Ο Μακεδονίκος Αποικισμός υπό τον Φίλιππο Β'

Ο Φίλιππος Β' της Μακεδονίας (359-336 π.Χ.) οραματίστηκε ένα ευρύ μακεδονικό βασίλειο. Η αποικιακή του επέκταση οδήγησε στη δημιουργία μιας αυτοκρατορίας όπου ο γιος του Μέγας Αλέξανδρος (336-323 π.Χ.) θα χρησιμοποιούσε ως βάση για τις ακόμη μεγαλύτερές του βλέψεις. Οι στρατηγικά και οικονομικά πολύτιμες αποικίες και τα φρούρια του Φιλίππου στη Θεσσαλία και τη Θράκη περιελάμβαναν πόλεις όπως οι Φίλιπποι και η Φιλιππούπολη.

Ο υπερπληθυσμός των αρχαϊκών πόλεων στην περιοχή της σημερινής Ελλάδας ήταν ένα από τα κύρια κίνητρα για τα πρώτα αποικιακά κύματα του 8ου αιώνα π.Χ. Η απειλή του υποσιτισμού ήταν μια από τις κύριες συνέπειες μιας υπερπληθυσμιακής πόλης και μια από τις λύσεις ήταν η αποστολή ενός μέρους του πληθυσμού σε μια νέα αποικία. Δεδομένης της άνισης κατανομής της γης από τις αριστοκρατικές ελίτ σε αυτές τις αρχαϊκές πόλεις, μέσω του αποικισμού, ένας πολίτης που δεν ανήκε στην ελίτ είχε την ευκαιρία να αναζητήσει ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο. Έτσι, διερευνώντας τον μακεδονικό αποικισμό υπό τον Φίλιππο Β', οι ήδη αναφερθέντες λόγοι για την ίδρυση αποικιών θα μπορούσαν υποθετικά να ισχύουν σε αυτή την περίπτωση. Ωστόσο, αυτοί δεν είναι οι μοναδικοί λόγοι πίσω από την των ίδρυση νέων οικισμών. Θα πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου ότι κάθε εποχή και κάθε ιστορικό γεγονός πρέπει να μελετάται και να αναλύεται ως ένα μοναδικό γεγονός. Κάθε μοναδικό γεγονός καθορίστηκε και διαμορφώθηκε από μια σειρά άλλων γεγονότων που έλαβαν χώρα στην περιοχή εκείνη την εποχή. Ο Φίλιππος χρησιμοποίησε τις αποικίες στη Θράκη και τη Θεσσαλία για να υποστηρίξει την ταχεία και σφοδρή στρατιωτική του επέκταση. Το επιχείρημα αυτό, όπως θα δούμε, μπορεί να υποστηριχθεί από τη στρατηγική θέση των αποικιών.

Οι κύριες μακεδονικές αποικίες

Στη Θράκη:

• Κρηνίδες - μετονομάστηκε σε Φίλιπποι (σύγχρονη Καβάλα, Ελλάδα)
• Φιλιππούπολη (σύγχρονη Φιλιππούπολη, Βουλγαρία)
• Καβύλη (σύγχρονη Γιάμπολ, Βουλγαρία)

Στη Θεσσαλία:

• Γόμφοι - μετονομάστηκε σε Φιλιππούπολη (σύγχρονη Καρδίτσα, Ελλάδα).
• Θήβα στη Φθιώτιδα - μετονομάστηκε σε Φιλίππους (σημερινή Μαγνησία, Ελλάδα)

