Owen Tudor, znany również jako Owain ap Maredudd ap Tudor (ok. 1400-1461), był walijskim dworzaninem, który potajemnie poślubił Katarzynę de Valois (ok. 1401 - ok. 1437), byłą żonę Henryka V (1413-1422) i matkę Henryka VI (1422-61 i 1470-71). Para miała kilkoro dzieci, z których jednym był Edmund Tudor, którego syn Henryk Tudor został Henrykiem VII (1485-1509) i założył królewski ród Tudorów. Tudorowie rządzili Anglią do 1603 roku, co wielu uważa za złoty wiek tego kraju. Owen Tudor, zagorzały zwolennik Henryka VI podczas sporu dynastycznego Wojny Róż (1455-1487), został schwytany i ścięty przez siły Yorkistów w 1461 roku.
Katarzyna de Valois
Katarzyna de Valois była córką Karola VI Francuskiego (panującego w latach 1380-1422) i poślubiła Henryka V Angielskiego w katedrze w Troyes w dniu 2 czerwca 1420 roku. Małżeństwo to było wynikiem wielkiego zwycięstwa Henryka nad Francuzami pod Azincourt w 1415 roku podczas wojny stuletniej (1337-1453). Kiedy angielski król poszedł za ciosem, zdobywając Normandię i Paryż, był w stanie wynegocjować korzystny traktat z Troyes w maju 1420 roku. Zgodnie z tym traktatem Henryk został królem Francji po śmierci Karola VI. Nowy reżim miał być powiązany ze starym poprzez małżeństwo Henryka z Katarzyną. Niestety, Henryk zmarł, prawdopodobnie na czerwonkę, w 1422 roku i stracił szansę na zostanie królem Francji o niecałe dwa miesiące; Karol VI zmarł 21 października 1422 roku. Następcą Henryka został jego imiennik, koronowany na Henryka VI w listopadzie 1429 roku.
Katarzyna, teraz była królowa i matka panującego dziecka-króla, nie była zadowolona z życia na emeryturze do końca swoich dni. Miała sekretny romans z walijskim szlachcicem, który był członkiem jej rodziny. Historyk Nigel Jones podaje następujący opis tego, jak rozpoczął się ich romans:
Katarzyna de Valois została sama, jako namiętna młoda kobieta w kwiecie wieku. Nie pozostała jednak długo samotna. Owen Tudor, przystojny młody Walijczyk o niejasnym pochodzeniu, został jej Strażnikiem Garderoby. Według romantycznych plotek Owen zwrócił uwagę królowej, gdy niezdarnie potknął się, będąc pijanym, i wylądował na jej kolanach. Zaintrygowana, podglądała go, gdy pływał nago, [i] spodobało jej się to, co zobaczyła...
(99-100)
Pochodzenie Owena może być niejasne, ale wiemy, że urodził się około 1400 roku jako syn Meredudda Tudora i Margaret, córki Dafydda Fychana. Tudorowie lub Tewdwrs byli królami Deheubrath i posiadali posiadłości w północnej Walii. Wkrótce wznieśli się jeszcze wyżej i zdobyli dwa hrabstwa w Anglii, przyznane im przez Henryka VI, który działał jako hojny obrońca swoich przyrodnich braci i sióstr.
Uwięzienie i śmierć
W 1428 roku angielski parlament zakazał Katarzynie ponownego zamążpójścia bez jego zgody lub zgody króla, ale była królowa zignorowała ten zakaz i potajemnie poślubiła Owena. Związek był utrzymywany w tajemnicy aż do 1436 roku, ale gdy stał się publicznie znany, Katarzyna została zmuszona do przejścia na emeryturę do klasztoru w Bermondsey pod Londynem, gdzie zmarła przedwcześnie w następnym roku. Owenowi wiodło się jeszcze gorzej i został zamknięty w więzieniu Newgate. Walijczyk zdołał uciec w 1438 roku i ukrył się w rodzinnej Walii. Los Owena poprawił się, gdy zebrał armię, by wesprzeć Henryka VI, ale po bitwie pod Mortimer's Cross w lutym 1461 roku Owen został schwytany przez siły Yorkistów. Następnie został ścięty na rynku w Hereford, gdy trwały Wojny Róż, dynastyczny spór między rodem Lancasterów a rodem Yorków.
Zgodnie z tradycją, kiedy Owen stanął w obliczu zbliżającej się egzekucji, lamentował, że: „głowa, która kiedyś leżała na kolanach królowej Katarzyny, teraz będzie leżeć na pniu kata” (cyt. Jones, 107). Po wykonaniu strasznego wyroku mówiono, że miejscowa wariatka oczyściła ściętą głowę, uczesała włosy i otoczyła ją świecami, ponieważ tego konkretnego dnia było święto Matki Bożej Gromnicznej. Owen Tudor został pochowany w kościele franciszkanów w Hereford.
Narodziny dynastii Tudorów
Owen Tudor i Katarzyna de Valois mieli pięcioro dzieci – trzech synów i dwie córki – i tak narodziła się dynastia Tudorów. Jednym z synów pary był Jasper Tudor, hrabia Pembroke (1431-1495), który później skutecznie rządził Walią w imieniu angielskiej monarchii. Kolejnym synem był Edmund Tudor (ok. 1430-1456), hrabia Richmond, który poślubił Małgorzatę Beaufort (ok. 1441-1509), prawnuczkę Jana z Gandawy, księcia Lancaster i syna Edwarda III (1312-1377). Edmund i Małgorzata mieli syna, Henryka Tudora (ur. 1457 roku), który przez swoją matkę mógł rościć sobie prawo do związku z rodem Lancasterów, pomimo że powiązania te były i dalekie, i nieślubne. Henryk Tudor nigdy nie poznał swojego ojca Edmunda, który zmarł na dżumę trzy miesiące przed jego narodzinami.
Poprzez serię zgonów i nieszczęśliwych wypadków, a po klęsce pod Mortimer's Cross i wygnaniu swojego stryja, Jaspera Tudora do Francji, Henryk Tudor stał się wiodącym kandydatem Lancasterów do tronu Anglii podczas końcowych etapów Wojny Róż. Co ciekawe, Henryk był wówczas znany jako Henryk z Richmond (z uwagi na hrabstwo, które odziedziczył po swoim ojcu) i pomimo zamiłowania współczesnych historyków do określania wszystkiego, co odnosi się do tamtego okresu, mianem „Tudor”, nazwisko to było bardzo rzadko używane przez niego lub jego następców.
Jako głowa sprawy Lancasterów, Henryk rzucił wyzwanie i obalił niepopularnego króla Yorkistów Ryszarda III (1483-1485) i został koronowany na Henryka VII w 1485 roku, pierwszego monarchę z dynastii Tudorów. Gdy w 1486 roku Henryk VII poślubił Elżbietę York (1466-1503), córkę Edwarda IV (1461-70 i 1471-83), dwa rywalizujące ze sobą rody Yorków i Lancasterów zostały ostatecznie zjednoczone. W następnym stuleciu monarchami zostali Tudorowie, w tym tak wielkie nazwiska jak Henryk VIII (panujący w latach 1509-1547) i Elżbieta I (panująca w latach 1558-1603).
