Ένα από τα κυριότερα κίνητρα για την ευρωπαϊκή εποχή της εξερεύνησης ήταν η αναζήτηση άμεσης πρόσβασης στο εξαιρετικά προσοδοφόρο εμπόριο μπαχαρικών. Τον 15ο αιώνα, τα μπαχαρικά εισάγονταν στην Ευρώπη μέσω χερσαίων και θαλάσσιων οδών της Μέσης Ανατολής και είχαν τεράστια ζήτηση τόσο για διατροφική όσο και για φαρμακευτική χρήση. Το πρόβλημα ήταν η πρόσβαση σε αυτήν την αγορά δια θαλάσσης. Κατά συνέπεια, εξερευνητές όπως ο Χριστόφορος Κολόμβος (1451-1506) και ο Βάσκο ντα Γκάμα (περ. 1469-1524) στάλθηκαν για να βρουν θαλάσσια διαδρομή από την Ευρώπη στην Ασία. Στα δυτικά, ο Κολόμβος βρήκε μια νέα ήπειρο στο δρόμο του, αλλά στα νότια, ο Ντα Γκάμα περιέπλευσε το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, έπλευσε πλάι στις ακτές της Ανατολικής Αφρικής και διέσχισε τον Ινδικό Ωκεανό για να φτάσει στην Ινδία. Από το 1500 και μετά, πρώτα η Πορτογαλία, και στη συνέχεια άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, προσπάθησαν να ελέγξουν το εμπόριο μπαχαρικών, τα λιμάνια που εμπορεύονταν μπαχαρικά και τελικά τα εδάφη στα οποία τα καλλιεργούσαν.
Τα μπαχαρικά της ζωής
Στη μεσαιωνική και πρώιμη νεότερη περίοδο, τα «μπαχαρικά» ήταν ένας όρος που περιλάμβανε όλα τα είδη εξωτικών φυσικών προϊόντων από το πιπέρι, τη ζάχαρη, τα βότανα έως και εκκρίσεις ζώων. Τα μπαχαρικά εισάγονταν από την Ανατολή στην Ευρώπη από την αρχαιότητα και οι Ευρωπαίοι είχαν αναπτύξει μια ιδιαίτερη προτίμηση γι’ αυτά. Η προτίμηση οφειλόταν στη γεύση που έδιναν στα πιάτα, αν και η μακροχρόνια άποψη ότι χρησιμοποιούνταν κυρίως για να συγκαλύψουν την άσχημη γεύση του χαλασμένου κρέατος είναι λανθασμένη. Ένας άλλος λόγος που τα έκανε περιζήτητα ήταν η σπανιότητά τους, καθιστώντας τα μια πολυτελή προσθήκη σε οποιοδήποτε τραπέζι και ένα πραγματικό σύμβολο κύρους για τους πλούσιους. Τα μπαχαρικά χρησιμοποιήθηκαν για να προσθέσουν γεύση όχι μόνο στις σάλτσες αλλά και στα κρασιά. Μερικά τα καραμέλωναν και τα έτρωγαν ως γλυκά.
Τα πολύτιμα μπαχαρικά που χρησιμοποιούνταν στην προετοιμασία τροφίμων σε όλη την Ευρώπη περιελάμβαναν το πιπέρι, το τζίντζερ, το γαρύφαλλο, το μοσχοκάρυδο, την κανέλα, το σαφράν, το γλυκάνισο, τον κουρκουμά και το κύμινο. Αν και τα περισσότερα από αυτά προορίζονταν για τα τραπέζια των πλουσίων, ακόμη και οι φτωχότεροι χρησιμοποιούσαν πιπέρι, όποτε μπορούσαν να το προμηθευτούν. Τα μπαχαρικά, παρά το κόστος τους, χρησιμοποιήθηκαν σε μεγάλες ποσότητες. Σάκοι μπαχαρικών απαιτούνταν για βασιλικές δεξιώσεις και γάμους, και γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι τον 15ο αιώνα, οι καθημερινές ανάγκες του οίκου του Δούκα του Μπάκιγχαμ στην Αγγλία ήταν δύο λίβρες (900 γραμμάρια) μπαχαρικά, κυρίως πιπέρι και τζίντζερ.
