Parthië strekte zich uit tussen China en India in het oosten tot de Middellandse Zee in het westen en heerste over een van de grootste uitgestrekte rijken in zijn tijd en de Parthische cultuur bloeide 500 jaar lang (247 BC - 224 AD). Hoewel ze bekend stonden om hun militaire bekwaamheid als boogschutters te paard en het creëren van een verfijnde paardencultuur, waren de Parthen ook bekwame diplomaten. Geletterd, vaak meertalig, regeerden ze met een geest van samenwerking, waardoor de verscheidenheid aan culturen binnen hun rijk de vrijheid kreeg om hun tradities te behouden.
Terwijl de joden goed gedijden en het christendom voet aan de grond kreeg, floreerde ook het heidendom en de meer wijdverspreide geloofssystemen van het Griekse pantheon en het zoroastrisme. Hun favoriete god was echter Mithra, die in één persoon de attributen van vele Griekse goden bezat en ook de belangrijkste godheid werd onder de scheppende god van Zarathoestra, Ahura Mazda. Dit gaf de Parthen een gemeenschappelijke basis in hun betrekkingen met zowel de zoroastriërs als de Grieken. Bovendien, omdat de Parthen zich identificeerden met Mithra omdat hij een paarden-boogschutter was, ging Mithra een belangrijke plaats innemen voor de Parthen toen ze hun unieke culturele identiteit ontwikkelden.
De Parthen controleerden de lucratieve noordelijke oost-west zijderoutes door Mesopotamië en waren ook volleerde handelaars. Daarmee kwam een materiële beloning en status voor degenen die de zaken van het rijk leidden. Bovendien, terwijl de heersende klasse genoot van een verhoogd niveau van luxe, waardoor er vraag ontstond naar kunstenaars en ambachtslieden, investeerden ze ook in het verbeteren van de bestaande infrastructuur en het bouwen van nieuwe. Zo'n toename zou de vraag naar bouwmaterialen en een behoefte aan architecten, bouwers en metselaars hebben betekend. Hoewel de verhoogde status van de zakenklasse haar eigen vraag naar gebruiksvoorwerpen en luxegoederen zou hebben gecreëerd, zou een dergelijke status hun gezinnen materieel comfort hebben gebracht.
Een cultuur met een coöperatieve geest
Wat betreft de heersende klasse lijkt het erop dat Parthia een interessante koning/edele wisselwerking ontwikkelde die de edelen politieke invloed gaf die pas in de Magna Carta dagen van de 12e eeuw AD werd gezien. Zoals George Rawlinson toelicht,
[Parthische edelen] waren niet louter schepsels van de vorst, maar een klasse die op haar eigen onvermoeide rechten stond. Ze hadden het voorrecht om de troon te kiezen bij een vacature, en zelfs om een naar behoren gekozen vorst af te zetten. De Parthische adel was dus veel machtiger en onafhankelijker dan enige vergelijkbare klasse onder de Achaemenische, Sassanische, moderne Perzische of Turkse vorsten. (Kindle loc 4037)
Dus hoe tegenwichtig de relatie tussen koning en adel ook was, het lijkt erop dat deze werkte zonder destructieve opschudding. Terwijl de edelen zeggenschap hadden in wie koning zou worden, kon de koning, als hij het waard was, zonder de minste bedenking regeren. Dus gaf koning Orodes II (omstreeks 57-37 BC) het bevel tot het einde van Surena (84-53 BC), zijn leidende commandant die zojuist een briljante strijd tegen de Romeinen bij Carrhae had gewonnen. Hoewel Surena qua rijkdom na de koning op de tweede plaats en uit een vooraanstaande familie kwam, lijkt het erop dat de bevelen van de koning zonder bezwaar werden uitgevoerd. Aan de andere kant, als een koning het rijk niet beschermde of onverantwoordelijk regeerde, kon ook hij zonder opschudding worden weggestuurd. Na het verliezen van invloed in Armenië en de provincie Gordyene bij Rome, en na de vernederende weigering van Pompeius om Phraates III (reg. 69-57 CE) aan te spreken met zijn erkende titel "Koning der Koningen", werd Phraates gedood door zijn twee zonen. Toen de oudere broer Mithridates IV (reg. 57-54 BC) echter wreed regeerde, kwamen Parthische edelen tussenbeide om Orodes II op de troon te brengen.