Ο πρωταγωνιστής

Ο Περδίκκας Γ΄ της Μακεδονίας (r. 365 έως 360 π.Χ.), αδελφός του Φιλίππου, είχε επιλέξει να συνεχίσει την παράδοση των ατελείωτων μαχών μεταξύ των Μακεδόνων και των βόρειων γειτονικών ιλλυρικών φυλών. Το 360 π.Χ., ο Περδίκκας σκοτώθηκε και οι στρατιωτικές μονάδες του καταστράφηκαν από τον αντίπαλο Ιλλύριο βασιλιά Βαρδύλη. Σύμφωνα με τον ιστορικό του 1ου αιώνα π.Χ. Διόδωρο Σικελιώτη, ο Φίλιππος Β', απόγονος της δυναστείας των Αργεάδων, τον διαδέχθηκε μέσω εκλογής ως βασιλιάς της Μακεδονίας. Σε μια περίοδο 23 ετών, ο βασιλιάς υπέταξε και προσάρτησε την ευρία περιφέρια γύρω από την Πέλλα, την πρωτεύουσα του βασιλείου, και κατόρθωσε να ξεπεράσει τις συνεχείς επιδρομές των γύρω φυλών τηςν Θράκης στα ανατολικά αλλά των Παιόνων και των Ιλλυρίων από τον βορρά. Ο βασιλιάς διεξήγαγε πολλές εκστρατείες για να επιτύχει τις στρατηγικές του βλέψεις, ενώ παράλληλα ίδρυσε αποικίες οι οποίες όχι μόνο ενίσχυσαν τις προσαρτήσεις του αλλά του επέτρεψαν να αναπτύξει μεταλλευτικές, γεωργικές και εμπορικές δραστηριότητες. Σημαντικό μερίδιο της αποτελεσματικότητας της μεταγενέστερης μακεδονικής εδαφικής επέκτασης του γιου του, Μεγάλου Αλεξάνδρου (336 έως 323 π.Χ.), πρέπει να αποδοθεί στις αποικίες του Φιλίππου.

Σύμφωνα με ορισμένους αρχαίους συγγραφείς, ιδίως τον Δημοσθένη (περ. 384 - 322 π.Χ.), ο Φίλιππος Β' ήταν αρκετά ξεχωριστός. Ο Φίλιππος πρέπει να είχε αποκτήσει τεράστια σωματική δύναμη σε σύγκριση με τα σύγχρονα πρότυπα. Υπέστη αρκετές σοβαρές πληγές στη μάχη που σημάδεψαν τον Φίλιππο για όλη του τη ζωή. Ο Δημοσθένης περιγράφει ένα κάταγμα κλείδας και τον ακρωτηριασμό του χεριού και του ποδιού του και, φυσικά, το πιο διάσημο τραύμα του, την απώλεια του ενός του ματιού. Επιπλέον, αξίζει να αναλογιστούμε ότι συγγραφείς όπως ο Δημοσθένης έτειναν να είναι υπερβολικά εναντίον του Φιλίππου, οπότε τα κείμενα και οι ομιλίες τους θα έπρεπε να περιείχαν πιο έντονα στοιχεία πειθούς. Αν οι αφηγήσεις του περήφανου Αθηναίου συγγραφέα έχουν κάποια ίχνη αλήθειας, μπορεί κανείς να παρατηρήσει ορισμένες θεμελιώδεις ιδιότητες της φύσης του Φιλίππου. Αυτά τα χαρακτηριστικά απεικονίζουν ορισμένες από τις βασικές αξίες της μακεδονικής ηγεσίας, οι οποίες υποδεικνύουν τι περίμενε μια μακεδονική κοινότητα από τους ηγεμόνες της. Συγκεκριμένα, η βασιλεία μπορούσε να απονεμηθεί ή να χαθεί μέσω της συναίνεσης του στρατού. Η ιδέα αυτή καταδεικνύει και τη σημασία των στρατιωτικών κατακτήσεων του ηγέτη. Σύμφωνα με τις πρωτογενείς αλλά και τις δευτερογενείς πηγές, κάθε Μακεδόνας βασιλιάς έπρεπε να αποδείξει τις στρατιωτικές του ικανότητες και να κερδίσει τον σεβασμό του στρατού, έτσι ώστε να μπορεί να διεκδικήσει αλλά και να διατηρήσει τον θρόνο του. Απομονώνοντας μόνο την αναφορά του Δημοσθένη όσον αφορά τα σωματικά χαρακτηριστικά του, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο βασιλιάς των Αργεάδων ήταν σε θέση να αποσπάσει τον σεβασμό της συγκεκριμένης τάξης.