Τα μπαχαρικά είχαν και άλλες χρήσεις εκτός από την προσθήκη γεύσης στα φαγητά. Κατά τον Μεσαίωνα και την πρώιμη σύγχρονη περίοδο, πίστευαν ότι πολλά μπαχαρικά είχαν φαρμακευτική αξία. Πρώτον, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κάθαρση του σώματος. Δεύτερον, η ιδέα ότι ένα υγιές σώμα απαιτεί ισορροπία μεταξύ των τεσσάρων βασικών στοιχείων ή χυμών του ήταν ακόμα κυρίαρχη. Μια υγιεινή διατροφή, επομένως, χρειαζόταν για να εξισορροπεί αυτούς τους χυμούς, δηλαδή το φαγητό κάποιου δεν έπρεπε να είναι πολύ ζεστό ή κρύο, ξηρό ή υγρό. Τα μπαχαρικά βοηθούσαν στην ισορροπία ορισμένων τροφών. Το ψάρι, για παράδειγμα, ήταν μια κρύα και υγρή τροφή και έτσι προσθέτοντας ορισμένα μπαχαρικά στα πιάτα ψαριών, αυτά τα δύο χαρακτηριστικά αποκτούσαν καλύτερη ισορροπία.
Τα μπαχαρικά τα έκαιγαν σαν θυμίαμα για το άρωμά τους ή τα σκόρπιζαν στο πάτωμα ή ακόμη και άπλωναν απευθείας στο δέρμα. Παντού, από εκκλησίες έως οίκους ανοχής, χρησιμοποιούσαν μπαχαρικά για να βελτιώσουν τη γενικά κακή μυρωδιά του μεσαιωνικού εσωτερικού χώρου. Τα πιο περιζήτητα και ακριβά αρώματα ήταν το λιβάνι, το μύρο, το βάλσαμο, το σανταλόξυλο και η μαστίχα. Υπήρχε μια άλλη κατηγορία αρωμάτων που προέρχονταν από ζώα που ήταν εξίσου περιζήτητη. Αυτά περιλάμβαναν εκκρίσεις από άγριες γάτες (μοσχογαλή), κάστορες (castoreum) και ελάφια (μόσχος). Μια τρίτη κατηγορία αρωματικών μπαχαρικών ήταν οι ουσίες που αφαιρούνταν από αρχαίες μούμιες ή άλλα εξίσου περίεργα εξωτικά αντικείμενα.
Τα μπαχαρικά τα χρησιμοποιούσαν επίσης ως φάρμακα και έτσι τα θρυμμάτιζαν και τα έκαναν χάπια, κρέμες και σιρόπια. Το μαύρο πιπέρι θεωρήθηκε μια καλή θεραπεία για τον βήχα και το άσθμα. Μπορούσε επίσης, όπως ισχυρίζονταν οι χημικοί, να θεραπεύσει τις επιφανειακές πληγές του δέρματος και να λειτουργήσει ακόμη και ως αντίδοτο σε ορισμένα δηλητήρια. Η κανέλα πίστευαν ότι βοηθά στον πυρετού, το μοσχοκάρυδο ήταν καλό για το φούσκωμα και το ζεστό τζίντζερ θεωρήθηκε αφροδισιακό. Αρκετά έντονα αρωματικά μπαχαρικά θεωρήθηκαν ικανά να καταπολεμήσουν τις άσχημες μυρωδιές, οι οποίες θεωρούνταν ότι προκαλούσαν ασθένειες. Για το λόγο αυτό, κατά τη διάρκεια των πολλών κυμάτων της πανούκλας του Μαύρου Θανάτου που σάρωσαν την Ευρώπη, οι άνθρωποι έκαιγαν αμπέρι για να αποτρέψουν τη θανατηφόρα ασθένεια. Το αμπέρι ήταν μια λιπαρή ουσία, η οποία προερχόταν από το εσωτερικό των εντέρων φάλαινας. Οι πολύτιμοι λίθοι και οι ημιπολύτιμοι λίθοι, επίσης σπάνιοι και δυσεύρετοι, συχνά κατηγοριοποιούνταν ως μπαχαρικά. Ορισμένες πέτρες όπως το τοπάζι θεωρήθηκαν ότι απαλύνουν τις αιμορροΐδες, το λάπις λάζουλι θεωρούταν καλό για την ελονοσία και τα μαργαριτάρια σε σκόνη, αναμεμειγμένα με όσο το δυνατόν περισσότερα ακριβά μπαχαρικά, λαμβάνονταν για την πρόληψη του γήρατος.
