Ο Λέων Α΄ ήταν αυτοκράτορας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από το 457 έως το 474 μ.Χ. Έμεινε επίσης γνωστός ως «Λέων ο Μακέλλης» για τη δολοφονία του προστάτη και αργότερα αντιπάλου του Άσπαρ. Παρότι η βασιλεία του ήταν άτονη και περιλάμβανε μια σοβαρή ήττα από τους Βανδάλους, ίδρυσε τη Δυναστεία του Λέοντος, η οποία κυριάρχησε στην Κωνσταντινούπολη μέχρι το 518 μ.Χ.
Διαδοχή
Ο Λέων δεν ανήλθε στο θρόνο κληρονομικά αλλά επειδή επιλέχθηκε από τον χαρισματικό στρατηγό που εκείνη την εποχή κινούσε να νήματα της βυζαντινής πολιτικής, τον Άσπαρ τον Αλανό. Ο στρατηγός χειραγωγούσε ήδη τον προκάτοχο του Λέοντα Μαρκιανό (β. 450-457 μ.Χ.), ο οποίος είχε αναδειχθεί με παρόμοιο τρόπο στη θέση του αυτοκράτορα. Ο Άσπαρ, παρότι ήταν ο ισχυρότερος άνθρωπος της αυλής, δεν μπορούσε να γίνει αυτοκράτορας ο ίδιος λόγω της βαρβαρικής του καταγωγής και των αιρετικών του θρησκευτικών του απόψεων. Ως εκ τούτου, ο στρατηγός προχώρησε στην αμέσως καλύτερη λύση προωθώντας όχι έναν, αλλά δύο διαδοχικούς αυτοκράτορες που ήταν υποχείριά του.
Ο Λέων, που νωρίτερα ήταν επιμελητής στο σπίτι του Άσπαρ και μετέπειτα στρατιωτικός, έγινε αυτοκράτορας σε ηλικία 57 ετών στις 7 Φεβρουαρίου του 457 μ.Χ. και ήταν ο πρώτος βυζαντινός αυτοκράτορας που στέφθηκε από τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, που στην προκειμένη περίπτωση ήταν ο Ανατόλιος. Προηγουμένως, αρκούσε να σηκώσουν οι λεγεώνες τον αυτοκράτορα στις ασπίδες τους στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης, όμως από τότε και στο εξής θα υπήρχε επίσης μια κάποια μεγαλοπρέπεια και τελετουργικό από την Εκκλησία. Αποτελούσε μια σημαντική εξέλιξη που απομάκρυνε ακόμα περισσότερο το Βυζάντιο από την Ρωμαϊκή του παράδοση και ενίσχυσε το ρόλο του αυτοκράτορα ως χριστιανός μονάρχης. Επιπλέον θα επηρέαζε τις μεταγενέστερες στέψεις στη Δυτική Ευρώπη μέχρι και εκείνη της βασίλισσας Ελισάβετ Β΄ το 1953 μ.Χ.
Ο Λέων και οι Ίσαυροι
Ο Άσπαρ, όπως φάνηκε εκ των υστέρων, έκανε κακή επιλογή στο υποχείριό του. Ο Λέων μπορεί να ήταν μεγάλος σε ηλικία και δεν είχε αρσενικό διάδοχο που περιέπλεκε το ζήτημα της διαδοχής, αλλά ο αυτοκράτορας αποδείχθηκε πολύ πιο φιλόδοξος από ότι έλπιζε ο προστάτης του. Ο Λέων είχε επίγνωση της εξουσίας του Άσπαρ και έτσι προσπάθησε να υπονομεύσει τον στρατηγό στην πηγή της δύναμης του: τον στρατό και ειδικότερα τους Γερμανούς που τον έλεγχαν τουλάχιστον κατά το ήμισυ. Ο αυτοκράτορας προώθησε όσο περισσότερους Ίσαυρους μπορούσε για να αντισταθμίσει τη γερμανική παράταξη και επιχείρησε και κέρδισε την αφοσίωση του στρατού προς όφελός του. Αυτή η άγρια φυλή από την Ισαυρία της κεντρικής και της νότιας Μικράς Ασίας ήταν διαβόητοι πολεμιστές και το 466 μ.Χ. ο Λέων έφτασε να δώσει την κόρη του Αριάδνη ως σύζυγό του αρχηγού τους Ταρακοδίσσα, ο οποίος θα λάμβανε το πιο βυζαντινό όνομα Ζήνων. Σύντομα ο Ζήνων ήταν σε θέση να δείξει ότι ο γιος του Άσπαρ ήταν ένοχος προδοσίας και αφαίρεσε λίγη από τη λάμψη και τη φήμη που απολάμβανε έως τότε ο στρατηγός.
