιουργίας επαναλαμβάνεται σε κάθε αιώνα.Ο Μπράχμα τότε διόρισε τον Σίβα να κυβερνά την ανθρωπότητα αν και σε μετέπειτα μύθους ο Μπράχμα έγινε υπηρέτης του Σίβα.
Ο Μπράχμα είχε αρκετές γυναίκες,με την πιο σημαντική να είναι η κόρη του Σαράσβατι που,μετά από την Δημιουργία,χάρισε στον Μπράχμα τις τέσσερις Βέδες ( ιερά βιβλία του Ινδουισμού), όλους τους κλάδους της γνώσης,τα 36 Ραγκίνις και τα 6 Ράγκας της μουσικής,ιδεές όπως η Μνήμη και Νίκη,γιόγκας,θρησκευτικές πράξεις,ομιλία,Σανσκριτικά,και διάφορες μονάδες μέτρησης και χρόνου.Εκτός από τον Ντάκσα,ο Μπράχμα είχε και άλλους αξιοσημείωτους γιους συμπεριλαμβάνοντας τους Εφτά Σοφούς(από τους οποίους ο Ντάκσα ήταν ένας),και του τέσσερις διάσημους Πρατζαπάτις (θεότητες) : Καρντάμα,Πανκασίχκα,Βοντχού,και Ναράντα,με τον τελευταίο να είναι ο αγγελιαφόρος μεταξύ θεών και ανδρών.
Ο Μπράχμα Δημιουργεί τις Γυναίκες & τον Θάνατο
Στους μύθους που λέγονται στην Μαχαμπχαράτα, ο Μπράχμα δημιούργησε τις γυναίκες,πηγή του κακού ανάμεσα στους ανθρώπους :
Μια αναίτια γυναίκα είναι μια καυτή φωτιά.... Είναι η κοφτερή λεπίδα του ξυραφιού,είναι δηλητήριο,ένα ερπετό,και θάνατος όλα σε ένα.
Οι θεοί φοβήθηκαν ότι οι άνδρες μπορεί να γίνονταν τόσο ισχυροί που μπορεί να προκαλούσαν την ηγεμονία τους,άρα,ρώτησαν τον Μπράχμα πως καλύτερα να το αποτρέψουν αυτό.Η απάντηση του ήταν να δημιουργήσει αναίτιες γυναίκες που “ποθώντας τις αισθησιακές απολάυσεις,άρχισαν να προκαλούν τους άνδρες.Τότε ο κύριος των θεών,ο κύριος,δημιούργησε τον θυμό ως βοηθό της επιθυμίας,και όλα τα πλάσματα,πέφτοντας στην δύναμη της επιθυμίας και του θυμού,άρχισαν να δένονται με τις γυναίκες”(Μαχαμπχαράτα στους Ινδουιστικούς Μύθους,36).
Σε έναν άλλο μύθο το πρώτο θηλυκό του Μπράχμα είναι επίσης Θάνατος,η κακιά δύναμη που φέρνει ισορροπία στο σύμπαν και που εξασφαλίζει ότι δεν υπάρχει υπερπλήρωση του.Η φιγούρα της Θανάτου είναι παραστατικά περιγραφόμενη στην Μαχαμπχαράτα ως “μια σκοτεινή γυναίκα,που φορεί κόκκινα ρούχα,με κόκκινα μάτια και κόκκινες παλάμες και πατούσες,διακοσμημένη με θεϊκά σκουλαρίκια και στολίδια” και επίσης της δόθηκε η δουλειά της “καταστροφής όλων των πλασμάτων,ηλιθίων και ακαδημαϊκών” χωρίς εξαίρεση (Μαχαμπχαράτα στους Ινδουιστικούς Μύθους,40).Η Θάνατος έκλαψε και παρακάλεσε τον Μπράχμα να απελευθερωθεί από αυτή την απαίσια αποστολή αλλά ο Μπράχμα παρέμεινε ασυγκίνητος και την έστειλε να εκτελέσει το καθήκον της.Στην αρχή η Θάνατος συνέχισε τις διαμαρτυρίες της με το να εκτελεί διάφορες αξιοσημείωτες πράξεις ασκητισμού όπως το να στέκεται στο νερό σε απόλυτη σιωπή για 8,000 χρόνια και να στέκεται στο ένα δάκτυλο του ποδιού στην κορυφή των Ιμαλαίων για 8,000 εκατομμύρια χρόνια αλλά ο Μπράχμα δεν μεταπειθόταν.Έτσι η Θάνατος, ακόμα στενάχωρη,εκτέλεσε τα καθήκοντα της φέρνοντας ατελείωτη νύκτα σε όλα τα πράγματα όταν ερχόταν η ώρα τους και τα δάκρυα της έπεσαν στην γη και έγιναν ασθένειες.Συνεπώς,μέσω του έργου της Θανάτου,η διαφορά μεταξύ θνητών και θεών διατηρήθηκε για πάντα.
Ο Μπράχμα στην Τέχνη
Ο Μπράχμα συχνά παρουσιάζεται στα κόκκινα με τέσσερα κεφάλια,συμβολικά της δημιουργίας του των τεσσάρων Βεδών.Έτσι συχνά αποκαλείται Κατουράνανα/Κατουρμούκχα ή ΄με τέσσερα πρόσωπα΄και Αστρακάρνα ή ΄με οκτώ αυτιά΄.Αρχικά ο Μπράχμα είχε πέντε κεφάλια αλλά όταν πόθησε την κόρη του Σαντχία ένας εξοργισμένος Σίβα έκοψε το κεφάλι με το οποίο γλυκοκοίταξε την θεά(ή το έκαψε με το κεντρικό του μάτι).Ο Μπράχμα επίσης παρουσιάζεται με τέσσερα χέρια.Το ένα δεξιό χέρι κρατά το Μπράχμα-ταντράμ,ένα οβάλ δίσκο με άκρη κεντημένη με χάντρες που ίσως είναι μια θυσιαστική κουτάλα και χρησιμοποιούταν για να σημαδεύει τα μέτωπα των ανδρών με το πεπρωμένο τους.Στο άλλο δεξιό χέρι κρατά ένα ροσάριο φτιαγμένο από σπόρους ρουντράκσα.Στο ένα αριστερό χέρι κρατά ένα βάζο εξηγίανσης και μερικές φορές κρατά το τόξο του Παριβίτα ή τις Βέδες.Ο Μπράχμα μπορεί επίσης να απεικονίζεται καθιστός στο ιερό λουλούδι λωτού που ξεφύτρωσε από τον ομφαλό του Βίσνου,μια σκηνή ιδιαίτερα κοινή στην τέχνη Τσαμ.
Στην Καμποτζιανή τέχνη,ο Μπράχμα-γνωστός ως Μπραχ Πρόχμ- αναπαρίσταται με τέσσερα κεφάλια και συχνά να καβαλάει μια ιερή χήνα,την χάμσα(επίσης μια δημοφιλής μορφή στην Τζαϊνιστική τέχνη),και έτσι ο θεός μπορεί σε αυτή την μορφή να αναφέρεται ως Χάνσαβαχανα. Στο Θιβέτ,όπου ο Μπράχμα είναι γνωστός ως Τσχάνγκς-πα ή Λευκός Μπράχμα(Τσχάνγκς-πα ντκαρ-πο),συχνά ιππεύει ένα άλογο και κουβαλά ένα άσπρο ταύρο και ένα σπαθί.