Η Αναζήτηση των Μπαχαρικών
Υπήρξαν κάποιες φωνές διαμαρτυρίας για αυτές τις πεποιθήσεις από ορισμένους ιατρούς και ορισμένα μέλη της Εκκλησίας που ήταν συχνά ειλικρινείς στην πεποίθησή τους ότι όλα αυτά τα χρήματα που ξοδεύονταν για μπαχαρικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν καλύτερα αλλού. Παρ’ όλα αυτά, με όλες αυτές τις πιθανές χρήσεις και με την αξία των μπαχαρικών ως πολυτελές αγαθό, δεν είναι περίεργο που ορισμένοι Ευρωπαίοι έψαχναν να βρουν τρόπο να αποκτήσουν άμεση πρόσβαση στα μπαχαρικά της Ανατολής χωρίς τη μεσολάβηση των Αράβων εμπόρων. Δεν ήταν βέβαιο από πού προμηθεύονταν αυτοί οι έμποροι τα μπαχαρικά τους. Πολλές ιστορίες διαδίδονταν για την προέλευση των μπαχαρικών, αλλά μέχρι τον 13ο αιώνα, ταξιδιώτες όπως ο Μάρκο Πόλο (1254-1324 μ.Χ.) και οι ιεραπόστολοι άρχισαν να βελτιώνουν τη γεωγραφική γνώση της Ευρώπης για τον ευρύτερο κόσμο. Η Ινδία ήταν γεμάτη μαύρο πιπέρι. Η Σρι Λάνκα ήταν πλούσια σε κανέλα. Το σανταλόξυλο ερχόταν από το Τιμόρ. Η Κίνα και η Ιαπωνία έπαιρναν μπαχαρικά όπως γαρύφαλλο και μοσχοκάρυδο από την Ινδία, τη Νοτιοανατολική Ασία και τα νησιά Μολούκες στη σημερινή Ινδονησία - που δεν ονομάστηκαν τυχαία Νησιά των Μπαχαρικών.
Στη συνέχεια, το 1453, με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, η πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κατακτήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και έτσι χάθηκε μία από τις κύριες χερσαίες οδούς μεταφοράς των μπαχαρικών στην Ευρώπη. Αυτός ήταν ένας ακόμη λόγος για τους Ευρωπαίους εμπόρους να βρουν τη δική τους πρόσβαση στις εμπορικές οδούς μπαχαρικών και, εάν είναι δυνατόν, να αποκτήσουν τον έλεγχο στην πηγή της παραγωγής τους. Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία θα μπορούσαν επίσης να καταφέρουν ένα σοβαρό πλήγμα εναντίον των αντιπάλων τους στην Ευρώπη, ιδιαίτερα των ιταλικών θαλάσσιων κρατών όπως η Βενετία και η Γένοβα. Υπήρχε επίσης το πρόσθετο πλεονέκτημα, ότι παρακάμπτοντας τους Μουσουλμάνους εμπόρους που κυριαρχούσαν στο εμπόριο στις αγορές μπαχαρικών του Άντεν και της Αλεξάνδρειας, ο Χριστιανικός κόσμος δεν θα έδινε το χρυσό του στους σημαντικότερους ιδεολογικούς του εχθρούς. Επιπλέον, στην Ασία μπορεί να υπήρχαν και χριστιανοί σύμμαχοι που ήταν ακόμη άγνωστοι στην Ευρώπη.