Bovendien lijkt het erop dat de Parthen tot op zekere hoogte een natie van edelen waren met een liberale verleende adellijke status. Wanneer tot oorlog werd opgeroepen, hebben we verslagen van sommige edelen die slechts 125 manschappen bijeenbrachten, terwijl anderen zoals Surena er meer dan 2.000 bijeen konden brengen. Dus als het ging om de Parthen, hoewel de trots om een edele te zijn royaal werd verleend en hun gezamenlijke stem de overhand had, was er een onuitgesproken begrip dat respect en gehoorzaamheid aan de vorst essentieel waren voor de voortdurende Parthische heerschappij. Bovendien, terwijl koningen en edelen een sterk gevoel van gemeenschappelijk doel hadden als Parthen die de Parthische staat bevorderden, werd een soortgelijke coöperatieve benadering uitgebreid tot Parthische onderdanen. Zoals gezegd stond Parthia erom bekend dat het onderworpen volken hun eigen gewoonten en tradities toestond, en het moet met subtiliteit zijn geweest dat hun ambassadeurs hun diplomatieke vaardigheden oefenden. Een rijk als Parthia kan niet zo lang geregeerd hebben door macht alleen; verdragen, samenwerkingsovereenkomsten, gedeelde militaire en commerciële belangen moesten worden gekoesterd.
De kunst van de diplomatie
Een voorbeeld van de diplomatieke verfijning van Parthië ten opzichte van de trots en de autonomie van hun onderworpen volken, wordt gezien toen ze Seleucia spaarden om soldaten van Parthië te moeten huisvesten. In plaats daarvan werd de nabijgelegen stad Ctesiphon opgebouwd om het werk te doen. Commerciële samenwerking met ambachtslieden en mensen in het bedrijfsleven van Seleucië zouden zijn gebruikt en zouden van het project hebben geprofiteerd. Dit bracht een grotere militaire aanwezigheid in de buurt van de oosterse grens van Parthië tot stand, terwijl ook de medewerking werd verkregen van lokale bewoners die commercieel zouden profiteren tijdens en na het project.
Een ander voorbeeld van de diplomatie van Parthië komt direct van hun munten. Veel Parthische munten tonen hun koningen op een troon met een uitgestrekte arm die een boog vasthoudt. De symboliek zou een geavanceerde maar effectieve boodschap hebben verzonden. De boog was het meest effectieve wapen van Parthische oorlogsvoering en de sleutel tot hun militaire macht. De afbeelding van de boog niet gericht, maar uitgestrekt door de koning, drukte de wens uit van Parthië voor diplomatie boven militaire actie.
Hun diplomatie-eerst beleid werd geprobeerd op de Romeinen. Voordat Crassus (115-53 BC) zonder aanleiding een aanval uitvoerde op Parthië, stelde Parthië vreedzame onderhandelingen voor. Zelfs toen Crassus in Syrië op weg was naar het hart van Parthië, heeft koning Orodes II (reg. 57-37 BC) "gezanten gestuurd om hem te berispen voor de invasie en om de redenen van de oorlog te vragen” (Cassius Dio, 40.16). Bovendien, hoewel ze beslissend tegen Crassus in Carrhae in 53 BC hadden gewonnen en de buit gemaakte Romeinse standaarden hadden opgezet als gedenkteken voor hun overwinning, zouden de Parthen later verzoeken om vrede. Op bevel van PHRAATES IV (reg. 37-2 BC) was een vredesakkoord afgesloten met Augustus in 20 BC waarbij Rome zijn standaarden terugkreeg. Dit verdrag zou tientallen jaren van vrede tussen de twee partijen brengen en een ieder toestaan om economisch te floreren.
Dus, hoewel de Parthen hun ups en downs hadden, was een zekere coöperatieve geest van heersers tot edelen en van de heersende klasse tot de provincies hen van dienst. Tijdens het gebruik van hun diplomatieke vaardigheden moesten de Parthen ook hun onderdanen op een tastbare manier ten goede komen. Net als Rome, die ondergeschikte heersers een mate van macht en rijkdom boodt en hun volk superieure infrastructuur met wegen, Romeinse baden en openbare gebouwen, hebben de Parthen, in ruil voor eerbetoon en militaire hulp, ook iets teruggegeven. Naast het toestaan van hun tradities, bevorderde Parthië z’n onderdanen en zichzelf met grote welvaart en een opbouw van bestaande infrastructuur en bouwkunst.