Το κίνητρο

Ένα από τα κίνητρα του Φιλίππου για την ίδρυση αποικιών ήταν τα εδαφικά οφέλη. Ενώ υπέταξε γρήγορα τις γειτονικές φυλές της Ιλλυρίας, της Παιονίας και της Θράκης, έπρεπε να βρει έναν τρόπο να κρατήσει αυτές τις νέες προσαρτήσεις. Από τη σκοπιά του Φιλίππου, η ίδρυση αποικιών σε αυτές τις περιοχές παρείχε μια σειρά σταθεροποιητικών παραγόντων στην επικράτεια. Πρώτον, συστήθηκε η τοποθέτηση μακεδονικών φρουρών για την καταστολή των ντόπιων εξεγέρσεων. Δεύτερον, αξιοποιήθηκαν οι φυσικοί πόροι της περιοχής, όπως οι τεράστιες εκτάσεις ξυλείας και τα ορυχεία. Τρίτον, οι μακεδονικές αποικίες συνέβαλαν στην απαραίτητη ασφάλεια που χρειάζονταν οι περιφερειακοί χερσαίοι εμπορικοί δρόμοι για να ευδοκιμήσουν. Τέλος, οι αποικίες παρείχαν ένα αμυντικό φράγμα για κάθε περιοχή, καθώς ήταν συνήθως εγκατεστημένες σε στρατηγικά ευνοικές θέσεις. Ωστόσο, αυτό που διέκρινε τον Φίλιππο από τους άλλους αποικιοκράτες βασιλείς ήταν η εξαιρετική χρήση των αποικιών του. Ασκούσε τα βασιλικά του δικαιώματα με τρόπο που του επέτρεπε να μετακινεί τους πληθυσμούς στο εσωτερικό του βασιλείου του κατά το δοκούν. Επιπλέον, εγκαθιστούσε τους υπηκόους του σύμφωνα με τις ανάγκες της κάθε επέκτασης. Αυτή η στρατηγική επέτρεψε στον Φίλιππο να διαχειρίζεται τα εδάφη του πιο αποτελεσματικά. Για παράδειγμα, όταν ο Μακεδόνας βασιλιάς ερχόταν αντιμέτωπος με οποιαδήποτε εμφύλια αναταραχή, μετέφερε τους ύποπτους δράστες σε διάφορα νεοπροσαρτημένα εδάφη ή αποικίες, όπου υπήρχε διαθέσιμο ή χρειαζόταν ανθρώπινο δυναμικό.

Οι θρακικές αποικίες

Ως αποτέλεσμα διαφόρων σύγχρονων επιστημονικών συζητήσεων και αρχαιολογικών στοιχείων σχετικά με την προέλευση των μακεδονικών αποικιών, μπορούμε να διακρίνουμε μερικά από τα ονόματά τους. Το πρόσχημα για τις προσπάθειες του Φιλίππου για την επέκταση προς τα ανατολικά στη Θράκη, ήταν οι εκκλήσεις για βοήθεια των γηγενών Κρηνίδων. Οι ήδη εγκατεστημένοι Θάσιοι, μεταξύ άλλων αποίκων, πιθανότατα θα είχαν πληγεί από τις συνεχείς επιδρομές των τοπικών θρακικών φυλών και ο αφανισμός τους φαινόταν επικείμενος. Μια σειρά γεγονότων οδήγησε στην ίδρυση μιας από τις πρώτες μακεδονικές αποικίες. Το 360 π.Χ., η δολοφονία του Κώτη της Οδρυσού βασιλιά της Θράκης έδειξε το δρόμο στους τρεις γιους του να μοιράσουν το βασίλειό τους αντίστοιχα. Το 356 π.Χ. περίπου, ο συγγενής του Κώτη, ο Κετριπόρης που κυβερνούσε τη δυτική περιοχή της Θράκης, προσχώρησε σε έναν συνασπισμό μεταξύ Ιλλυριών και Παιόνων εναντίον του Φιλίππου. Επίσης, οι άποικοι από τις Κρηνίδες γνώριζαν την ξαφνική άνοδο του Φιλίππου στην εξουσία. Έτσι, επειδή οι Θάσιοι ή οι σύμμαχοί τους, οι Αθηναίοι, άργησαν πολύ να επέμβουν, οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να παρακαλέσουν για μακεδονική βοήθεια ή να χαθούν στα χέρια των Θρακών επιδρομέων. Περίπου το 355 π.Χ. , μετά τον επιτυχή θρίαμβο του Φιλίππου επί αυτών των εξαιρετικά ανταγωνιστικών φυλών, ο βασιλιάς ενίσχυσε τις Κρηνίδες με Μακεδόνες αποίκους όπως και έδωσε στην αποικία το όνομά του.