Πιο πρακτικά, η ανακάλυψη νέας γεωργικής γης για την καλλιέργεια σιτηρών θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των εμπορικών ελλειμμάτων. Υπήρχε επίσης για την ευρωπαϊκή ελίτ και εκείνους τους ναυτικούς που τολμούσαν να ταξιδέψουν στο άγνωστο η προοπτική απόκτησης κύρους και πλούτου. Τέλος, το φεουδαρχικό σύστημα στην Ευρώπη είχε εκφυλιστεί καθώς η γη χωριζόταν σε όλο και μικρότερα κομμάτια με την κληροδότηση από γενιά σε γενιά. Πολλοί άρχοντες απλά δεν ήξεραν τι να κάνουν με τους τρίτους ή τέταρτους γιους τους και η αποστολή τους σε ξένες χώρες για την απόκτηση περιουσίας ήταν μια ευχάριστη λύση και για τα δύο μέρη.
Υπήρχαν λοιπόν, οικονομικά, πολιτικά και θρησκευτικά κίνητρα για την εύρεση θαλάσσιου δρόμου από την Ευρώπη στην Ασία. Με την υποστήριξη του Στέμματος και της Εκκλησίας, καθώς και ιδιωτών επενδυτών που ονειρεύονταν τεράστια κέρδη, οι εξερευνητές ξεκίνησαν για άγνωστους ορίζοντες.
Ο θαλάσσιος δρόμος για την Ασία
Το εμπόριο μπαχαρικών από την Ανατολή συνεχίζονταν από την αρχαιότητα. Πριν από τον 16ο αιώνα, τα μπαχαρικά έρχονταν μέσω χερσαίων και θαλάσσιων οδών από την Ανατολή, μέχρι τον Περσικό Κόλπο και την Ερυθρά Θάλασσα, και δια μέσου της Αιγύπτου ή της Αραβίας και στη Μεσόγειο. Οι δρόμοι του μεταξιού από την Κίνα μέσω της Ευρασίας ήταν ένας άλλος τρόπος με τον οποίο έφταναν τα μπαχαρικά στις ευρωπαϊκές αγορές. Όπως έγραψε ο ιστορικός M.N. Πήρσον συνοψίζοντας, το κόστος που απαιτούνταν για να φτάσουν τα μπαχαρικά στην Ευρώπη χρησιμοποιώντας τις παραδοσιακές διαδρομές της Μέσης Ανατολής ήταν πραγματικά πολύ υψηλό:
… Η τιμή ενός κιλού πιπεριού καθώς άλλαζε χέρια ήταν τεράστια - ενώ κόστιζε 1 ή 2 γραμμάρια αργύρου στο σημείο παραγωγής, έφτανε τα 10 έως 14 στην Αλεξάνδρεια, 14 έως 18 στη Βενετία και 20 έως 30 στις χώρες της Ευρώπης. (41)
Σημαντικά πλούτη περίμεναν τους Ευρωπαίους, εάν μπορούσαν να παρακάμψουν τις καθιερωμένες διαδρομές και να ικανοποιήσουν τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για μπαχαρικά στην Ευρώπη. Για να επιτευχθεί αυτό, έπρεπε να βρεθεί μια θαλάσσια διαδρομή προς την Ασία.