Rijkdom, infrastructuur en bouwkunst
Behalve de schattingen die de onderworpen volken werden geacht te geven, heeft de controle van Parthië over de noordelijke oost/west zijderoute hen grote rijkdom gebracht. Cassius Dio verhaalt dat de belangrijkste reden van Crassus voor het aanvallen van Parthia was dat ze "buitengewoon rijk" (40:12) waren. Die rijkdom zou hen helpen bestaande gebouwen en infrastructuur te behouden en te verbeteren en opnieuw te bouwen. Hoewel de Parthen zijn bekritiseerd vanwege hen gebrek aan uitgebreid bouwen, moeten we bedenken dat ze een rijk hebben overgenomen met reeds bestaande Griekse en oude Perzische kunst en bouwkunst. Desondanks maakten de Parthen het beter en hebben ze gebouwd.
Volgens Strabo hebben de Parthians een belangrijke opbouw bij Ctesiphon in de buurt van Seleucia op de Tigris bereikt. Om Seleucia de last te besparen van het leveren van kwartieren voor Parthische soldaten, namen de Parthen wat eens een dorp was en maakten Ctesiphon tot een stad "in staat om een grote menigte te huisvesten." Naast huisvesting voor hun soldaten, hebben de Parthen veel openbare gebouwen gebouwd die kunst en ambachten bevorderden en andere commerciële activiteiten “winstgevend voor z’n meesters” (Strabo, 16.1.16). Compleet met een paleis bouwden ze Ctesiphon op om het praktisch en waardig te maken als winterverblijf voor hun koning.
Evenzeer vanwege de koelere noordelijke locatie, maakten de Parthische koningen Ecbatana hun zomerverblijf. Polybius beschrijft Ecbatana als "superieur aan andere steden in rijkdom en pracht." Aan de voet van de berg Orontes bevatte de stad een citadel "versterkt tot een verbazingwekkende kracht." Een paleis in de buurt van de citadel was gigantisch en van grote schoonheid. “Bedekkend grond waarvan de omtrek bijna zeven stades is" (bijna 1,6 km rondom), de paleisbalken, zuilen, sierlijsten en plafonds waren bedekt met goud en zilver, terwijl de vloertegels allemaal zilver waren (Polybius 10.27). Hoewel veel goud en zilver was weggehaald doorheen de Parthische tijden, omdat het het zomerverblijf van de koning werd, zoals hun verbeteringen in Ctesiphon, begonnen de Parthians waarschijnlijk Ecbatana terug te brengen in z'n vroegere glorie.
Bij Hatra beschermden de Parthen de stad met een omheining van 4,8 km in omtrek. De muren waren uitzonderlijk dik met om de 155,45 meter onderbrekingen van vierkante torens. Om de muren tegen belegeringsmachines en ladders te beschermen was er een zeer diepe en brede droge gracht. Het hele complex werd aanvullend beschermd met twee forten op heuvels die de toegang tot de plaats beheersten. De vestingwerken van Hatra waren zo effectief dat ze de pogingen van de Romeinse keizer Trajanus in 117 AD en Septimius Severus in 193 en 197 AD konden afweren. Binnen de stad bouwden de Parthen een unieke, uitgestrekte tempel met een omtrek van 243,8 meter lang en 213,4 meter breed.
Evenzo werd uitbreiding bij Merv (Seleucidisch Antioch) bereikt met ultramoderne vestingwerken van trapvormige kantelen onderbroken door torens. In Syrië maakte Parthië van Dura Europas z'n provinciaal administratief centrum, compleet met versterkte muren, een paleis, Mithraim, bazaar en, typerend voor hun multiculturele genegenheid, een Joodse synagoge. Andere projecten omvatten het opnieuw opfleuren van oude steden zoals Assur, Uruk en Nimrud, waaronder het toevoegen van fantastische huizen en tempels met tongewelven, terwijl de Parthische bouwkundige innovatie van gewelfde toegangspoorten met een open einde, genaamd iwans, werd geïntegreerd. De invloed van de Parthische iwan op het bouwkundige ontwerp uit het Midden-Oosten weerklinkt tot op de dag van vandaag.
De unieke artistieke motieven van Parthië
Vanwege de ligging van hun rijk en hun oorsprong in Centraal-Azië, hadden de Parthen als bron een breed scala aan invloeden op het gebied van kunst en bouwkunst. Ze leenden uit het oosten en westen, en het was een mengsel dat gemakkelijk te herkennen was als Parthisch. Hun architectuur en kunst maakten gebruik van interessante cirkelvormige en frontale motieven. Bouwkundig lieten de Parthen bestaande Seleucidische structuren in stand die op natuurlijke wijze de Hellenistische rechthoekige lay-out met zuilen en driehoekige kenmerken kopieerden. Waar echter mogelijk probeerden de Parthen anders te zijn. Bij binnenkomst in een Griekse tempel passeert men een zuilengang. Als je de Parthische tempel in Hatra binnengaat, sta je oog in oog met sierlijke iwan bogen. De vermenging van zuilen in Griekse stijl en driehoekige frontons met meerdere Parthische bogen bij Hatra geeft de tempel zijn unieke stoeprand aantrekkingskracht.