Ο Άσπαρ, ωστόσο, δεν έμεινε απαθής ενόσω υπονομευόταν η εξουσία του και επιστράτευσε για βοήθεια του Βασιλίσκου, του αδελφού της συζύγου του Λέοντα Βερίνας, και μια προσωπικότητα με επιρροή στην αυλή. Ο ιστορικός J. J. Norwich δίνει την ακόλουθη περιγραφή για αυτούς τους αταίριαστους συνεργάτες:
Αυτοί οι δύο δύσκολα θα μπορούσαν να είναι πιο διαφορετικοί. Ο Άσπαρ ήταν απολίτιστος. Ως πεπεισμένος αρειανιστής πλησίαζε στο σημείο της άρνησης της θεϊκής φύσης του Χριστού. Ως ηγέτης ήταν ο καλύτερος στρατηγός της εποχής του. Ο Βασιλίσκος ήταν ένας εξελληνισμένος, με υψηλή παιδεία Ρωμαίος, φανατικός μονοφυσίτης, για τους οποίους ο Χριστός ήταν περισσότερο θεός από άνθρωπος και εντελώς ακατάλληλος για οποιαδήποτε διοικητική θέση. Τους ένωνε, όμως, το κοινό μίσος που έτρεφαν για τους Ισαύρους.
Η Καταστροφή από τους Βανδάλους
Τότε ξέσπασε μια σύγκρουση ισχύος αλλά όχι προτού ο Λέων στείλει το Βασιλίσκο σε εκστρατεία εναντίον του Βανδάλου βασιλιά Γιζέριχου το 468 μ.Χ. Οι Βάνδαλοι παρέμεναν ατιμώρητοι για τη λεηλασία της Ρώμης το 455 μ.Χ. και ο Γιζέριχος είχε την πρόθεση να εκδιώξει ορθοδόξους χριστιανούς – δύο καλοί λόγοι για να αποκτήσει κάποιο κύρος ο Λέων με την επίθεση εναντίον των βαρβάρων στη βόρεια Αφρική. Τα ταμεία του κράτους άδειασαν και τόνοι χρυσού επενδύθηκαν σε στρατό και ναυτικό. Δυστυχώς για τους Βυζαντινούς, ο Βασιλίσκος αποδείχθηκε ανίκανος και, παρά το τεράστιο στόλο και ένα στρατό 100.000 ανδρών, κατάφερε να αποτύχει στην αποστολή του. Παραπλανήθηκε από το βάνδαλο βασιλιά, καθυστερώντας την επίθεσή του, ο στόλος του Βασιλίσκου πιάστηκε κοιμώμενος και καταστράφηκε από εχθρικά πυρπολικά στα ανοιχτά της ακτής του Μερκουρίου. Ο επικεφαλής επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη σε μια τεταμένη υποδοχή, όπου αναγκάστηκε να αναζητήσει καταφύγιο στο ναό της Αγίας Σοφίας, ενώ ο αλαλάζων όχλος ζητούσε το κεφάλι του. Μόνο οι ικεσίες της αδελφής του έσωσαν το Βασιλίσκο από την εκτέλεση λόγω ανικανότητας. Αντ’ αυτού ο Λέων τον εξόρισε στη Θράκη, ωστόσο θα επανερχόταν σύντομα για να προκαλέσει εκ νέου προβλήματα στην πολιτική του Βυζαντίου.
Η ήττα του στρατού από τους Βανδάλους δεν ωφέλησε ούτε τον Άσπαρ, καθώς θεωρούνταν από πολλούς ο αρχιστράτηγός του. Κυρίως χάρη στην υποστήριξη των Ισαύρων, η διαμάχη για την εξουσία τελικά έληξε υπέρ του Λέοντα με τους θανάτους του Άσπαρ και του γιο του Αρδαβούρου το 471 μ.Χ. Ο Λέων εικάζεται ότι ήταν ο δολοφόνος πατέρα και γιου που παρασύρθηκαν στο παλάτι και ήρθαν αντιμέτωποι με τους ευνούχους της αυλής. Έκτοτε, στον Λέοντα δόθηκε το διόλου κολακευτικό προσωνύμιο Μακέλλης (χασάπης) από τους αντιπάλους του. Επιπλέον, σε σύγκριση με πολλούς από τους προκατόχους (και διαδόχους) του, η βασιλεία του Λέοντα ήταν σχετικά ήρεμη, απελευθερωμένη από αδιάλειπτες δολοπλοκίες και πισώπλατα μαχαιρώματα στην κυριολεξία, που μάστιζαν τη βυζαντινή αυλή.
Θάνατος και Διάδοχοι
Όταν ο Λέων πέθανε από δυσεντερία στις 3 Φεβρουαρίου του 474 μ.Χ., ο Ζήνων ανέλαβε το βυζαντινό θρόνο, τον οποίο μοιράστηκε για τους τύπους με το νεαρό γιό του Λέοντα Β΄. Ωστόσο, το επόμενο έτος και αφότου πέθανε ο Λέων Β΄, ο Ζήνων ανατράπηκε από την πεθερά του Βερίνα και τον αδελφό της Βασιλίσκο. Όμως, ο Ζήνων ανέκτησε το θρόνο του με τη βοήθεια του Δανιήλ του Στυλίτη, του οσίου που ζούσε πάνω σε μία κολώνα, και θα κυβερνούσε μέχρι το 491 μ.Χ.