Το 1492, ο Χριστόφορος Κολόμβος πίστευε ότι θα μπορούσε να βρει αυτή τη διαδρομή πλέοντας δυτικά, πέρα από τον Ατλαντικό Ωκεανό, αλλά αυτό που πέτυχε ήταν να βρει μια άλλη ήπειρο: την Αμερική. Οι Πορτογάλοι πίστευαν ότι μπορούσαν να βρουν την Ασία πλέοντας γύρω από την αφρικανική ήπειρο. Το 1488 ο Βαρθολομαίος Ντιάζ έπλευσε στις ακτές της Δυτικής Αφρικής και έκανε το πρώτο ταξίδι γύρω από το Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας, το νότιο άκρο της αφρικανικής ηπείρου (τώρα Νότια Αφρική). Ακολούθησε ο Βάσκο ντα Γκάμα, ο οποίος, το 1497-9, επίσης περιέπλευσε το ακρωτήριο, και στη συνέχεια αφού πέρασε τις ακτές της Ανατολικής Αφρικής και διέσχισε τον Ινδικό ωκεανό έφτασε στην Καλικούτ (σημ. Κοζικόντε) στην ακτή Μαλάμπαρ της νότιας Ινδίας. Τέλικά, οι Ευρωπαίοι είχαν βρει μια άμεση θαλάσσια διαδρομή προς τα πλούτη της Ανατολής. Από την ακτή Μαλάμπαρ της Ινδίας, τα ευρωπαϊκά πλοία θα μπορούσαν στη συνέχεια να πλεύσουν ανατολικότερα στα Νησιά των Μπαχαρικών και στη Νοτιοανατολική Ασία. Μια διαδρομή άνοιξε από τον Φρανσίσκο Σερράο, ο οποίος έφτασε στα Νησιά των Μπαχαρικών το 1512, και τον Φερδινάνδο Μαγγελάνο (1480-1521) όταν έκανε τον πρώτο περίπλου της γης το 1519-22 υπό τη σημαία της Ισπανίας.
Πορτογαλικός Αποικισμός
Η απόκτηση γεωγραφικής πρόσβασης στο εμπόριο μπαχαρικών ήταν ένα θέμα, η ενασχόληση όμως με το ίδιο το εμπόριο ήταν κάτι διαφορετικό. Το πρώτο και μεγαλύτερο πρόβλημα για τους Πορτογάλους και τις εμπορικές τους φιλοδοξίες στην Ανατολή ήταν ότι δεν διέθεταν αγαθά που επιθυμούσαν οι Ινδοί ή οι Μουσουλμάνοι έμποροι. Πολλοί ηγεμόνες ήταν ήδη υπερβολικά πλούσιοι και απεχθάνονταν οποιεσδήποτε αλλαγές σε ένα περιφερειακό εμπορικό δίκτυο που λειτουργούσε εξαιρετικά καλά και, το σημαντικότερο για όλους, ειρηνικά. Οι Πορτογάλοι αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν το μοναδικό πλεονέκτημά τους: την ανωτερότητα στα όπλα και τα πλοία. Οι Ινδοί κυβερνήτες και μερικοί Άραβες έμποροι είχαν κανόνια, αλλά αυτά δεν είχαν την ίδια ποιότητα με τα ευρωπαϊκά και, το πιο σημαντικό, τα εμπορικά πλοία στον Ινδικό Ωκεανό κατασκευάζονταν με στόχο το φορτίο και την ταχύτητα, όχι τους ναυτικούς πολέμους. Οι Ευρωπαίοι, αντίθετα, έδιναν μάχες στη θάλασσα εδώ και αρκετό καιρό.
Η λύση ήταν απλή, λοιπόν: πήραν στα χέρια τους το εμπορικό δίκτυο με τη βία και δημιούργησαν ένα μονοπώλιο στο εμπόριο μπαχαρικών όχι μόνο όσον αφορά την Ασία με την Ευρώπη, αλλά και εντός της Ασίας, επίσης. Τα μπαχαρικά μπορούσαν να αποκτηθούν από τους καλλιεργητές όσο το δυνατόν φθηνότερα με αντάλλαγμα προϊόντα χαμηλής αξίας, όπως βαμβακερό ύφασμα, ξηρά τρόφιμα και χαλκό, και στη συνέχεια να πωληθούν στην Ευρώπη όσο το δυνατόν ακριβότερα. Στην Ασία, τα μπαχαρικά μπορούσαν να μεταφέρονται από το ένα λιμάνι στο άλλο και να ανταλλάσσονται με πολύτιμα αγαθά όπως χρυσό, ασήμι, πολύτιμους λίθους, μαργαριτάρια και εκλεκτά υφάσματα.