Bij het Parthische Assur is het gebruik van Parthische bogen opnieuw prominent aanwezig. Het gebruik van ronde vormen als bouwkundig kenmerk tijdens de Parthische periode spreekt zich echter op andere manieren uit. Herinnerend aan het absoluut ronde Chorasmische fort bij Koi Krylgan Kala (400 BC - 400 AD) ten oosten van de Kaspische Zee, werden ook hele Parthische steden en forten op een cirkelvormige manier aangelegd. Malcolm Colledge zegt:
Een heel andere benadering van planning werd vertegenwoordigd door de vage ronde vorm van verschillende steden onder Parthische controle of invloed, de Parthische heroprichting van Ctesiphon, en de wallen rond Carrhai, Takht-I Suleiman en Hatra uit ongeveer de eerste eeuw AD waren nauwkeuriger en opzettelijk circulair. (Parthische kunst, 34)
Terwijl de Parthische bouwkunst op unieke wijze elementen van circulariteit incorporeerde, zou hun kunst het motief van frontaliteit omvatten. Ter vergelijking: waar werken van Egyptische kunst en Perzische figuren verklaringen van macht zijn, kijken Griekse en Romeinse modellen peinzend weg naar iets of iemand. Een stijl die de Byzantijnse kunst later zou overnemen, Parthische modellen kijken recht voor zich uit en maken een persoonlijke band tussen henzelf en de toeschouwer. Een ander onderscheid is dat de Parthen het vaak sobere gelaat van de Grieken en Romeinen weglaten. Door de directe relatie tussen onderwerp en toeschouwer te verdiepen, lijken sommige figuren bijna vriendelijk. Bovendien, naast de creatieve fabricage van kostbare metalen sieraden, brons, aardewerk en stenen figuren, zijn versierde binnenmuren opnieuw een bewijs van de Parthische artistieke keuze en creativiteit. Wandoppervlakken bij Assur waren prachtig versierd met bewerkt pleisterwerk met geometrische en bloemmotieven die een opmerkelijke voorloper zijn van ontwerpen die zijn overgenomen door moslimkunstenaars. Deze versieringen zouden iedere kamer hebben opgefleurd met de toepassing van aanvullende en contrasterende kleuren.
Taal, literatuur en muziek
Hoewel er nog geen bewijs is dat de Parthen een geschreven geschiedenis hebben voortgebracht, waren ze zeker niet ongeschoold. Omdat gezanten, gouverneurs en koningen vertrouwd waren met de gewoonten en de taal van de verscheidenheid aan volken waarover zij toezicht hadden, zou het een grote bijdrage leveren aan de militaire en zakelijke communicatie. Dit duidt inderdaad op meertaligheid. Toen Surena Crassus aantrof die zich schuilhield achter de muren van Carrhae met de bedoeling een val te zetten, stuurde hij een gezant met het bevel om Crassus in de Romeinse taal aan te roepen. Plutarchus zegt dat Orodes II zelf 'goed bekend was met de Griekse taal en literatuur'. (33,2)
Wanneer banketten werden gehouden met de koning Artavasdes II (reg. 55-34 BC) van Armenië, die de Parthen hielp tegen de Romeinen, werd Griekse literatuur gelezen en van genoten. De geletterdheid en vaardigheid van Orodes in een vreemde taal suggereert formele scholing. Brieven van de koning aan staatshoofden in tijden van oorlog of vrede zouden essentieel zijn geweest om bedoelingen te verduidelijken. In tijden van oorlog zouden bevelen die van de koning naar commandanten en van commandanten naar luitenants in het veld werden gestuurd, zeker niet van horen zeggen zijn gegeven, maar zouden de nauwkeurigheid en duidelijkheid van schriftelijke bevelen nodig hebben gehad. Hetzelfde zou gelden voor berichten die met afgezanten op diplomatieke missies worden verzonden. Net als vandaag de dag zou van ambassadeurs geletterdheid en vaardigheid worden verwacht in de taal van de volken voor wie ze waren bestemd. Bovendien moesten, als een commerciële moloch, schriftelijke verslagen van zakelijke transacties, overvloedig als ze waren, geavanceerd, georganiseerd en efficiënt zijn.