Οι Φίλιπποι προσφέρουν ένα εξαιρετικό παράδειγμα για να φανταστούμε ένα ιδανικό μακεδονικό κέντρο. Ο βασιλιάς οχύρωσε την αποικία έναντι πιθανών μελλοντικών θρακικών και παιονικών εισβολέων και διέταξε την αποξήρανση των ελών, ώστε η περιοχή να μπορεί στη συνέχεια να καλλιεργηθεί. Ως αποτέλεσμα, οι άποικοι μπορούσαν να εκμεταλευτουν στο έπακρο το έδαφος. Ο Φίλιππος εκμεταλλεύτηκε επίσης τα ορυχεία χρυσού και αργύρου της αποικίας, τα οποία παρείχαν ετυήσια στον Μακεδόνα βασιλιά 1.000 τάλαντα. Η αποικία παρείχε στον Φίλιππο ένα τεράστιο ετήσιο εισόδημα, καθώς και τη δυνατότητα να εκδίδει τα δικά του νομίσματα. Επίσης, η νότια, σχεδόν παράκτια, θέση της αποικίας παρείχε στον βασιλιά τη δυνατότητα συγκέντρωσης ναυτικών μονάδων. Κατά συνέπεια, η ύπαρξη μιας παράκτιας υποστήριξης θα μείωνε τις προυποθέσεις κάποιας πιθανής πρόθεσης ξένης εισβολής. Η πλεονεκτική γεωγραφική θέση της αποικίας μπορεί να διαπιστωυθεί από την περιφερειακή προσβασιμότητα. Ο Φίλιππος θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να εισβάλει είτε στις θρακικές φυλές των Τριβάλλιων είτε των Γετών. Τέλος, η αποικία απείχε μόνο δέκα ημέρες μακριά από την Πέλλα.

Σίγουρα θα μπορούσαν να γίνουν και περαιτέρω εισβολές, με σημείο εκκίνησης τους Φιλίππους. Από τη μία πλευρά, οι Σκύθιοι νομάδες απείχαν 320 χιλιόμετρα (198 μίλια), από την άλλη, το Βυζάντιο, με το κρίσιμο πέρασμα του αθηναϊκού σιταριού από τον Πόντο, απείχε 387 χιλιόμετρα (240 μίλια). Και οι δύο στόχοι βρίσκονταν εντός της στρατηγικής εμβέλειας του στρατού. Σίγουρα, μετά την επανίδρυση της αποικίας, οι επιλογές του Φιλίππου για περαιτέρω επέκταση είχαν αυξηθεί σημαντικά. Επιπλέον, η σημασία των Φιλίππων είναι ολοφάνερη από τη μεταγενέστερη κατασκευή της μεγάλης ρωμαϊκής οδού Εγνατίας, η οποία περνούσε πάνω από την αποικία. Ο δρόμος συνέδεε τη νότια Αδριατική θάλασσα με τα Δαρδανέλια, διασχίζοντας τη Μακεδονία και τη Θράκη, σήμερα, τη σύγχρονη Βόρεια Ελλάδα. Σήμερα η περιοχή βρσίσκεται στην περιφερειακή ενότητα Καβάλας της ανατολικής Μακεδονίας, στην Ελλάδα. Το 2016, η UNESCO κατέταξε τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Χάρη στους Φιλίππους, 14 χρόνια αργότερα, ενώ ο Φίλιππος είχε ήδη υπό τον έλεγχό του τα μεταλλεία του Όρους Παγγαίου, προχώρησε και πάλι ανατολικά προς τη Θράκη και προσάρτησε την κοιλάδα του ποταμού Έβρου. Όπως για κάθε ιστορικό γεγονός, οι λόγοι πίσω από την επέκταση ήταν πολυμερείς. Ενώ ο φιλόδοξος ηγεμόνας της Θράκης, ο Κερσοβλέπτης, επέκτεινε τις διπλωματικές του σχέσεις με τους Αθηναίους, ο Φίλιππος έβλεπε την απειλή ενός πιθανού επεκτατισμού εναντίον του. Ο Αργεάδης βασιλιάς αντιλαμβανόταν ότι με την κατάληψη της Θράκης θα αποκτούσε ένα σημαντικό εδαφικό προπύργιο έναντι της Περσικής αυτοκρατορίας αλλά και της Αθήνας. Όντως, μια μακεδονική Θράκη θα εμπόδιζε τυχόν περσικές εισβολές - και ήδη οι Αχαιμενίδες είχαν αποδώσει μεγάλη σημασία στην περιοχή στις προηγούμενες εισβολές τους. Για την ακρίβεια, οι Πέρσες, διασχίζοντας τον Ελλήσποντο, είχαν εισβάλει ξεκινώντας από την ανατολική Θράκη τρεις φορές τα τελευταία 150 χρόνια. Έτσι, μια πιθανή φραγή της πιο προφανής πορείας μιας από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες της εποχής ήταν πράγματι μια σημαντική επιτυχία.