Κατά συνέπεια, όλο και περισσότερα πολεμικά πλοία στέλνονταν γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας και φρούρια χτίστηκαν παντού, ξεκινώντας από το Πορτογαλικό Κοτσίν (Κότσι) στην Ινδία το 1503 και τελικά φτάνοντας μέχρι την Ιαπωνία. Τα αντίπαλα πλοία εκτοπίστηκαν από τις θάλασσες και οι μη συνεργαζόμενες πόλεις έρχονταν αντιμέτωπες με τα κανόνια των πλοίων. Τα εμπορεύματα κατάσχονταν και οι έμποροι πιέζονταν για ευνοϊκές συμφωνίες. Αδιαφορώντας για την απέραντη γεωγραφική περιοχή που θα έπρεπε να περιπολούν οι Πορτογάλοι, ο βασιλιάς Μανουήλ Α' της Πορτογαλίας (1495-1521) κήρυξε βασιλικό μονοπώλιο στο εμπόριο μπαχαρικών. Το 1505 διορίστηκε και Αντιβασιλέας της Ινδίας, παρόλο που οι Πορτογάλοι δεν είχαν πραγματικούς εδαφικούς στόχους πέρα από τον έλεγχο των παράκτιων εμπορικών κέντρων. Η πορτογαλική Γκόα ιδρύθηκε το 1510 στη δυτική ακτή της Ινδίας και μέσα σε 20 χρόνια έγινε η πρωτεύουσα της Πορτογαλικής Ινδίας. Το 1511 καταλήφθηκε το στενό της Μαλάκκας στη Μαλαισία. Ακολούθησε το Ορμούζ στις ακτές του Περσικού Κόλπου το 1515 και δημιουργήθηκε ένα φρούριο στο Κολόμπο της Σρι Λάνκα το 1518.
Το Βασιλικό Μονοπώλιο
Η επιβολή μονοπωλίου στο εμπόριο μπαχαρικών στο ένα τρίτο του πλανήτη ήταν πρακτικά αδύνατη, αλλά οι Πορτογάλοι έκαναν μια πολύ καλή προσπάθεια. Εκτός από τη χρήση πυροβόλων, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, εφαρμόστηκαν και διοικητικοί έλεγχοι. Κατ' αρχάς, κάθε ιδιώτης έμπορος - Ευρωπαίος ή άλλος - που εντοπίζονταν με φορτίο μπαχαρικών συλλαμβανόταν, τα εμπορεύματα και το πλοίο του κατάσχονταν. Οι μουσουλμάνοι έμποροι είχαν χειρότερη τύχη και συχνά εκτελούνταν. Όταν έγινε αντιληπτό ότι αυτή η πολιτική ήταν αδύνατο να εφαρμοστεί παντού, επετράπη σε ορισμένους ντόπιους εμπόρους να εμπορεύονται μπαχαρικά σε περιορισμένες όμως ποσότητες και συχνά μόνο ένα είδος, συνήθως το πιπέρι. Τα πληρώματα ευρωπαϊκών πλοίων είχαν τη δυνατότητα να παίρνουν ποσότητες μπαχαρικών ως υποκατάστατο της αμοιβής (ένα μικρό τσουβάλι έφτανε για να αγοράσουν ένα σπίτι στην πατρίδα).
