هادریان
هادریا از سال 117 تا 138 پس از میلاد، امپراطور روم بود و به عنوان سومین امپراطور از "پنج امپراطور خوب" شناخته میشه (پنج امپراطور عبارتند از : نروا، تراژان، هادریان، آنتونیوس پیوس، و مارکوس اورلیوس) که با دادگری و عدالت فرمانروایی کردند. هادریان با نام کامل پوبلیوس آلیوس هادریانوس و (به احتمال زیاد) در هیسپانیا به دنیا اومد. هادریان بشتر به خاطر پروژه های ساختمانی قابل توجه اش در سراسر امپراطوری روم باستان شناخته میشه. به خصوص "دیوار هادریان" در شمال بریتانیا.
اوایل زندگی
هادریان جوان در شهرش ایتالیکا، هیسپانیا (اکنون سوییل، اسپانیا) به خوبی تحصیل کرده بود و در سن 14 سالگی شهرش رو به مقصد روم ترک کرد. او در ابتدا ارتش امپراطور نروا (که فرمانرواییش از 96 تا 98 مبلادی بود) خدمت کرد. پس از درگذشت نروا، تراژان به فرمانروایی رسید (از سال 98 تا 117). امپراطور تراژان اولین امپراطور روم بود که اصالتا از ناحیه ی هسیپانیا بود. بعدها عده ای از بیوگرافی نویسان سعی کردند محل زندگی تراژان و هادریان رو روم معرفی کنند اما هردوی اونها اصل و نسبی از هیسپانیا داشتند. این شباهت باعث شد که عده ای گمان کنند تراژان به این دلیل هادریان رو به فرزند خوندگی گرفت که هردو هیسپانیایی تبار بودند. اما محققین و تاریخ شناسان این نظریه رو رد میکنند.
تراژان هنگام سفری در سیسیلی در سال 117 فوت کرد و باور بر این بود که تراژان رسما جانشینی معرفی نکرده بود. همسر تراژان، پلوتینا که به هادریان علاقه ای مادرانه داشت، برگه های جانشینی رو امضا کرد و به این دلیله که گمان میره پلوتینا، و نه تراژان هادریان رو برای امپراطوری انتخاب کرد. به هرحال چیزی که مشخصه اینه که تراژان احترام زیادی برای هادریان قائل بود و اون رو به عنوان جانشینش درنظر میگرفت حتی اگه رسما مدارک رو امضا نکرده بود. خدمت های هادریان برای تراژان مستند هستند و اون تا قبل از به امپراطوری رسیدن مسئولیت های مهمی رو در برعهده گرفته بود.
امپراطوری هادریان
محبوبیت هادریان به عنوان امپراطور زیاد بود و او بیشتر دوران فرمانرواییش رو خارج از شهر روم صرف کرد. امپراطوران رومی قبل تر مانند نرو، به این دلیل که وقت کمی خارج از شهر روم میگذروندند به باد انتقاد شدید گرفته می شدند. پروفسور دی. برندن ناگل (D. Brendan Nagle) می نویسه :
هادریان بیشتر دوران حکومتش (دوازده سال از بیست و یک سال) رو خارج از روم و در حال سفر در سراسر امپراطوری بود. او به استان های مختلف سر میزد، نحوه ی حکومت داری اونها رو مدیریت میکرد و مسئول سامان دادن به ارتش بود. او مدیری بسیار باهوش بود و خودش رو مسئول تمام بخش های حکومت داری و اجرای قانون و دادگری می دونست.
تعلق خاطر هادریان به ارتشش اینقدر زیاد بود که در اکثر مواقع در کنار سرباز های رده پایینش غدا میخورد و می خوابید. هادریان در بیشتر نقاشی ها و مجسمه ها در لباس نظامی نشون داده میشه, با اینکه دوران امپراطوریش نسبتا صلح آمیز و بی جنگ بود.
پروژه های معماری هادریان از ماندگارترین میراث او هستند. او شهر های زیادی در شبه جزیره بالکان، مصر، آسیای صغیر، و یونان پایه گذاری کرد. علاقه ی او به یونان و فرهتگ یونانی به حدی زیاد بود که در جوانی بهش لقب 'Graeculus' (به معنی "یونانی کوچک") دادند. و علاقه ش به فرهنگ هلنیسیک با گذر زمان و پیر شدن هیچ تغییری نکرد. او حداقل دوبار رسما به یونان سفر کرد (احتمالا هم بیشتر) و در مراسم الوسینینگ (که خودش یکی از پایه گذارانش بود) شرکت کرد. ساختمان "طاق هادریان" ، توسط شهروندان آتن ، در سال 131/132 میلادی به رسم یاد بود به عنوان یادبود هادریان و احترام به او ساخته شد. بر روی طاق، نام هادریان در کنار تسئوس (بنیان گذار اصلی شهر آتن) ، به عنوان کسی که به این شهر خدمت زیادی کرد حکاکی شده. (مانند تکمیل معبد زئوس در آتن).
او تعداد زیادی بنا در یونان رو به یاد معشوق جوانش آنتینوس، که در رود نیل غرق شد، نامگذاری کرد. هادریان به شدت به آنتونیس وابسته بود و مرگ اون پسر تا حدی روش تاثیر گذاشت که هادریان آنتینوس رو به عنوان ایزد و خدایی منسب کرد و فرقه ای در پرستش آنتینوس بوجود آمد. در مصر، هادراین شهر آنتینوپولیس را به یاد او پایه گذاری کرد. در روم، هادریان بنای پانتئون رو (که براثر آتش خراب شده بود) بازسازی کرد ، دیوانخانه ی تراژان رو بنا کرد ، هم چنین بسیاری بنا ها ، ویلا ها و حمام های عمومی دیگر. بسیاری از این ساختار ها تا قرن ها بعد و حتی تا قرن 19 پایدار باقی موندند. و پانتئون هم اکنون نیز مستقر و محکم برپاست و در روم قابل مشاهده ست. هادریان علاقه ی شگفتی به معماری داشت و ایده ها و طرح های زیادی ارائه داد اما تاریخ شناسان کنونی (برخلاف گذشتگان) فکر نمیکنند که او تنها معمار و طراح همه ی این بنا ها وبی هیچ کمکی بود.