Geletterdheid in een vreemde taal wordt verder aangegeven wanneer Josephus vermeldt dat hij kopieën van zijn boek in het Aramees en vervolgens in het Grieks naar de "hogere barbaren" heeft gestuurd (voorwoord 1.3 in Wars). Aangezien Josephus veel over de Parthen schreef en de Joden daar floreerden, wordt algemeen aangenomen dat "de hogere barbaren" in het noorden de Parthen waren. Ten slotte, zoals Parvaneh Pourshariati vermeldt, schrijven sommigen de Parthen de systematisering toe van een vroege versie van het zoroastrische heilige boek, de Avesta. (359)
Hoewel we de Parthen zouden kunnen beschouwen als serieuze heersers, alleen gedreven om te veroveren en commercieel te concurreren, zouden tijden van lichtzinnigheid en vrije tijd even belangrijk zijn. Muziek en dans maken deel uit van de menselijke cultuur, en de Parthen waren niet anders. Toen Surena een zege organiseerde in de straten van Seleucia, speelden zangers, dansers en muzikanten een grote rol. Bij Parthische feesten werden de fluit, pijp en trommels begeleid door de erotische klanken van een snaarinstrument, de sambuca. Het hoogtepunt van de vieringen, in harmonie met en geleid door de muziek, zou eindigen met een choreografie van dans.
De paardencultuur van Parthië
Naast de andere culturele prestaties van Parthië, zou je kunnen zeggen dat die van hun een paardencultuur was. Hun enige belangrijkste industrie was in feite paarden. Hun kuddes moesten in de tienduizenden worden geteld. Strabo noemt in Media 50.000 merries op de Hippobotusweide. (11.13.7) 11.000 paarden werden naar de Slag bij Carrhae gebracht. Media en Parthia hebben in 36 BC 50.000 mensen ingezet tegen Marcus Antonius. Paarden waren overal en er speelden veel factoren mee met betrekking tot hun paardenindustrie: het bouwen van stallen, verstrekken van superieur voer, training van paard en ruiter en een superieure fokkerij. Met zo'n essentieel aspect van hun militaire suprematie zou koninklijke controle over hun paardenindustrie de norm zijn. Onder andere vermeldingen door oude auteurs van 'koninklijke rassen', noemt Polybius koninklijke hengsten die door de Meden werden verzorgd (10.27). Strabo vergelijkt Parthische paarden met de paarden van Media, die "de beste en grootste in de provincie van de koning" waren (11.13.7). Zo zouden de beste paarden zijn gereserveerd voor de koninklijke garde en edelen die dicht bij de koning stonden. Toch zouden fokkers en trainers van alle Parthische paarden en ruiters de beste willen maken die beschikbaar zijn.
De geheimen van het fokken van superieure hengsten tot superieure merries samen met deskundige trainingstechnieken zou een goed beschermd proces zijn geweest. Het zware van pantsering voorziene paard zou zijn gefokt voor een combinatie van grootte, snelheid en moed in man tegen man gevechten, terwijl een licht infanteriepaard zou zijn gefokt voor snelheid en wendbaarheid. Ze waren de snelste paarden die er waren, wat betekende dat hun ruiters (die vanaf hun vroege jeugd boogschieten beoefenden) de vijand snel konden achtervolgen, of gemakkelijker konden ontsnappen als ze werden achtervolgd. Strabo noemt ook hun "gemak bij snel reizen". (3.4.15) Dit zou niet alleen geholpen hebben bij het richten door de bereden boogschutter die dodelijke schoten afleverde in volle galop maar, net zo belangrijk, betekende dat de ruiter niet zou worden uitgeput door een schokkerige gang van het paard. Dat Parthische paarden superieur waren aan anderen en de sleutel tot de militaire suprematie van Parthia, toont aan dat ze eigenaar waren van een goed georganiseerde paardenindustrie die superieure dieren produceerde terwijl ze de modernste trainingsmethoden voor paard en ruiter gebruikten.
Conclusie
De Parthen hebben in zekere zin een slechte reputatie gekregen. Aan de ene kant probeerden hun veroveraars, het Sassanische rijk, hun materiële en culturele erfenis te vernietigen. Aan de andere kant krijgen we een onvolledige geschiedenis van de Romeinen en Grieken. Maar met archeologische ontdekkingen en nieuwe wetenschap begint de culturele verfijning van Parthië zich te ontvouwen. Zoals Pourshariati vermeldt,
In kunst, bouwkunst en zelfs tradities van regels wordt de Parthische bijdrage aan de daaropvolgende Iraanse cultuur en aan de culturele tradities van de regio's als geheel geleidelijk en in toenemende mate bevestigd. (24)