Από την άλλη πλευρά, οι Έλληνες ανταγωνιστές του Φιλίππου νοτιότερα από τα σύνορα του, οι Αθηναίοι, θα είχαν σίγουρα επηρεαστεί από μια μακεδονική κατάληψη του Βυζαντίου, καθώς αποτελούσε οδό εισαγόμενων σιτηρών τους από τον Πόντο. Λαμβάνοντας υπόψη τις στρατηγικές ιδιότητες της Θράκης, μπορεί κανείς να κατανοήσει την ανάγκη του Φιλίππου να παρελάσει κατά του Κερσοβλέπτη με "μεγάλο στρατό", όπως σημείωνε ο Διόδωρος Σικελός. Ως εκ τούτου, ο Φίλιππος ίδρυσε δύο αποικίες κοντά στα σύνορα των εχθρών του, προνοώντας για την ασφάλεια των κατακτήσεών του.

Η Καβύλη βρισκόταν σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων από τη Γιάμπολ, στη σημερινή νοτιοανατολική Βουλγαρία. Η Φιλιππούπολη, που ιδρύθηκε το 342 π.Χ., έφερε επίσης το όνομα του βασιλιά και αποσκοπούσε στον έλεγχο των θρακικών δρόμων προς την κοιλάδα του ποταμού Αξιού, στην Βόρεια Μακεδονία. Η αρχαία αποικία μετατράπηκε στην πόλη Πλόβντιβ, που προέρχεται από το αρχαίο θρακικό όνομα Pulpudeva, που βρίσκεται στη σημερινή Βουλγαρία. Οι ιδρύσεις αυτές επέτρεψαν στον Φίλιππο όχι μόνο να ελέγχει τις ακτές του Βορείου Αιγαίου, αλλά και να δημιουργεί συμμαχίες με τις ελληνικές πόλεις-κράτη του Εύξεινου Πόντου. Επιπλέον, ο βασιλιάς εγκατέστησε ή τουλάχιστον σχεδίαζε να εγκαταστήσει αποίκους από άλλες περιοχές, οι οποίοι είτε διατάρασσαν άμεσα είτε έμμεσα τις υποθέσεις και τα συμφέροντά του. Ίσως για αυτό, ο ιστορικός του 4ου αιώνα π.Χ. Θεόπομπος μας πληροφορεί για 2.000 αποίκους που στάλθηκαν στη Φιλιππούπολη. Τα στοιχεία είναι πολύ περιορισμένα για τις περισσότερες αποικίες του Φιλίππου, αλλά κάποιος θα μπορούσε να υποθέσει ότι η Καβύλη είχε παρόμοιο πληθυσμό με τη Φιλιππούπολη.

Οι θεσσαλικές αποικίες

Αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται στις εξαιρετικές ιδιότητες της Θεσσαλίας. Ήδη ο Ξενοφών (430-c. 354 π.Χ.), στο βιβλίο του Ελληνικά, σχολίασε τη φιλόξενη και μεγαλοπρεπή συμπεριφορά των Θεσσαλών. Πέρα από αυτές τις αντιλήψεις, ο Πλούταρχος (περ. 45-50 μ.Χ. έως περ. 120-125 μ.Χ.), στον Βίο του Αλεξάνδρου, επαινεί το θεσσαλικό ιππικό υπό τον Μέγα Αλέξανδρο. Ο Ηρόδοτος αναφέρει επίσης το θεσσαλικό ιππικό ως "το καλύτερο στην Ελλάδα"(Ιστορίες, 7.196). Σίγουρα, ο Φίλιππος, λόγω της αριστοκρατικής του παιδείας, και όπως και οι αρχαίοι συγγραφείς, γνώριζε αυτά τα στρατιωτικά πλεονεκτήματα της περιοχής. Γνώριζε ότι αν έλεγχε τη Θεσσαλία, όχι μόνο θα μπορούσε να συγκεντρώσει ένα από τα καλύτερα ιππικά σώματα στην περιοχή της Μεσογείου, αλλά θα εξασφάλιζε και τα νότια σύνορα του βασιλείου του. Ως αποτέλεσμα, ο Φίλιππος θα εξασφάλιζε την ευημερία της πατρίδας του και θα παρείχε μια πιο έντονη αίσθηση ασφάλειας και ευημερίας στους υπηκόους του. Ως εκ τούτου, το 358 π.Χ., εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία να παρέμβει στις θεσσαλικές υποθέσεις, όταν ανταποκρίθηκε στην έκκληση των γειτόνων του για βοήθεια.

