Ο σπουδαίος Ινδουιστικός θεός Σίβα έχει πολλές μορφές και απεικονήσεις στην τέχνη,αλλά ίσως η πιο γνωστή είναι αυτή ως μια χορευτική φιγούρα μέσα σε ένα κύκλο φωτιάς,που είναι ως Σίβα Ναταράτζα,Κύριος του Χορού.Είναι μια εικόνα που απαντάται σε μουσεία,ναούς,εστιατόρια,και εσωτεριστικά καταστήματα σε όλο τον κόσμο,και είναι εξαιρετικά πλούσια σε εικονογραφία και κρυμμένο νόημα.
Ο Σίβα,όπως και πολλοί άλλοι σημαντικοί Ινδουιστικοί θεοί,είναι ένας περίπλοκος χαρακτήρας με μυριάδες γνωρίσματα,μερικές φορές φαινομενικά σε σύγκρουση το ένα με το άλλο.Συνεπώς, υπό την μορφή του ως Ναταράτζα αντιπροσωπεύται με τον τριπλό του ρόλο ως Δημιουργού,Συντηρητή και Καταστροφέα.Η πρώτη εμφάνιση του Σίβα ως χορευτική φιγούρα γίνεται ως πέτρινο γλύπτο σε Ινδουιστικό ναό στον 5ο και 6ο αιώνα μ.Χ.,και δεν είναι μέχρι τον 10ο αιώνα μ.Χ. που η τώρα γνώριμη ελεύθερη-όρθια γλυπτική αναπαράσταση,συνήθως σε μπρούντζο,έγινε καθιερωμένη.Σε αυτή την ιδιαίτερα υποδειγματική μορφή,ο θεός παρουσιάζεται χορεύοντας μέσα σε ένα φλεγόμενο φωτοστέφανο(πράμπα μαντάλα) που αντιπροσωπεύει τον Χρόνο και που απεικονίζεται ως ένας κύκλος για να συμβολίσει την Ινδουιστική πεποίθηση ότι είναι τόσο κυκλικός όσο και χωρίς τέλος.Oι φλόγες του δακτύλιου ξεπετάγονται από τα στόματα των μακάρας ή μυθικών θαλάσσιων όντων που παρουσιάζονται στην βάση του γλυπτού. Ο δακτύλιος είναι περισσότερο αψιδοειδής στα πρώτα μπρούτζινα γλυπτά, όπως φαίνεται σε ένα από τα πρώτα που διασώζονται, το γλυπτό από το 875 μ.Χ μέσα στο ναό του Σίβα στο Ναλλούρ κοντά στο Ταντζαβούρ.Στο τέλος,ωστόσο,ένας τέλειος κύκλος γίνεται ο άγραφος κανόνας.
Ο χόρος που εκτελεί ο γελαστός Σίβα ειναι ο Ταντάβα, ο κοσμικός χορός στον οποίο τόσο δημιουργεί όσο και καταστρέφει το σύμπαν.Η ενέργεια και η αγριάδα του χορού φαίνεται από τα λυγισμένα του γόνατα και την υπερβολική εξάπλωση των μαλλιών του θεού.Οι τούφες των μαλλιών του θεού περιλαμβάνουν επίσης και ένα κρανίο,ένα άνθος δατούρας,και ένα μισοφέγγαρο που αντιπροσωπεύει την ιδέα ότι ο Σίβα ειναι πανταχού παρών ακόμα και όταν μερικές φορές δεν είναι πάντα ορατός.Ακόμα πιο εμφανής είναι η φιγούρα της Γκάνγκα, η προσωποποίηση του ποταμού Γάγγη,που, σύμφωνα με την Ινδουιστική μυθολογία , μεταφέρθηκε απαλά από τους ουρανούς κάτω στην γη μέσα στα μαλλιά του θεού.Μερικές φορές βρίσκεται μια βεντάλια από φύλλα πικρής κάσσιας στην κορυφή των μαλλιών του θεού.
Ο Σίβα διαθέτει την δική του μουσική,καθώς στο πάνω δεξί του χέρι κρατά ένα μικρό τύμπανο - το νταμαρού ( συνήθως παίρνει την μορφή κλεψύδρας )- που όχι μόνο παρέχει τον ρυθμό αλλά υπενθυμίζει ότι αυτό το τύμπανο είναι αυτό που προκάλεσε τους πρώτους ήχους της δημιουργίας.Ο ρυθμός από το τύμπανο θεωρείται επίσης ότι παρέχει τον παλμό του κόσμου,το μάγια.Αντιθέτως , στο πάνω αριστερό χέρι του ο Σίβα κρατά την αγκνί , την θεϊκή φωτιά,που θα καταστρέψει το σύμπαν.
Το δεξί κάτω χέρι του Σίβα σχηματίζει την χειρονομία ευλογίας αμπάγια μούντρα που ηρεμεί κάθε φόβο,και το κάτω αριστερό χέρι εκτείνεται στον κορμό του με το χέρι να υποδεικνύει στο αριστερό του πόδι που παρουσιάζεται με την κίνηση του γκέτζα χάστα , σύμβολο σωτηρίας και απελευθέρωσης.Το δεξί πόδι του Σίβα παρουσιάζεται να ποδοπατά στην φιγούρα νάνου Απασμάρα Πουρούσια, που κρατά μια κόμπρα και που αντιπροσωπεύει την ψευδαίσθηση και την άγνοια,οδηγώντας την ανθρωπότητα μακριά από την αλήθεια.Η κεντρική ιδέα της κόμπρας επαναλαμβάνεται και κρέμεται σκοτωμένη από το δεξί μπράτσο του Σίβα.Ο θεός συνήθως φοράει μόνο ένα κοντό ντότι που είναι δεμένο γύρω από την μέση του με μια κορδέλα.Συνήθως, οι δύο άκρες της κορδέλας σηκώνονται από την χορευτική κίνηση του θεού και απλώνονται να ενωθούν με το δακτύλιο της φωτιάς.Ο Σίβα επίσης φοράει κοσμήματα-κολιέ,περιβραχιόνια,και βραχιόλια αστραγάλου.
Η εικόνα του Σίβα ως Ναταράτζα έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής κατά την περίοδο των Τσόλα,όταν οι αριστοτέχνες παρήγαγαν μεγάλη ποσότητα της γλυπτικής φιγούρας σε μπρούντζο και, που είχαν διαστάσεις μέχρι και 1.4 μέτρα σε ύψος, μεταφέρονταν συχνά σε θρησκευτικές ακολουθίες και εορτασμούς για να αναπαριστάνουν τον θεό.Πρώιμα παραδείγματα αναγνωρίζονται από τις ευθυγραμμισμένες πλευρές του φλεγόμενου δακτύλιου,όπως αναφέρεται και πιο πάνω,αλλά επίσης και από την απουσία της Γκάνγκας και το γεγονός ότι οι ξεχωριστές φλόγες έχουν μόνο τρεις άκρες.Σε μεταγενέστερα γλυπτά ο Σίβα επίσης φοράει ένα κουδούνι τριγύρω στο όρθιο του πόδι. Η φιγούρα του Σίβα Ναταράτζα έχει γίνει ίσως το πιο διαδεδομένο σύμβολο του Ινδουισμού και, τα μπρούτζινα γλυπτά παράγονται μέχρι και σήμερα σε περιοχές της νότιας Ινδίας και ιδιαίτερα τριγύρω της πόλης Τσίνταμπαραμ όπου ο αρχαίος θρύλος λέει ότι ο Σίβα κάποτε εκτέλεσε τον χορό της δημιουργίας και της καταστροφής σε ένα άλσος από δέντρα τιλλάι.