Ένας άλλος τρόπος για τον έλεγχο του εμπορίου μπαχαρικών, και άλλων αγαθών, ήταν να επιτρέπεται στα πλοία να επισκέπτονται ορισμένα λιμάνια μόνο εάν είχαν βασιλική άδεια. Με λίγα λόγια, οι θάλασσες δεν ήταν πλέον ελεύθερες. Ακόμα και τα πλοία που εμπορεύονταν άλλα προϊόντα εκτός από μπαχαρικά έπρεπε να ταξιδεύουν με πορτογαλικό διαβατήριο (καρτάζ-cartaz), και αν δεν το διέθεταν, το φορτίο και το πλοίο κατάσχονταν και το πλήρωμα φυλακίζονταν ή τους περίμενε ακόμα χειρότερη τύχη. Εκτός από το καρτάζ, τα πλοία έπρεπε να πληρώσουν δασμούς στα ενδιάμεσα λιμάνια που σταματούσαν για ανεφοδιασμό. Μια άλλη μέθοδος για την είσπραξη δασμών ήταν η υποχρέωση όλων των πλοίων να ταξιδεύουν με πορτογαλικές προστατευόμενες νηοπομπές, τα καφίλας (cafilas). Οι πειρατές πράγματι αποτελούσαν απειλή στον Ινδικό Ωκεανό και ανατολικότερα, αλλά ο πραγματικός σκοπός ήταν να διασφαλιστεί ότι όλα τα εμπορικά πλοία σταματούσαν σε ένα λιμάνι που ελέγχεται από την Πορτογαλία, όπου θα έπρεπε να πληρώσουν δασμούς (καθώς και να αφήσουν μια κατάθεση σε μετρητά ως εγγύηση ότι θα επέστρεφαν για να πραγματοποιήσουν και μια δεύτερη πληρωμή)
Με αυτόν τον τρόπο οι τελωνειακοί δασμοί αντιπροσώπευαν περίπου το 60% του συνόλου των πορτογαλικών εσόδων στην Ανατολή. Επιπλέον κέρδη, όπως ήταν αναμενόμενο, προέρχονταν και από τα ίδια τα μπαχαρικά. Οι Πορτογάλοι μπορούσαν τώρα να αγοράσουν τα μπαχαρικά από την πηγή τους. Για παράδειγμα, ένα κουιντάλι (100 κιλά/220 λίβρες) πιπεριού θα μπορούσε να αγοραστεί για 6 κρουζάντο (ένα χρυσό νόμισμα της περιόδου) και να πωληθεί στην Ευρώπη για τουλάχιστον 20 κρουζάντο. Υπήρχαν έξοδα μεταφοράς και έξοδα συντήρησης περιπολικών πλοίων και οχυρών αλλά, συνολικά, οι Πορτογάλοι αποκόμιζαν ένα εντυπωσιακό κέρδος 90% από την επένδυσή τους. Επιπλέον, όσο περισσότερα μπαχαρικά εισάγονταν, τόσο μικρότερο ήταν το συνολικό κόστος. Η πορτογαλική επιθυμία για αγορά και έλεγχο των μπαχαρικών έγινε ακόρεστη.
Η προσπάθεια ελέγχου του εμπορίου μπαχαρικών είχε και άλλες συνέπειες εκτός από αυτές που ήδη αναφέρθηκαν. Το εμπορικό δίκτυο μετατοπίστηκε σε νέες περιοχές, έτσι ώστε ορισμένα κέντρα όπως το Κοτσίν παρήκμασαν και άλλα όπως η Γκόα αναπτύχθηκαν. Ιεραπόστολοι διέδωσαν τη χριστιανική πίστη. Φυτά και τα ζώα εισήχθησαν σε νέες περιοχές, προκαλώντας συχνά απρόβλεπτες επιπτώσεις και διαταράσσοντας την ισορροπία των τοπικών οικολογικών συστημάτων. Ασθένειες εξαπλώθηκαν προς όλες τις κατευθύνσεις προκαλώντας νέα θύματα.
Το άνοιγμα της Ασίας
Οι Πορτογάλοι είχαν κατακτήσει λίγο πολύ το μονοπώλιο στο εμπόριο μπαχαρικών στην Ευρώπη, αλλά η κυριαρχία τους στην Ασία ήταν βραχύβια. Οι Ασιάτες έμποροι απέφευγαν τους Ευρωπαίους όποτε ήταν δυνατόν και συνέχιζαν το αφορολόγητο εμπόριο τους. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Ευρώπη αντιπροσώπευε μόνο το ένα τέταρτο του παγκόσμιου εμπορίου μπαχαρικών. Πολλοί Πορτογάλοι αξιωματούχοι ήταν οι ίδιοι διεφθαρμένοι και συναλλάσσονταν χωρίς να πληρώσουν τους δασμούς που όφειλαν προς το Στέμμα. Οι χερσαίες και θαλάσσιες διαδρομές της Μέσης Ανατολής για τη μεταφορά μπαχαρικών, που ποτέ δεν αντικαταστάθηκαν πλήρως από τη διαδρομή του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, άρχισαν να ευημερούν ξανά στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα χάρη στην συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση μπαχαρικών στην Ευρώπη.
Άλλα ευρωπαϊκά έθνη απέκτησαν σύντομα πρόσβαση στον πλούτο που ήταν διαθέσιμος σε όσους είχαν άμεση πρόσβαση στα μπαχαρικά. Μεταξύ 1577 και 1580, ο Άγγλος Φράνσις Ντρέικ (περ. 1540-1596 μ.Χ.) έκανε τον περίπλου της γης, ο οποίος περιελάμβανε μια στάση στα Νησιά των Μπαχαρικών για την απόκτηση ενός φορτίου γαρυφάλλου. Οι πρώτοι που αμφισβήτησαν πραγματικά τους Πορτογάλους, ήταν οι Ολλανδοί, οι οποίοι, από το 1596, δεν είχαν κανένα δισταγμό να επιτεθούν στα οχυρά των πορτογαλικών κέντρων, τα οποία δεν είχαν επαρκή φρουρά και συχνά υπέφεραν από έλλειψη συντήρησης. Οι περιοχές ήταν τόσο εκτεταμένες, ώστε οι Πορτογάλοι δεν μπορούσαν να περιπολούν ούτε σε ένα μικρό τμήμα τους. Οι Ολλανδοί πήραν τον άμεσο έλεγχο των Νησιών των Μπαχαρικών και κατέλαβαν τη Μαλάκκα (1641), το Κολόμπο (1656) και το Κότσιν (1663). Ελέγχοντας την πηγή των μπαχαρικών, οι Ολλανδοί μπορούσαν τώρα να επιβάλλουν τους δικούς τους όρους στο παγκόσμιο εμπόριο μπαχαρικών και να εισάγουν στην Ευρώπη τριπλάσιες ποσότητες μπαχαρικών από αυτές που θα μπορούσαν να μεταφέρουν οι Πορτογάλοι. Εν τω μεταξύ, οι Πέρσες, με αγγλική βοήθεια, κατέλαβαν το Ορμούζ το 1622. Οι Ινδουιστές Μαράτα κέρδιζαν μεγάλες νίκες στη νότια Ινδία και απειλούσαν τα Πορτογαλικά κέντρα της περιοχής. Οι έμποροι Γκουτζαράτι κυριαρχούσαν στο εμπόριο στον Κόλπο της Βεγγάλης. Εν ολίγοις, όλοι αγαπούσαν τα μπαχαρικά και τον πλούτο που αυτά έφερναν.
Ακόμη πιο σημαντικό, τα ευρωπαϊκά έθνη προσάρμοζαν πια την εξωτερική τους πολιτική. Η δημιουργία μιας χούφτας παράκτιων εμπορικών κέντρων δεν ήταν πλέον ο στόχος των εξερευνήσεων και των ανακαλύψεων. Ο αποικισμός σήμαινε πια κατοχή εδάφους, κατάκτηση των αυτόχθονων λαών και η εγκατάσταση των Ευρωπαίων. Εμπορικές εταιρείες ιδρύθηκαν από τους Ολλανδούς και τους Άγγλους που επέτρεψαν την πολύ πιο αποτελεσματική απόκτηση και διανομή αγαθών. Το ζαχαροκάλαμο, το βαμβάκι, το τσάι, το όπιο, ο χρυσός, τα διαμάντια και οι σκλάβοι θα έπαιρναν τη θέση των μπαχαρικών στην παγκόσμια οικονομία, καθώς οι ευρωπαϊκές δυνάμεις έτρεχαν να διαμορφώσουν τον κόσμο και να χτίσουν μια αυτοκρατορία. Η προσπάθεια για τον έλεγχο του εμπορίου μπαχαρικών, λοιπόν, είχε ανοίξει τον κόσμο, αλλά επρόκειτο να γίνει πολύ πιο βίαιη και ασταθής στους επόμενους αιώνες.