Οι λόγοι της παρέμβασης του Φιλίππου ξεκίνησαν το 370 π.Χ., όταν ο Ιάσονας των Φερών, ο οποίος είχε ήδη συγκεντρώσει έναν σημαντικό για την εποχή στρατό, δολοφονήθηκε και στην εξουσία ανέβηκε ο πολύ πιο αυταρχικός ανιψιός του, ο Αλέξανδρος ο Β'. Τότε, στο δυτικό τμήμα της Θεσσαλίας σχηματίστηκε η Θεσσαλική Συμμαχία ως αντίμετρο προς τους κατόχους του ανατολικού παράκτιου τμήματος της περιοχής. Έχοντας μία γερή δόση ειρωνείας, το 358 π.Χ., ο ανιψιός βίωσε την ίδια τύχη με τον θείο του. Ο Κινέας της Λάρισας, ως εκπρόσωπος της Συμμαχίας, ζήτησε τότε βοήθεια από τους Μακεδόνες, η οποία, τουλάχιστον αρχικά, περιορίστηκε σε διπλωματικά μέτρα πριν προχωρήσει σε πιο επιθετικές λύσεις. Πρέπει να τονιστεί ότι η οικονομική κατάσταση της Συμμαχίας, λόγω των συνεχών συγκρούσεων, ήταν εξαιρετικά αδύναμη. Το 353 π.Χ. περίπου, ο Φίλιππος, αφού αντιμετώπισε τους φιλόδοξους απογόνους του Ιάσονα αλλά και τους συμμάχους απο την Φώκεα, λεηλάτησε και υπέταξε την υπόλοιπη Θεσσαλία. Μεταξύ των λεηλατημένων πόλεων, μετονόμασε την πόλη των Γόμφων σε Φιλιππούπολη και μετέτρεψε τη φθιωτική Θήβα στους Φιλίππους. Η πρώτη αποικία βρίσκεται σήμερα στην περιοχή της Καρδίτσας στην κεντρική σύγχρονη Ελλάδα, ενώ η δεύτερη εντοπίζεται στο μικρό ελληνικό χωριό των Μικροθηβών στην περιφερειακή ενότητα Μαγνησίας. Στη συνέχεια, ο Φίλιππος υποδούλωσε ένα μέρος των αποδεκατισμένων πληθυσμών, αποκομίζοντας μεγάλα κέρδη.

Αυτά τα γεγονότα αλλά και η αναδιοργάνωση της Θεσσαλίας υπό τον Φίλιππο οδήγησαν σε μια αξιοσημείωτη περίσταση, την εκλογή του από τη Θεσσαλική Συμπολιτεία ως ξένου βασιλιά αλλά και ως ισόβιου άρχοντα. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει τον υψηλό θαυμασμό και την υποταγή των Θεσσαλών αριστοκρατών στην εξουσία της Μακεδονίας. Ο βασιλιάς και άρχοντας της Μακεδονίας κατόρθωσε να αφομοιώσει τόσο τον πληθυσμό όσο και τους πόρους μιας περιοχής που ήταν τουλάχιστον ίσοι με τον πληθυσμό και τους πόρους του μακεδονικού βασιλείου κατά το 359 π.Χ.. Με τον τρόπο αυτό, οι δύο επαρχίες ήταν σε θέση να συγκεντρώσουν τουλάχιστον 3.000 μονάδες ιππικού και 30.000 μονάδες πεζικού. Επιπλέον, η ίδρυση των θεσσαλικών αποικιών υποδήλωνε την πρόθεση του Φιλίππου να βελτιώσει το ιππικό του, μέσω της πρόσβασης στην ράτσα των αλόγων των θεσσαλικών πεδιάδων. Τέλος, εξασφάλισε το νότιο βασίλειό του έναντι αναμενόμενων επιθέσεων ή επιδρομών από άλλες ελληνικές πόλεις-κράτη.