دیوار هادریان
دیوار هادریان در شمال بریتانیا از مشهور ترین بناهای اوست. ساختن این دیوار، که در زمان باستان به نام Vallum Hadriani شناخته میشد ، در سال 122 میلادی و هنگام بازدید هادریان از آن ناحیه شروع شد. این دیوار نشون دهنده ی مرز شمالی امپراطوری روم در بریتانیا بود ، اما درازا و پهنای این بنا ( که دو ساحل جزیره ی بریتانیا رو بهم وصل میکرد) اشاره به یک هدف مهم دیگر برای ساخت این دیوار بود، آن هم نشان دادن قدرت روم.
دیوار هادریان که واقع در شرق رود ایرتینگ بود در ابتدا 3 متر پهنا ، 6 متر درازا داشت و کاملا ساخته شده از سنگ بود. ور قسمت واقع شده در غرب رود ، 6 متر پهنا و 3.5 درازا داشت و ساخته شده از سنگ و چمن بود و 120 کیلومتر وسعت داشت و از زمین های مختلف می گذشت.
این دیوار در شش سال و توسط لیژن های رومی واقع در بریتانیا ساخته شد و بین 14 تا 17 استحکامات (قلعه های کوچک) در سراسر دیوار وجود داشت و همچنین vallum (گودال های که با هدف در زمین ساخته شده بود) به طور موازی با دیوار ساخته شدند. vallum شش متر پهنا و 3 متر عمق داشت. از آنجا که سیاست خارجی هادریان "ایجاد صلح ، توسط قدرت" بود، دیوار که در ابتدا گچکاری و سفیدکاری شده بود، نشان دهنده ی قدرت روم محسوب میشد.
اورشلیم
با اینکه هادریان مردی تحصیل کرده و دنیا دیده بود، اما سیاست صلح جویی و مذاکراتش همیشه جواب نمیداد. در سال 130 هادریان از اورشلیم دیدن کرد ، که همچنان بر اثر جنگ رومیان - یهودیان که از سال 66 تا 73 میلادی ادامه شدت، شهری خرابه مانده بود. او دوباره شهر را با طرح خودش بازسازی کرد و اسمش را "الیا کاپیتولینا ژوپیتر کاپتولینوس" (Aelia Capitolina Jupiter Capitolinus) گذاشت. ترکیبی از نام خودش و نام وپیتر، پادشاه خدایان در مذهب روم باستان. هنگامی که او معبدی به نام ژوپیتر بر روی ویرانه های معبد سلیمان ( که همچنین معبد دوم (Second Temple) نام داره و توسز یهودیان مقدس شمرده میشد) ساخت، مردم برعلیه ش به پا خواستند و به فرماندهی سایمون بار-کوکبا (Simon bar Kochba، یا Shimon Bar-Cochba ). این طغیان به نام "شورش بار-کوکبا" شناخته میشه (132-136 میلادی). تلفات رومیان در این جنگ بسیار بود. اما تلفات یهودیان هم کم نبود. تا پایان شورش ، 580000 سهودی جانشون رو از دست دادن و 1000 شهر و روستا نابود شده بودند. هادریان سپس یهودیان رو تبعید کرد و اون مکان رو سوریه فلسطین نامید، به نام دشمنان سنتی یهودیان ، مردم فلسطین. او دستور به آتش زدن تورات در ملع عام را داد ، محققان یهودی را کشت ، و رعایت و ورزیدن به یهودیت را منع کرد.
مرگ و جانشین هادریان
هنگامی که هادریان در حال از دست دادن سلامتش بود ، به روم برگشت و به سرودن و نوشتن اشعار و رسیدن به اومر مدیریتی روی آورد. او آنتونینوس پیوس (Antoninus Pius) به عنوان جانشین انتخاب کرد به این شرط که آنتونینوس ، مارکوس اورلیوس جوان را به فرزندخوندگی انتخاب کنه. هادریان در سن 62 سالگی، سال 138 میلادی ، و براثر سکته ی قلبی در گذشت. هادریان در ابتدا در Puteoli دفن شد، بر روی زمین متعلق به امارت آموزگار سیسرو (Cicero)، به دلیل علاقه ی فراوان هادریان به دانش و علم. اما هنگامی که آنتونینوس پیوس یک سال بعد ساخت معبد هادریان رو به پایان رسوند، بدنش سوزانده شد و خاکسترش در آنجا همراه با همسر و پسر فوت شده اش دفن شد. آنتوننیوس به هادریان لقب خدایی داد و در سراسر امپراطوری معابدی به احترامش برپا شد. تاریخ شناس گیبون (Gibbon) می نویسه:
دوران امپراطوری هادریان، یکی از بهترین دوران های بشر در تاریخ بود که اکثر مردم شاد و موفق بودند... هنگامی که امپراطوری وسیع روم زیر قدرت هادریان و با دادگری و دانش حکومت شد.
با اینکه هاردیان در زمان زندگیش و یا حتی پس از مرگش همه جا و توسط همه محبوب نبود ، اما دوران فرمانرواییش به طور کلی مثبت در نظر گرفته میشه و تا حدی نزدیک به گفته ی گیبون هست.