Οι μακεδονικές φρουρές

Σύμφωνα με τον Διόδωρο, ο Φίλιππος ενίσχυσε την αποικία της Φιλιππούπολης στη Θράκη με μια φρουρά. Η ίδρυση φρουρών σε καίριες θέσεις της Θράκης προέκυψε από την ανάγκη να τις "κρατήσει υπό έλεγχο". Η επιβολή των φρουρών συνοδευόταν από φόρο δεκάτης. Η εισαγωγή των ετήσιων φόρων και η αναδιοργάνωση των μακεδονικών οχυρώσεων υποδηλώνει μια τάση προς τη δημιουργία μιας διοικητικής δομής στη Θράκη. Αυτή η υπόνοια έγινε πιο σαφής όταν ο Φίλιππος δημιούργησε τη θέση του στρατηγού για τη διοίκηση της περιοχής. Μια ακόμη απόδειξη ενός διοικητικού πλάνου που συνόδευε την εγκατάσταση φρουρών μπορεί να εντοπιστεί μερικά χρόνια νωρίτερα στη Θεσσαλία, το 344 π.Χ.. Ο Φίλιππος αποκατέστησε τις παλιές τετραρχίες, τις τέσσερις περιφέρειες της Θεσσαλίας, και εγκαθίδρυσε την δεκαρχία, μια διοικητική συνέλευση, η οποία λειτουργούσε μέσω των εγκατεστημένων φρουρών. Επιπλέον, ανέθεσε έναν διοικητή για κάθε περιφέρεια. Έτσι, ο Φίλιππος οραματίστηκε τις φρουρές ως εργαλείο, για να επιβάλει τη διοικητική του εξουσία και να προσφέρει προστασία στην τοπική άρχουσα τάξη. Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Φίλιππος εγκατέστησε φρουρές και σε νεοκατακτημένες περιοχές.

Περίπου δύο χρόνια πριν από το εσωτερικό σύστημα διοίκησης της Θεσσαλίας, ο Φίλιππος είχε ήδη εγκαταστήσει φρουρά στη Νίκαια, που βρισκόταν ανατολικά του περάσματος των Θερμοπυλών. Η διατήρηση του διαβόητου περάσματος ήταν ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική του πρόσβαση στην καρδιά των ελληνικών πόλεων-κρατών. Τέλος, ένα άλλο παράδειγμα της χρήσης της φρουράς από τον Φίλιππο μπορεί να διαπιστωθεί από τις ενέργειές του μετά τη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ.. Η τελευταία γνωστή μάχη του Φιλίππου με τον γιο του Αλέξανδρο (πριν γίνει "Μέγας") στο πλευρό του χαρακτηρίστηκε από θρίαμβο επί των Θηβαίων και των Αθηναίων, οδηγώντας στην εξάρτηση των ελληνικών πόλεων-κρατών από τον Μακεδόνα βασιλιά. Ο Φίλιππος, για να εξασφαλίσει αυτά τα εδάφη που κέρδισε "δορίκτητος" και να αποφύγει μελλοντικές συγκρούσεις με τους ντόπιους, κατήργησε τις ηγεμονίες τους και εγκατέστησε φιλομακεδονικές ολιγαρχίες και μόνιμες φρουρές στην Αμβρακία, τη Θήβα, την Κόρινθο, τη Χαλκίδα και πιθανώς τα Μέγαρα. Έτσι, σαν γενικό χαρακτηριστικό των μακεδονικών φρουρών υπό τον Φίλιππο, μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι τις χρησιμοποιούσε ως εργαλείο επιβολής της εξουσίας του.

Συνοψίζοντας, οι αποικίες που ίδρυσε ο Φίλιππος παρείχαν μια εκτεταμένη επεκτατική δομή στα νεοκατακτημένα εδάφη του, επιτρέποντας στον βασιλιά να συγκεντρώσει ένα πλήθος κοινωνικών, στρατιωτικών και οικονομικών πλεονεκτημάτων. Ο Μακεδόνας βασιλιάς, στα πρώτα 18 χρόνια της βασιλείας του πέτυχε αυτό που κανένας άλλος από τους Αργεάδες προγόνους του δεν κατάφερε ποτέ. Μέσα σε σχεδόν δύο δεκαετίες διπλασίασε το μέγεθος του προηγουμένως αποδυναμωμένου βασιλείου. Συγκέντρωσε ναυτικό στόλο αλλά και πεζικό στρατό ικανό να φέρει όλεθρο και απόγνωση σε μια από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες του γνωστού κόσμου, την αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών.