Egipscy bogowie – pełna lista

Bogowie i boginie starożytnego Egiptu byli integralną częścią codziennego życia ludzi przez ponad 3000 lat. W egipskim panteonie znajdowało się ponad 2000 bóstw, z których wiele jest powszechnie znanych – między innymi Izyda, Ozyrys, Horus, Amon, Ra, Hator, Bastet, Thot, Anubis i Ptah – oraz wiele mniej znanych, lecz równie ważnych.

Bardziej znani bogowie stali się bóstwami państwowymi, podczas gdy inni byli związani z określonym regionem lub, w niektórych przypadkach, rytuałem bądź pełnioną rolą. Bogini Kebhet, na przykład, jest mało znanym bóstwem, które oferowało chłodną wodę duszom zmarłych, gdy te czekały na sąd w zaświatach, a Seszat była boginią słów pisanych i konkretnych pomiarów, przyćmioną przez Thota, bardziej znanego boga pisma i patrona skrybów.

Starożytna kultura egipska wyrosła ze zrozumienia tych bóstw i ich istotnej roli w nieśmiertelnej podróży każdego człowieka. Historyczka Margaret Bunson pisze:

Liczni bogowie Egiptu byli centralnymi postaciami narodowych obrzędów związanych z kultem i osobistymi praktykami religijnymi. Odgrywali również rolę w wielkich rytuałach pogrzebowych i egipskiej wierze w pośmiertną wieczną szczęśliwość. (98)

Bogowie ewoluowali od systemu wierzeń animistycznych do takiego, który był wysoce antropomorficzny i nasycony magią. Heka był bogiem magii i medycyny, ale był także pierwotną siłą, wyprzedzającą wszystkich innych bogów, która umożliwiła akt stworzenia i podtrzymywała zarówno śmiertelne, jak i boskie życie. Główną wartością kultury egipskiej była ma'at – harmonia i równowaga – reprezentowana przez boginię o tym samym imieniu i jej białe strusie pióro, i to właśnie Heka wzmocnił Ma'at, tak jak zrobił to ze wszystkimi innymi bóstwami.

Heka stanowił manifestację heka (magii), rozumianej jako naturalne prawa, które dziś zostałyby uznane za nadprzyrodzone, ale dla Egipcjan były po prostu sposobem funkcjonowania świata i wszechświata. Bogowie obdarzali ludzi wszelkimi dobrymi darami, ale to heka im na to pozwalała.

Wszyscy ci bogowie mieli imiona, własne osobowości i cechy, nosili różne rodzaje ubrań, uznawali różne przedmioty za święte, przewodniczyli własnym domenom wpływów i reagowali na wydarzenia w bardzo indywidualny sposób. Każde bóstwo miało swój własny obszar specjalizacji, ale często było związane z kilkoma sferami ludzkiego życia.

Hator, na przykład, była boginią muzyki, tańca i pijaństwa, ale była również rozumiana jako starożytna Bogini Matka, związana także z Drogą Mleczną jako boskim odbiciem rzeki Nil, a we wcześniejszym wcieleniu jako Sechmet, jako niszczycielka. Bogini Neit była pierwotnie boginią wojny, która stała się uosobieniem Bogini Matki, postacią opiekuńczą, do której bogowie zwracali się, aby rozwiązać swoje spory. Wielu bogów i bogiń, takich jak Set czy Serket, zmieniało się z czasem, przyjmując inne role i obowiązki.

Transformacje te były czasami dramatyczne, jak w przypadku Seta, który przeszedł od bohatera-boga opiekuna do złoczyńcy i pierwszego mordercy na świecie. Serket była prawie na pewno wczesną Boginią Matką, a jej późniejsza rola jako obrończyni przed jadowitymi stworzeniami (zwłaszcza skorpionami) i opiekunka kobiet i dzieci odzwierciedla te cechy. Bunson pisze:

Egipcjanie nie mieli problemu z mnogością bogów i rzadko porzucali stare bóstwa na rzecz nowych. Cechy i role różnych bogów były synkretyzowane, aby pogodzić różne wierzenia religijne, zwyczaje lub ideały. Na przykład z powodów politycznych i religijnych tebański bóg Amon, który był uważany za najpotężniejsze bóstwo w Nowym Królestwie, został połączony z Ra, bogiem słońca, którego kult sięgał początków Egiptu. Kult bogów Egiptu ewoluował z czasem, gdy duże kulty rozwinęły się na skalę lokalną, a następnie narodową. (99)

Poniższa lista bogów i bogiń starożytnego Egiptu pochodzi z licznych prac na ten temat, które znajdują się poniżej w bibliografii. Dołożono wszelkich starań, aby stworzyć wyczerpującą listę, ale pomniejsze bóstwa regionalne zostały pominięte, jeśli ich rola wydaje się niepewna lub zostały przekształcone w głównych bogów. Kiedy główny bóg wyewoluował z wcześniejszego pomniejszego bóstwa, zostało to odnotowane.

Uwzględniono również koncepcje, takie jak Pole Trzcin lub Jezioro Kwiatów, które były regionami w zaświatach związanymi z bogami. Definicje cech bogów i ról, jakie odgrywali, zostały zsyntetyzowane dla jasności, ale należy zauważyć, że nie każde wymienione bóstwo było rozumiane w ten sam sposób w całej długiej historii Egiptu.

Na przykład Ozyrys był najprawdopodobniej bogiem płodności w predynastycznym okresie Egiptu (ok. 6000-3150 p.n.e.), ale był już rozumiany jako Pierwszy Król we wczesnym okresie dynastycznym (ok. 3150-2613 p.n.e.) i był najpopularniejszym bogiem w Egipcie w czasach Nowego Królestwa (1570-1069 p.n.e.) w tym samym czasie, gdy Amon był uważany za Króla Bogów. Chociaż zmiany te są czasami odnotowywane poniżej, bogowie są ogólnie opisywani w rolach, z których byli najbardziej znani u szczytu swojej popularności.

Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U W Y Z

A

A'ah – wczesny bóg Księżyca, który przekształcił się w Iah (znanego również jako Jah), a ostatecznie w Chonsu.

Aken – opiekun łodzi, która przewoziła dusze przez Jezioro Lilii na Pole Trzcin w zaświatach. Spał, dopóki nie był potrzebny Hraf-Hefowi, gburowatemu Boskiemu Przewoźnikowi. Jego imię pojawia się tylko w Księdze Umarłych.

Aker – deifikowany horyzont, strażnik wschodniego i zachodniego horyzontu zaświatów. Chronił barkę słoneczną Ra, gdy wchodziła i wychodziła z podziemi o zmierzchu i świcie.

Amenet (Amentet) – bogini, która witała zmarłych w zaświatach jedzeniem i piciem. Znana jako „Ona Zachodu”, Amenet była małżonką Boskiego Przewoźnika. Mieszkała na drzewie w pobliżu bram podziemi. Córka Hator i Horusa.

Am-Heh – bóg podziemnego świata, „pożeracz milionów” i „pożeracz wieczności”, który żył w jeziorze ognia.

Ammit (Ammut) – „pożeraczka dusz”, bogini z głową krokodyla, tułowiem lamparta i tylnymi kończynami hipopotama. Siedziała pod wagą sprawiedliwości w Sali Prawdy w zaświatach i pożerała serca tych dusz, które nie zostały usprawiedliwione przez Ozyrysa.

Amun (Amun-Ra) – bóg Słońca i powietrza. Jeden z najpotężniejszych i najpopularniejszych bogów starożytnego Egiptu, patron miasta Teb, gdzie był czczony jako część tebańskiej triady Amona, Mut i Chonsu. Najwyższy król bogów w niektórych okresach, choć pierwotnie był pomniejszym bogiem płodności. W czasach Nowego Królestwa był uważany za najpotężniejszego boga w Egipcie, a jego kult graniczył z monoteizmem. Inni bogowie byli nawet uważani za zwykłe atrybuty Amona w tym czasie. Jego kapłaństwo było najpotężniejsze w Egipcie, a pozycja Boskiej Małżonki Amona, nadawana królewskim kobietom, niemal dorównywała pozycji faraona.

Amunet – żeński odpowiednik Amona, członkini Ogdoadu.

Amunhotep (Amenhotep), syn Hapu – bóg uzdrawiania i mądrości. Wraz z Hardedefem i Imhotepem był jedną z niewielu istot ludzkich ubóstwionych przez Egipcjan. Był królewskim architektem Amunhotepa III (1386-1353 p.n.e.). Był uważany za tak mądrego, że po śmierci został ubóstwiony. Miał główną świątynię w zachodnich Tebach i centrum lecznicze w Deir el-Bahri.

Anat – bogini płodności, seksualności, miłości i wojny. Pochodziła z Syrii lub Kanaanu. W niektórych tekstach jest określana jako Matka Bogów, podczas gdy w innych jest dziewicą, a jeszcze w innych zmysłową i erotyczną, opisywaną jako najpiękniejsza bogini. W jednej z wersji Opowieści o Horusie i Secie (ang. The Contendings of Horus and Set) jest ona podawana jako małżonka Seta za sugestią bogini Neit. Często utożsamiana z Afrodytą z Grecji, Astarte z Fenicji, Inanną z Mezopotamii i Sauską z Hetytów.

Anedżdti – wczesny bóg płodności związany z miastem Busiris („Andżet”). Jego imię oznacza „Ten, który pochodzi z Andżet” i jest związane z symbolem dżed. Ostatecznie został wchłonięty przez Ozyrysa, a jego imię stało się związane z tym bóstwem.

Anhur (Han-her) – znany również jako Onuris przez Greków. Bóg wojny i patron egipskiej armii. Patrz Onuris.

Anket (Anukit lub Anuket) – bogini płodności i katarakty Nilu w Asuanie.

Anta – aspekt Bogini Matki Mut czczonej w Tanis jako małżonki Amona.

Anti – bóg jastrząb z Górnego Egiptu, czasami kojarzony z Anat.

Anubis – bóg zmarłych związany z balsamowaniem. Syn Neftydy i Ozyrysa, ojciec Qebheta. Anubis jest przedstawiany jako mężczyzna z głową psa lub szakala niosący laskę. Prowadził dusze zmarłych do Sali Prawdy i był częścią rytuału Ważenia Serca Duszy w zaświatach. Prawdopodobnie był pierwotnym bogiem umarłych, zanim ta rola została przekazana Ozyrysowi, w którym to czasie został synem Ozyrysa.

Anuke – pierwotnie bogini wojny i jedno z najstarszych bóstw Egiptu, czasami małżonka Anhura, boga wojny. Została powiązana z Neftydą i, w mniejszym stopniu, Izydą i jest określana w niektórych tekstach jako ich młodsza siostra. Wczesne wizerunki przedstawiają ją w stroju bojowym z łukiem i strzałami, ale została przekształcona w Boginię Matkę i postać opiekuńczą. Grecy kojarzyli ją z Hestią.

Apedemak – bóg wojny przedstawiany jako lew, pierwotnie uważany za pochodzącego z Nubii.

Apep (Apofis) – Apep, niebiański wąż atakował słoneczną barkę Ra każdej nocy, gdy ta przemierzała podziemny świat w kierunku świtu. Bogowie i usprawiedliwieni zmarli pomagali Ra odeprzeć węża. Rytuał znany jako Obalenie Apofisa był wykonywany w świątyniach, aby pomóc bogom i zmarłym duszom chronić barkę i zapewnić nadejście dnia.

Apis – boski byk czczony w Memfis jako wcielenie boga Ptaha. Jeden z najwcześniejszych bogów starożytnego Egiptu przedstawiony na palecie Narmera (ok. 3150 p.n.e.). Kult Apisa był jednym z najważniejszych i najbardziej długotrwałych w historii kultury egipskiej.

Arensnufis – towarzysz bogini Izydy i czczony głównie w jej świętym miejscu w Filae. Był przedstawiany jako lew lub mężczyzna z pierzastym nakryciem głowy. Pochodził z Nubii.

Asklepios (Eskulap) – grecki bóg uzdrawiania, czczony również w Egipcie w Sakkarze i utożsamiany z bóstwem Imhotepem. Jego symbolem, prawdopodobnie wywodzącym się od boga Heka, była laska z oplecionym wężem, kojarzona współcześnie z uzdrawianiem i medycyną, znana jako laska Asklepiosa.

Astarte – fenicka bogini płodności i seksualności, często utożsamiana z Afrodytą Greków, Inanną/Isztar z Mezopotamii i Sauską Hetytów; określana jako Królowa Niebios. W mitologii egipskiej bogini Neit podarowała ją Setowi jako małżonkę wraz z Anat.

Asz (As) – bóg pustyni libijskiej, życzliwe bóstwo, które zapewniało oazę dla podróżnych.

Aten – dysk słoneczny, pierwotnie bóstwo Słońca, które zostało wyniesione przez faraona Achenatena (1353-1336 p.n.e.) do pozycji jedynego boga, stwórcy wszechświata.

Atum (Ra) – bóg Słońca, najwyższy władca bogów, pierwszy bóg Enneadu (trybunału dziewięciu bogów), stwórca wszechświata i ludzi. Atum (Ra) jest pierwszą boską istotą, która stoi na pierwotnym kopcu pośród chaosu i czerpie z magicznych sił Heka, aby stworzyć wszystkich innych bogów, ludzi i życie na ziemi.

Auf (Efu-Ra) – aspekt Atuma (Ra).

B

Ba'al – bóg burzy pochodzący z Fenicji. Jego imię oznacza „Pan” i był głównym bóstwem w Kanaanie, czczonym w Egipcie dopiero w późniejszym okresie Nowego Państwa (1570-1069 p.n.e.).

Ba'alat Gebal – fenicka bogini miasta Byblos, bóstwo opiekuńcze, włączone do egipskiego kultu poprzez jej związek z papirusem, który pochodził z Byblos.

Babi (Baba) – był bogiem męskości przedstawianym jako pawian i symbolizującym męską seksualność.

Ba-Neb-Dżeb – bóg płodności/dziewictwa, który pojawia się jako baran lub mężczyzna z głową barana, związany z miastem Mendes, ostatecznie inne imię Ozyrysa.

Ba-Pef – bóg terroru, zwłaszcza duchowego. Jego imię tłumaczy się jako „ta dusza”. W życiu pozagrobowym mieszkał w Domu Biada i był znany z tego, że nękał króla Egiptu. Nigdy nie był czczony w świątyni, ale istniał kult Ba-Pefa, który pomagał uspokoić boga i chronić króla.

Bastet (Bast) – piękna bogini kotów, kobiecych tajemnic, porodu, płodności i obrończyni ogniska domowego przed złem i nieszczęściem. Była córką Ra i blisko związana z Hator. Bastet była jednym z najpopularniejszych bóstw starożytnego Egiptu. Mężczyźni i kobiety czcili ją w równym stopniu i nosili talizmany związane z jej kultem. Była tak powszechnie uwielbiana, że w 525 roku p.n.e. Persowie wykorzystali egipskie oddanie Bastet dla własnej korzyści, wygrywając bitwę pod Peluzjum. Malowali wizerunki Bastet na swoich tarczach i prowadzili zwierzęta przed swoją armią, wiedząc, że Egipcjanie wolą się poddać niż obrazić swoją boginię. Jest ona przedstawiana jako kot lub kobieta z głową kota, a jej główne centrum kultu znajdowało się w Bubastis.

Bat – wczesna bogini krów związana z płodnością i sukcesem. Jest jedną z najstarszych egipskich bogiń pochodzących z wczesnego okresu predynastycznego (ok. 6000-3150 p.n.e.). Bat jest przedstawiana jako krowa lub kobieta z krowimi uszami i rogami i jest najprawdopodobniej wizerunkiem na szczycie palety Narmera (ok. 3150 p.n.e.), ponieważ była związana z sukcesem króla. Błogosławiła ludzi powodzeniem dzięki swojej zdolności widzenia zarówno przeszłości, jak i przyszłości. Ostatecznie została wchłonięta przez Hator, która przejęła jej cechy.

Bennu – ptasie bóstwo lepiej znane jako Ptak Bennu, boski ptak stworzenia i inspiracja dla greckiego Feniksa. Ptak Bennu był blisko związany z Atumem, Ra i Ozyrysem. Był obecny u zarania stworzenia jako aspekt Atuma (Ra), który przeleciał nad pierwotnymi wodami i obudził stworzenie swoim krzykiem. Następnie określił, co zostanie, a co nie zostanie uwzględnione w stworzeniu. Był związany z Ozyrysem poprzez obraz odrodzenia, ponieważ ptak był ściśle powiązany ze słońcem, które umierało każdej nocy i wstawało ponownie następnego ranka.

Bes (Aha lub Bisu) – bóg porodu, płodności, seksualności, humoru i wojny, popularnie znany jako bóg krasnoludów. Jest jednym z najpopularniejszych bogów w historii Egiptu, który chronił kobiety i dzieci, odpierał zło i walczył o boski porządek i sprawiedliwość. Często przedstawiany jest bardziej jako duch („demon”, choć nie we współczesnym rozumieniu tego słowa) niż bóstwo, ale był czczony jako bóg i pojawiał się na wielu przedmiotach codziennego użytku w domach Egipcjan, takich jak meble, lustra i rękojeści noży. Jego małżonką była Taweret, hipopotamica, bogini porodu i płodności. Bes jest przedstawiany jako brodaty karzeł z dużymi uszami, wydatnymi genitaliami, z nogami w łuk i potrząsający grzechotką. Zawsze ukazany jest w pozycji ochronnej, zwrócony przodem do swoich podopiecznych.

Beset – żeński aspekt Besa przywoływany w magii ceremonialnej. Jako bóg opiekuńczy, Bes odpierał również czarną magię, duchy i demony. Jego żeński aspekt był wzywany do walki z tymi siłami.

Boginie Drzew – wiele znanych egipskich bogiń było związanych z drzewami, w szczególności Izyda, Hator i Nut. Bogowie płci męskiej byli czasami powiązani z określonym drzewem, ale wydaje się, że tylko w konkretnych mitach lub obrazach. Hator była powszechnie kojarzona z jaworem i znana jako „Pani Jaworu”, ale Izyda również łączyła się z tym drzewem. Praktyka grzebania ciała w drewnianej trumnie była uważana za powrót zmarłego do łona Bogini Matki.

Bóstwa Sądu – patrz Czterdziestu Dwóch Sędziów

Buchis – aspekt Ka (siły życiowej/astralnej jaźni) boga Montu w postaci żywego byka. Przedstawiany jako biegnący byk.

C

Chentachtaj (Chentechtai, Chente-Chtai) – był bogiem krokodylem czczonym w Czwartej Dynastii (ok. 2613-2498 p.n.e.) w mieście Athribis. Jego imię i właściwości ochronne zostały później przejęte przez Horusa.

Chentiamenti (Chentiamentiu) – bóg płodności z Abydos, który stał się bogiem pogrzebowym. Jego imię oznacza „Pierwszy z Zachodnich” (podawane również jako „Najważniejszy z Zachodnich”) w odniesieniu do jego roli jako boga zmarłych (związanego z zachodem). Jego imię i atrybuty zostały później przejęte przez Ozyrysa.

Chepri – aspekt boga Słońca Ra w jego porannej formie, reprezentowany przez chrząszcza skarabeusza.

Cherty (Cherti) – był baranim bogiem podziemnego świata, który przewoził zmarłych w ich ostatnią podróż w zaświaty. W Starym Królestwie (ok. 2613-2181 p.n.e.) mówiono, że rządził życiem pozagrobowym wraz z Ozyrysem. Cherty panował nad wejściem i korytarzami prowadzącymi do Sali Prawdy, podczas gdy Ozyrys panował nad Salą i Polem Trzcin. Zmarli byli witani przez inne bóstwa, gdy przybyli do zaświatów, a następnie byli przyprowadzani do Sali Prawdy na sąd przez Chertiego. W tej roli był życzliwy, ale niektóre inskrypcje sugerują, że był wrogiem porządku, który groził zmarłemu królowi przy jego wejściu do podziemi. I odwrotnie, jest również przedstawiany jako chroniący króla.

Chonsu (Kons, Chensu lub Chons) – jego imię oznacza „Podróżnik” i był bogiem Księżyca. Tworzył jedną z najważniejszych i najbardziej wpływowych triad w Tebach wraz ze swoim ojcem Amonem i matką Mut. Przedstawiany jest jako mumia trzymająca szydło i cep z ureuszem i dyskiem Księżyca na głowie. Chonsu zastąpił wcześniejszego boga Montu jako syn Mut, a także przejął jego właściwości ochronne. W czasach Nowego Królestwa (1570-1069 p.n.e.) był niezwykle popularny i czczony jako największy z bogów po Amonie. Był kojarzony z uzdrawianiem, a wizerunki Chonsu uważano za posiadające cudowne zdolności natychmiastowego uzdrawiania chorych.

Czterdziestu Dwóch Sędziów – czterdzieści dwa bóstwa, które wraz z Ozyrysem, Tothem i Anubisem przewodniczyły osądowi duszy w życiu pozagrobowym. Gdy dusza złożyła negatywne wyznanie (deklarację niewinności), Czterdziestu Dwóch Sędziów doradzało Ozyrysowi, czy wyznanie powinno zostać zaakceptowane. Mieli oni między innymi takie imiona jak Far-Strider, (pol. Tropiciel), Fire-Embracer (pol. Pogromca Ognia), Demolisher (pol. Niszczyciel), Disturber (pol. Zakłócacz), Owner of Faces (pol. Właściciel Twarzy) i Serpent Who Brings and Gives (pol. Wąż, Który Przynosi i Daje).

Czterej Synowie Horusa – cztery bóstwa, Duamutef, Hapy, Imset i Kebehsenuf, które czuwały nad wnętrznościami zmarłych znajdujących się w czterech słojach kanopskich umieszczonych w grobowcu. Każdy z nich miał swój własny punkt kardynalny do pilnowania, swój własny organ wewnętrzny do ochrony i był strzeżony przez konkretną boginię.

D

Dedun – bóg chroniący zasoby, w szczególności towary pochodzące z Nubii. Pierwotnie bóstwo nubijskie.

Denwen – wężowe bóstwo w postaci smoka otoczonego płomieniami. Posiadał władzę nad ogniem i był wystarczająco silny, by zniszczyć bogów. W Tekstach Piramid próbuje zabić wszystkich bogów swoim oddechem ognia, ale zostaje obezwładniony przez ducha zmarłego króla, który ratuje stworzenie.

Duamutef – jeden z czterech synów Horusa, bóg opiekuńczy słoika kanopskiego zawierającego żołądek. Przewodniczył wschodowi, miał postać szakala i był strzeżony przez boginię Neit.

Dusze Nechen i Pe – duchy opiekuńcze, które były uważane za dusze przodków miasta Nechen w Górnym Egipcie (znanego również jako Hierakonopolis) i miasta Pe w Dolnym Egipcie (nazywanego także Buto). Duchy te symbolicznie łączyły Górny i Dolny Egipt i służyły królowi za życia i po śmierci. Kiedy król żył, był utożsamiany z Horusem, którego dusze wspierały, a kiedy król umarł, stał się powiązany z Ozyrysem, który był opłakiwany i szanowany przez dusze. Dusze Pe są przedstawiane jako mężczyźni z głowami sokołów, a dusze Nechen jako szakale. Obie dusze są widoczne w inskrypcjach grobowych królów klęczących, aby uczcić przybycie zmarłego króla do zaświatów.

E

Ennead – dziewięciu bogów czczonych w Heliopolis, którzy tworzyli trybunał w micie o Ozyrysie: Atum, Szu, Tefnut, Geb, Nut, Ozyrys, Izyda, Neftyda i Set. Tych dziewięciu bogów decyduje o tym, czy to Set, czy Horus powinien rządzić w opowieści o rywalizacji Horusa i Seta. Byli oni znani jako Wielka Enneada. W Heliopolis czczono również Małą Enneadę, składającą się z pomniejszych bóstw.

F

Fetket – lokaj boga Słońca Ra, który podawał mu drinki, bóg patron barmanów.

G

Geb – bóg ziemi i roślin. Geb jest synem Szu i Tefnut, mężem Nut, nieba.

Gengen Wer – niebiańska gęś, której imię oznacza „Wielki Honker”. Był obecny u zarania stworzenia i strzegł (lub złożył) niebiańskie jajo zawierające siłę życiową. Jest bogiem opiekuńczym, który był czczony bardzo wcześnie w historii Egiptu. Wyznawcy Gengen Wer identyfikowali się z jego ochronnymi atrybutami i nosili talizmany przypominające im o szanowaniu życia i czczeniu ziemi.

Gwiezdne bóstwa – bogowie i boginie utożsamiani z nocnym niebem. Do czasów Średniego Państwa (2040-1782 p.n.e.) Egipcjanie zidentyfikowali pięć planet, które określali jako „Gwiazdy, które nie znają odpoczynku” i kojarzyli z bogami: Merkurego nazywali „Sebegu” (forma boga Seta); Wenus („Ten, Który Przekracza” i „Bóg Poranka”); Marsa („Horus Horyzontu” i „Horus Czerwony”); Jowisza („Horus, Który Ogranicza Dwie Krainy”); Saturna („Horus Byk Niebios”). Co więcej, gwiazda Syriusz była związana z Sotis, a następnie Izydą, podczas gdy Orion reprezentował boga Saha, „Ojca Bogów”. Pojawienie się Syriusza zwiastowało wylew Nilu, obietnicę płodności i reprezentowało cykliczną naturę egzystencji, a zatem zostało powiązane z Ozyrysem, umierającym i odradzającym się bogiem, oraz Izydą, która go ożywiła. Gwiazdy nazywano wówczas „wyznawcami Ozyrysa”, którzy żeglowali po nocnym niebie zgodnie z boskim wzorem. Sah i Sotis na niebie odzwierciedlali boską parę Ozyrysa i Izydy oraz boga Sopdu (syna Sotis), astralną formę Horusa. W ten sposób nocne niebo opowiadało historie najbardziej znaczących historii kultury egipskiej i zapewniało ludziom wieczność w obecności bogów, gdy patrzyli w gwiazdy.

H

Ha – bóg opiekun, Pan Pustyń Zachodnich znany również jako Pan Libijczyków. Był bogiem pustyni na zachód od Egiptu, synem boga Iaaw, który prawdopodobnie również był bogiem pustyni. Ha zapewniał ochronę przed Libijczykami i otwierał oazy dla podróżników na pustyni. Przedstawiany jako silny młody mężczyzna ze znakiem pustyni nad głową.

Hapi – bóg płodności, bóg mułu Nilu i związany z zalewaniem, które powodowało, że rzeka przelewała się przez brzegi i nanosząc żyzną ziemię, na której rolnicy opierali swoje uprawy. Hapi był bardzo starym bogiem, którego imię mogło pierwotnie pochodzić od rzeki i który był personifikacją rzeki podczas powodzi. Jest przedstawiany jako mężczyzna z dużymi piersiami i brzuchem, co oznacza płodność i sukces.

Hapy – znany również jako Hapi, bóg opiekuńczy, jeden z czterech synów Horusa, który chronił słoik z płucami. Przewodniczył północy, miał postać pawiana i był nadzorowany przez Neftydę.

Hardedef – syn króla Chufu (znanego również jako Cheops, 2589-2566 p.n.e.), który napisał książkę znaną jako Instrukcja mądrości. Dzieło to było tak genialne, że uznano je za dzieło boga, dlatego po śmierci został ubóstwiony.

Haroeris – grecka nazwa podniebnego aspektu Horusa Starszego (znanego również jako Horus Wielki, który pojawił się w ziemskim królestwie jako sokół).

Harpokrates – greckie i rzymskie imię Horusa, syna Ozyrysa i Izydy. Przedstawiany jako młody skrzydlaty chłopiec z palcem przy ustach. Był czczony w Grecji jako bóg tajemnic, ciszy i poufności.

Hator – jedno z najbardziej znanych, popularnych i najważniejszych bóstw starożytnego Egiptu. Była córką Ra i, w niektórych opowieściach, żoną Horusa Starszego. Bardzo stara bogini, została wysłana przez Ra, aby zniszczyć ludzkość z powodu jej grzechów. Inni bogowie błagali Ra, aby powstrzymał zniszczenie, dopóki nie pozostanie żaden człowiek, który mógłby wyciągnąć wnioski z tej nauki. Następnie Ra kazał zabarwić na czerwono kadź z piwem, aby przypominała krew, i umieścił ją w Dendera, którą Hator, w swojej żądzy krwi, wypiła. Zasnęła i obudziła się jako życzliwa bogini, przyjaciółka wszystkich. Była patronką radości, inspiracji, świętowania, miłości, kobiet, zdrowia kobiet, porodu i pijaństwa. Jednym z jej imion jest „Pani pijaństwa”. Uważano, że mieszka w jaworach, więc była również znana jako „Pani Jaworu”. W życiu pozagrobowym pomagała prowadzić dusze zmarłych do raju i była jednym z bóstw na pokładzie słonecznej barki Ra, która broniła jej przed Apepem. Jest również związana z poczuciem wdzięczności i miłosiernym sercem. Grecy kojarzyli ją z Afrodytą. Jest przedstawiana jako krowa lub kobieta z głową krowy i wyewoluowała z wcześniejszej bogini Bat. Jej cechy zostały później w dużej mierze wchłonięte przez Izydę.

Hator-Nebet-Hetepet – aspekt Bogini Matki Hator czczony w Heliopolis. Reprezentowała rękę, aktywną część najwyższego boga Atuma (Ra).

Hatmehit (Hatmehyt) – była boginią ryb czczoną w regionie delty Mendes. Jej imię oznacza „Pierwsza z ryb”. Powstała z totemicznego symbolu nome (prowincji) regionu wokół Mendes, którym była ryba.

Haurun – bóg opiekun związany z Wielkim Sfinksem w Gizie. Pierwotnie był kananejskim bogiem kojarzonym ze zniszczeniem, który zasadził drzewo śmierci. Kiedy został przywieziony do Egiptu przez kananejskich i syryjskich robotników i kupców, został przekształcony w boga uzdrawiania. Jego związek ze Sfinksem w Gizie pochodzi od tych zagranicznych robotników, którzy wierzyli, że Sfinks reprezentuje Hauruna i zbudowali świątynię swojego boga przed posągiem. Jest znany jako „Zwycięski Pasterz” ze względu na popularne zaklęcie recytowane w jego imieniu w celu ochrony przed wyruszeniem na polowanie.

Hedetet – bogini skorpionów i obrończyni przed ich jadem, wczesna wersja Serket.

Heh i Hauhet – bóg i bogini nieskończoności i wieczności. Heh był przedstawiany jako żaba, a Hauhet jako wąż. Ich imiona oznaczają „nieskończoność” i byli jednymi z pierwotnych bogów Ogdoadu.

Heka – jeden z najstarszych i najważniejszych bogów starożytnego Egiptu. Był patronem magii i medycyny, ale także pierwotnym źródłem mocy we wszechświecie. Istniał przed bogami i był obecny w akcie stworzenia, chociaż w późniejszych mitach jest postrzegany jako syn Menheta i Chnuma oraz część triady Latopolis. Przedstawiany jest jako mężczyzna niosący laskę i nóż, a lekarze znani byli jako kapłani Heka. Magia była integralną częścią praktyki medycznej w starożytnym Egipcie, więc Heka stał się ważnym bóstwem dla lekarzy. Mówi się, że zabił dwa węże i splótł je na lasce jako symbol swojej mocy; ten obraz (zapożyczony od Sumerów) został przekazany Grekom, którzy skojarzyli go ze swoim bogiem Hermesem i nazwali kaduceuszem. W dzisiejszych czasach kaduceusz jest często mylony z laską Asklepiosa w ikonografii związanej z medycyną.

Heket (Heqet) – bogini płodności i porodu, przedstawiana jako żaba lub kobieta z głową żaby.

Heret-Kau – bogini opiekuńcza, której imię oznacza „Ta, która jest ponad duchami”. Była czczona w okresie Starego Państwa (ok. 2613-2181 p.n.e.) jako życiodajny duch, który chronił również dusze zmarłych w zaświatach. Jej opiekuńcze cechy zostały później przejęte przez Izydę.

Heryszaf – bóg płodności przedstawiany jako mężczyzna z głową barana. Jest starożytnym bogiem pochodzącym z wczesnego okresu dynastycznego (ok. 3150-2613 p.n.e.). Później był związany z Atumem (Ra) i Ozyrysem, którzy przejęli jego cechy.

Heset – bogini jedzenia i picia związana z piwem i przyjemnością. Była wczesną boginią Egiptu przedstawianą jako krowa z tacą z jedzeniem na rogach i mlekiem płynącym swobodnie z jej wymion. Piwo było określane jako „mleko Heset”. Później została wchłonięta przez Hator. Była częścią Triady Heliopolis wraz z Mnewisem i Anubisem.

Hetepes-Sechus – personifikacja Oka lub Ra, która pojawia się jako bogini kobry w życiu pozagrobowym i niszczy wrogów Ozyrysa. Przedstawiana jest w towarzystwie krokodyli.

Horus – wczesny ptasi bóg, który stał się jednym z najważniejszych bóstw starożytnego Egiptu. Kojarzony ze słońcem, niebem i mocą, Horus został powiązany z królem Egiptu już w czasach Pierwszej Dynastii (ok. 3150-2890 p.n.e.). Chociaż imię „Horus” może odnosić się do wielu ptasich bóstw, to zasadniczo oznacza dwa: Horusa Starszego, jednego z pierwszych pięciu bogów urodzonych na początku stworzenia, oraz Horusa Młodszego, który był synem Ozyrysa i Izydy. Po wzroście popularności mitu o Ozyrysie, Horus Młodszy stał się jednym z najważniejszych bogów w Egipcie. W opowieści, po tym jak Ozyrys został zamordowany przez swojego brata Seta, Horus jest wychowywany przez matkę na bagnach Delty. Kiedy osiąga pełnoletność, walczy ze swoim stryjem o królestwo i wygrywa, przywracając porządek na ziemi. Królowie Egiptu, z pewnymi wyjątkami, wszyscy łączyli się z Horusem za życia i Ozyrysem po śmierci. Uważano, że król jest żywym wcieleniem Horusa i poprzez niego bóg dawał swoim ludziom wszystko, co dobre. Zazwyczaj przedstawiany jest jako mężczyzna z głową jastrzębia, aczkolwiek reprezentowany jest przez wiele różnych wizerunków. Jego symbolami są Oko Horusa i jastrząb.

Hu – bóg słowa mówionego, personifikacja pierwszego słowa wypowiedzianego przez Atuma (Ra) u zarania stworzenia, które powołało wszystko do istnienia. Związany z Sia i Heka. Sia reprezentowała serce, Hu język, a Heka ich podstawową siłę, która dała im moc. Hu jest często postrzegany jako reprezentacja mocy Heka lub Atuma i jest przedstawiany w tekstach pogrzebowych prowadzących duszę do zaświatów.

I

Iabet – bogini płodności i odrodzenia, znana jako „Ona Wschodu” i czasami kojarzona z Amenet („Ona Zachodu”). Iabet przewodniczyła wschodnim pustyniom i z czasem stała się ich uosobieniem. Była również znana jako „Oczyszczająca Ra”, która kąpała słońce, zanim pojawiło się na niebie o świcie i uosabiała świeżość porannego słońca. Ostatecznie została wchłonięta przez Izydę.

Iah (Jah) – bóg Księżyca, który zajmuje ważne miejsce w egipskim kalendarzu. W opowieści o stworzeniu świata Atum jest rozgniewany intymnym związkiem między Gebem (ziemią) i Nut (niebem) i dlatego rozdziela ich, oświadczając, że Nut nie może rodzić swoich dzieci w żadnym dniu roku. Pojawił się bóg Thot i zagrał z Iah o pięć dni księżycowego światła. Wygrał i podzielił godziny księżycowe na dni, które, ponieważ nie były częścią dni roku określonych przez Atuma, Nut mogła urodzić. Następnie urodziła w lipcu pierwszych pięciu bogów: Ozyrysa, Izydę, Seta, Neftydę i Horusa Starszego. Egipcjanie regulowali swój kalendarz tymi pięcioma magicznymi dniami. Iah została ostatecznie wchłonięta przez boga Chonsu.

Ihy – bóg muzyki i radości, w szczególności muzyki sistrum. Syn Hator i Horusa Starszego. Był czczony wraz z Hator w Dendera i przywoływany podczas festiwali. Jego narodziny są uhonorowane inskrypcjami na ścianach domów narodzin w Dendera w przekonaniu, że radość i muzyka powinny witać dzieci na ziemi po ich narodzinach. Przedstawiany jako dziecko z sistrum.

Imhotep – wezyr króla Dżesera (ok. 2670 p.n.e.), który zaprojektował i zbudował Piramidę Schodkową. Żył w latach 2667-2600 p.n.e. i był ekspertem w wielu dziedzinach nauki. Jego imię oznacza „Ten, który przychodzi w pokoju”, a po śmierci został deifikowany jako bóg mądrości i medycyny. Grecy utożsamiali go z Eskulapem i przywoływali w zaklęciach mających na celu uzdrowienie. Jego traktaty medyczne twierdziły, wbrew konwencjonalnemu przekonaniu, że choroby były pochodzenia naturalnego, a nie karą od bogów.

Imsety – bóg-opiekun, jeden z czterech synów Horusa, który chronił słoik przechowujący wątrobę. Przewodniczył południu, miał postać ludzkiego mężczyzny i był nadzorowany przez Izydę.

Ipy – Bogini Matka związana w niektórych tekstach z matką Ozyrysa, znana również jako Opet i „Wielka Opet”. Jest przedstawiana jako hipopotam lub połączenie hipopotama, krokodyla, ludzkiej samicy i lwa, najczęściej z głową lwa, ciałem hipopotama, ludzkimi ramionami i lwimi łapami. Była znana jako „Mistrzyni Magicznej Ochrony” i jest po raz pierwszy wspomniana w Tekstach Piramid jako chroniąca i odżywiająca króla.

Isztar – mezopotamska bogini miłości, seksualności i wojny. Pierwotnie była Inanną Sumerów i Akadyjczyków, która stała się Isztar dla Asyryjczyków i wpłynęła na rozwój innych podobnych bogiń, takich jak Afrodyta Greków, Astarte Fenicjan, Hator Egipcjan i Sauska Hetytów. Prawdopodobnie po raz pierwszy została wprowadzona do Egiptu poprzez handel we wczesnym okresie dynastycznym (ok. 3150-2613 p.n.e.), ale zdecydowanie zyskała znaczącą pozycję po asyryjskim podboju Egiptu przez Aszurbanipala w 666 roku p.n.e.

Izyda – najpotężniejsza i najpopularniejsza bogini w historii Egiptu. Była związana z praktycznie każdym aspektem ludzkiego życia, a z czasem została wyniesiona do pozycji najwyższego bóstwa, „Matki Bogów”, która opiekowała się innymi bóstwami tak samo jak ludźmi. Jest drugą córką Pierwszych Pięciu Bogów (Ozyrysa, Izydy, Seta, Neftydy i Horusa Starszego), siostrą-żoną Ozyrysa, matką Horusa Młodszego i symbolicznie rozumianą jako matka każdego króla. Jej egipskie imię, Eset, oznacza „Bogini Tronu” ze względu na jej związek z monarchą. Była również znana jako Weret-Kekau, „Wielka Magia”, ze względu na jej niesamowite moce. Opiekowała się ludźmi za życia i ukazywała się im po śmierci, aby pomóc im bezpiecznie dotrzeć do raju. Po podboju Egiptu przez Aleksandra Wielkiego w 331 roku p.n.e. jej kult przeniósł się do Grecji, a następnie do Rzymu. W czasach Imperium Rzymskiego czczono ją w każdym zakątku ich królestwa, od Brytanii przez Europę po Anatolię. Kult Izydy był najsilniejszym przeciwnikiem nowej religii chrześcijaństwa w okresie od IV do VI wieku n.e., a ikonografia i zasady wiary kultu Izydy zostały włączone do nowej wiary. Wyobrażenie Maryi Dziewicy trzymającej swojego syna Jezusa pochodzi bezpośrednio od Izydy tulącej swojego syna Horusa, a postać umierającego i odradzającego się Boga samego Jezusa jest wersją Ozyrysa.

Izyda-Euteria – późniejsza grecka wersja Izydy czczona w Egipcie, której łzy, gdy opłakiwała Ozyrysa, uważano za przyczynę wylania rzeki Nil.

Iw – bogini stworzenia czczona w Heliopolis, związana z Hator i Atumem, łącząca cechy Hator, Nebet i Hetepet.

J

Jah – patrz Iah.

Jam – fenicki bóg morza, który walczył z Baalem o panowanie nad światem. Wszedł do egipskiego panteonu poprzez handel i przedostał się do egipskiej mitologii dzięki opowieściom o jego bitwach z Setem. Był uosobieniem szalejącego morza i bardzo się go obawiano. Nigdy nie wzniesiono mu żadnej świątyni, ale jest wspomniany w niektórych manuskryptach, które wskazują, że był przedmiotem troski marynarzy, którzy mogli nosić amulety z jego wizerunkiem dla ochrony.

Jaskiniowe bóstwa – grupa bezimiennych bogów, mieszkających w jaskiniach w podziemnym świecie, karzących niegodziwców i pomagających duszom usprawiedliwionych zmarłych. Są wspomniani w zaklęciu 168 egipskiej Księgi Umarłych i są przedstawiani jako węże lub istoty podobne do węży. Zaklęcie to jest powszechnie znane jako „Zaklęcie Dwunastu Jaskiń” i wspomina o ofiarach, które należy dla nich zostawić. Mieszkańcy Egiptu pozostawiali dla nich miski z darami w jaskiniach.

Jezioro Kwiatów – zbiornik wodny w zaświatach, przez który przepływają dusze usprawiedliwionych zmarłych, aby dotrzeć do raju na Polu Trzcin. W Księdze Umarłych mówi się, że usprawiedliwione dusze mogą pływać i bawić się nad brzegiem tego jeziora.

Jowisz-Amun – rzymska wersja Zeusa-Amuna, króla bogów, czczonego w oazie Siwa w Egipcie.

Jusaset – bardzo wczesna Bogini Matka, określana jako „Babka Bogów” i powiązana z Atumem przy stworzeniu świata. Jest przedstawiana we wczesnym okresie dynastycznym (ok. 3150-2613 p.n.e.) jako kobieta z urauszem i dyskiem słonecznym na głowie, trzymająca berło i krzyż egipski, symbol życia, i była związana z drzewem akacji, Drzewem Życia, uważanym za najstarsze drzewo w Egipcie. Znana była jako „Pani Akacji”, przydomek później przypisany Hator. Grecy nazywali ją Saosis.

K

Kabechet (Kebehwet lub Kebhet) – pierwotnie była niebiańskim wężowym bóstwem, które stało się znane jako córka Anubisa i bóstwo pogrzebowe. Zapewniała czystą, chłodną wodę duszom zmarłych, które oczekiwały na sąd w Sali Prawdy. Była związana z Neftydą jako przyjaciółka zmarłych.

Kagemni – weźyr króla Sneferu (ok. 2613-2589 p.n.e.), który napisał tekst mądrości znany jako Instrukcje Kagemniego. Książka została uznana za tak ważną, że była wymaganą instrukcją dla dzieci monarchii. Po śmierci został ubóstwiony i czczony jako bóg mądrości.

Kebehsenuef – bóg opiekun, jeden z Czterech Synów Horusa, który chronił słoik z jelitami. Przewodniczył zachodowi, miał postać jastrzębia i był pilnowany przez Serketa.

Kek i Kauket – bogowie ciemności i nocy, członkowie pierwotnego Ogdoadu z Hermopolis. Kek i Kauket byli męskimi i żeńskimi aspektami ciemności, ale nie byli w żaden sposób związani ze złem. Kek był bogiem godzin przed świtem i był znany jako „Przynoszący Światło”, ponieważ prowadził barkę słoneczną boga Ra z podziemi w kierunku nieba. Kauket, jego kobieca równowaga, była przedstawiana jako kobieta z głową węża, również nazywana „Nosicielką Ciemności”, która przewodniczyła godzinom zmierzchu, gdy słońce zachodziło i prowadziła barkę słoneczną do podziemi.

Kenmu (Chnum) – znany również jako „Wielki Garncarz”, Kenmu był wczesnym bogiem Górnego Egiptu, najprawdopodobniej pochodzącym z Nubii. We wczesnych mitach był bogiem, który ukształtował istoty ludzkie z gliny rzeki Nil, a następnie trzymał je wysoko, aby światło Ra mogło świecić na nie i dawać im życie. Ludzie byli następnie umieszczani w łonie, z którego rodzili się na ziemi. Kenmu jest przedstawiany jako bóg z głową barana, symbolizujący męskość i płodność. Tworzył triadę z bogami Anuketem i Satisem w Elefantynie na egipskiej granicy Nubii. Powiązany z bogiem Kerty, innym bogiem z głową barana, choć zupełnie innym bytem. Jest patronem garncarzy i tych, którzy zajmują się ceramiką.

Kudszu (Kadesz) – syryjska bogini miłości, małżonka boga wojny Reszepa, zasymilowana z kultem egipskim w okresie Nowego Państwa (1570-1069 p.n.e.). Była boginią przyjemności seksualnej i świętej ekstazy, która wiązała się z Hator, Anat i Astarte. Jej imię oznacza „ Święta ” i zawsze jest przedstawiana jako szczupła naga kobieta trzymająca symbole erotyzmu i płodności; kwiaty lotosu w prawej ręce i węże lub łodygi papirusu w lewej. Była powszechnie czczona w całym Egipcie. Jej kult odtwarzał święte małżeństwo między Kudszu i Reszep, rytuał od dawna związany z kultem Isztar/Inanny w Mezopotamii i Astarte w Fenicji.

L

Lates-Fish – okoń nilowy poświęcony bogini Neit, czczony jako boski byt zwany Esna.

M

Maahes (Mahes, Mihos lub Mysis) – był potężnym bogiem solarnym i obrońcą niewinnych, przedstawianym jako mężczyzna z lwią głową, niosący długi nóż lub lwa. Jego imię jest powiązane z boginią harmonii i prawdy, Ma'at, i może oznaczać „Prawdziwy przed Ma'at”. Ta interpretacja jest prawdopodobna, ponieważ jego inne imiona to „Pan Rzezi” i „Szkarłatny Pan”, odnoszące się do jego karania tych, którzy naruszyli święty porządek życia, któremu przewodniczyła bogini. Był powszechnie uważany za syna Bastet, ale jest również określany jako syn Sachmet, co jest naturalne, ponieważ obaj byli związani z kotami/lwami. Prawdopodobnie był aspektem boga Nefertuma, również syna Bastet, i tworzył triadę z Nefertumem i Imhotepem w Memfis. Grecy łączyli go z Furiami ze względu na jego mściwą naturę.

Ma'at – bogini prawdy, sprawiedliwości i harmonii, jedno z najważniejszych bóstw w egipskim panteonie. Ustawiała gwiazdy na niebie i regulowała pory roku. Ma'at uosabiała zasadę ma'at (harmonii), która była kluczowa dla kultury starożytnego Egiptu. Ma'at towarzyszyła człowiekowi przez całe życie, była obecna w postaci Pióra Prawdy podczas sądu duszy po śmierci i nadal pozostawała obecna w raju na Polu Trzcin. Jest przedstawiana jako kobieta nosząca koronę ze strusim piórem. Słowo to oznacza „to, co jest proste”, a koncepcja harmonii przenikała każdy aspekt życia Egipcjanina. W ma'at jest czas na każde działanie i aspekt egzystencji, ale wszystkie muszą być rozpoznane i podjęte w odpowiednim czasie.

Mafdet (Mefdet) – była wczesną boginią sprawiedliwości, która wydawała wyroki i szybko wykonywała egzekucje. Jej imię oznacza „Ta, która biegnie” ze względu na szybkość, z jaką wymierzała sprawiedliwość. Jest najwcześniejszym kocim bóstwem w Egipcie, poprzedzającym zarówno Bastet, jak i Sachmet. Chroniła ludzi przed jadowitymi ukąszeniami, zwłaszcza skorpionów, i poprzedza Serket, która później przejęła tę rolę. Wszystkie cechy Mafdet zostały później przejęte przez inne żeńskie bóstwa, ale Mafdet pozostała popularną boginią od wczesnego okresu dynastycznego (około 3150-2613 p.n.e.) do Nowego Królestwa (1570-1069 p.n.e.), kiedy pojawia się jako sędzia w życiu pozagrobowym. Przedstawiana jest jako kobieta z głową kota, geparda, lamparta lub rysia trzymającego linę i ostrze kata.

Mandulis (Marul lub Merwel) – nubijskie bóstwo solarne czczone przez Egipcjan w Filae i Kalabszy, oba w dalekim Górnym Egipcie w pobliżu granicy nubijskiej. Pierwsza świątynia została zbudowana w Kalabszy w czasach XVIII dynastii (ok. 1550-1292 p.n.e.). Był identyfikowany zarówno z Ra, jak i Horusem i jest przedstawiany jako sokół noszący rogate nakrycie głowy (korona hemhem) lub człowiek noszący tę samą koronę z wężami. W jego związku z Ra pojawił się jako dziecko, symbolizujące poranne słońce, a jako dorosły reprezentujący późniejszy dzień.

Mau – boski kot, który w niektórych opowieściach jest obecny u zarania stworzenia jako aspekt Ra. Mau chronił Drzewo Życia, zawierające tajemnice wiecznego życia i boskiej wiedzy, przed złym wężem Apepem. Historia Mau i drzewa jest opowiedziana w zaklęciu 17. Egipskiej Księgi Umarłych, gdzie jest jasne, że kot jest uosobieniem Ra. W zaklęciu 17 jest również mowa o pochodzeniu kotów na ziemi.

Mehen – wężowy bóg, który owinął się wokół Ra w barce słonecznej, aby chronić go przed atakami Apepa. We wczesnych mitach jest przedstawiany jako chroniący Ra, podczas gdy Set walczy z wężem.

Mehet-Weret – starożytna bogini nieba i jedno z najstarszych bóstw Egiptu. Jest niebiańską boginią krów, która powstała z pierwotnych wód chaosu, aby urodzić boga Słońca Ra na początku czasu. Jej imię oznacza „Wielka Powódź” i jest związana z płodnością i obfitością. Po urodzeniu słońca umieściła je między swoimi rogami i każdego ranka unosiła je w niebo. Jej cechy zostały później wchłonięte przez Hator.

Mehit (Meyht) – była boginią Księżyca z wczesnego okresu dynastycznego (ok. 31250-2613 p.n.e.), utożsamianą z koncepcją odległej bogini, która odchodzi od Ra i powraca, by przynieść transformację. Zwykle przedstawiana jako leżąca lwica z trzema kijami wystającymi zza niej. Małżonka Anhura.

Mechit – bogini wojny, prawdopodobnie pochodząca z Nubii, przedstawiana jako rycząca lwica i związana z księżycem. Symbolizowała mściwy aspekt Oka Ra. W jednym z mitów Oko Ra wyrusza do Nubii, gdzie przekształca się w lwicę. Bóg Onuris poluje na nią i zwraca ją Ra, gdzie staje się (lub rodzi) Menhit, która następnie zostaje małżonką Onurisa. Była czczona w Abydos w centrum kultu ku czci jej i Onurisa. Historia Menhit, Onurisa i Oka Ra jest przykładem motywu odległej bogini, w którym oko opuszcza Ra i powraca lub zostaje zwrócone, przynosząc przemianę.

Menhit (Menhyt) – była bóstwem solarnym, które reprezentowało czoło boga Słońca Ra, przedstawiane jako leżąca lwica. Była czczona w regionie Delty i kojarzona z Neit i Wadżet jako bogini opiekuńcza.

Meretseger – bogini opiekuńcza w postaci kobry czczona w Tebach. W szczególności strzegła nekropolii w Dolinie Królów.

Merit – bogini muzyki, która pomogła ustanowić kosmiczny porządek za pomocą środków muzycznych. Była pomniejszą boginią, która ostatecznie została całkowicie przyćmiona przez Hator w odniesieniu do muzyki. Hator została powiązana z sistrum i ogólnie z muzyką, ale wcześniej Merit była boginią, która „dyrygowała” symfonią porządku, towarzyszącą stworzeniu.

Meschenet – bogini porodu i jedno z najstarszych bóstw Egiptu. Meschenet była obecna przy narodzinach, stworzyła ka (aspekt duszy) i tchnęła je w ciało. Czyniąc to, zapewniała przeznaczenie danej osoby poprzez jej charakter. Była również obecna podczas sądu duszy w życiu pozagrobowym jako pocieszycielka, a więc przebywała z jednostką przy narodzinach, przez całe życie i po śmierci. Jest przedstawiana jako cegła porodowa (kamień, na którym kobiety kucały, by rodzić) z głową kobiety lub siedząca kobieta z cegłą porodową na głowie. Jej rola w zapewnianiu przeznaczenia została ostatecznie przejęta przez Siedem Hatorów, ale nadal była czczona w domach przez całą historię Egiptu.

Mestjet – lwiogłowa bogini czczona w Abydos jako jeden z wielu aspektów Oka Ra. Niewątpliwie pojawiała się w opowieściach o Odległej Bogini, jak to zwykle bywa z bóstwami związanymi z Okiem Ra, ale jak dotąd nie znaleziono żadnych opowieści na jej temat. Znana jest tylko z jednej steli w Abydos, która przedstawia ją stojącą z krzyżem egipskim w jednej ręce i laską w drugiej, gdy kobieta i jej córka zbliżają się, by oddać jej hołd.

Min – starożytny bóg płodności z okresu predynastycznego (ok. 6000-3150 p.n.e.). Min był bogiem wschodnich pustyń, który czuwał nad podróżnikami, ale był również związany z czarnym żyznym błotem egipskiej delty. We wczesnych inskrypcjach jest przedstawiany jako mąż Izydy i ojciec Horusa, a więc jest związany z Ozyrysem. Min jest ukazywany jako mężczyzna trzymający w jednej ręce penisa w stanie wzwodu, a w drugiej cep władzy.

Mnewis (Mer-Wer lub Nem-Wer) – Mnewis był świętym bykiem z Heliopolis uważanym za aspekt boga Słońca Ra. Był to żywy byk wybrany ze stada ze względu na jego całkowicie czarną sierść. W danym momencie mógł istnieć tylko jeden byk Mnewis, a kolejny był wybierany dopiero po śmierci pierwszego. Ostatecznie został wchłonięty przez Apisa.

Montu – bóg sokół, który zyskał na znaczeniu w XI dynastii w Tebach (ok. 2060-1991 p.n.e.). Jego imię zostało przyjęte przez wszystkich trzech władców dynastii w formie Mentuhotep (Montuhotep), co oznacza „Montu jest zadowolony”. Ostatecznie został powiązany z Ra jako złożony bóg Słońca Mont-Ra i był związany z Horusem pod postacią boga wojny. Grecy utożsamiali go z Apollem.

Mut – wczesna bogini-matka, która najprawdopodobniej odgrywała niewielką rolę w okresie predynastycznym (ok. 6000-3150 p.n.e.), ale później stała się znana jako żona Amona i matka Chonsu, część triady tebańskiej. Mut była bóstwem opiekuńczym związanym z Bastet i Sechmet. Strzegła ludzi za życia, a w zaklęciu 164. Księgi Umarłych jest przedstawiana jako wybawicielka dusz uwięzionych przez demony w zaświatach. Była również boską obrończynią króla i państwa, która przypiekała spiskowców i zdrajców na swoim płonącym ruszcie.

N

Nebetpet – bogini czczona w Heliopolis jako uosobienie ręki Atuma, aktywnej, kobiecej istoty boga.

Nechbet – bogini opiekuńcza w postaci sępa, która strzegła Górnego Egiptu. Była związana z Wadżet, obrończynią Dolnego Egiptu. Obydwie nazywane są „Dwiema Damami”.

Necheny – bóg-opiekun w postaci sokoła, który był patronem miasta Nechen w Okresie Predynastycznym (ok. 6000-3150 p.n.e.). Jego atrybuty zostały ostatecznie przejęte przez Horusa.

Nefertum (Nefertem) – bóg perfum i słodkich aromatów. Nefertum narodził się z pąka niebieskiego kwiatu lotosu u zarania stworzenia i pierwotnie był atrybutem Atuma. Jego imię oznacza „Piękny Atum”. Później został uznany za własne bóstwo i stał się związany ze słodko pachnącymi kwiatami. Jest kojarzony z odrodzeniem i transformacją poprzez jego związek z bogiem Słońca i kwiatami. W medycynie egipskiej był wzywany do uzdrawiających aromatów w celu leczenia chorób i kojarzony z kadzidłem.

Nehebkau (Nehebu-Kau) – „Ten, Który Łączy Ka”, był bogiem-opiekunem, który łączył ka (aspekt duszy) z ciałem przy narodzinach i łączył ka z ba (skrzydlatym aspektem duszy) po śmierci. Jest przedstawiany jako wąż i, podobnie jak Heka, istnieje od zawsze. Nehebkau pływał w pierwotnych wodach u zarania stworzenia, zanim Atum powstał z chaosu, aby narzucić porządek.

Nehmetawy – bogini opiekuńcza, której imię oznacza „Ta, która przygarnia potrzebujących”. Była czczona w Hermopolis, gdzie uważano ją za żonę Nehebkau. W innych regionach była małżonką boga mądrości i pisma, Thota.

Neftyda – bogini pogrzebowa, jedna z pierwszych pięciu bogiń zrodzonych z Geba i Nut po stworzeniu świata, żona Seta, siostra bliźniaczka Izydy i matka Anubisa. Jej imię oznacza „ Pani Świątyni” lub „Pani Domu”, odnosząc się do niebiańskiego domu lub świątyni. Jest przedstawiana jako kobieta z domem na głowie. Neftyda jest powszechnie i niepoprawnie uważana za pomniejsze bóstwo, podczas gdy w rzeczywistości była czczona w całym Egipcie od najwcześniejszych okresów do ostatniej dynastii rządzącej Egiptem. Uważano ją za ciemną boginię światła Izydy, ale nie miało to negatywnych konotacji, a jedynie zapewniało równowagę. Neftyda odgrywa ważną rolę w micie o Ozyrysie, kiedy przekształca się w postać Izydy, aby uwieść Ozyrysa, kiedy zdradza Setowi lokalizację ciała Ozyrysa i kiedy pomaga swojej siostrze ożywić zmarłego króla. Była znana jako „Przyjaciółka Umarłych” ze względu na swoją opiekę nad duszami w zaświatach, a zawodowi żałobnicy na pogrzebach, którzy zachęcali do otwartego wyrażania żalu, byli znani jako „Latawce Neftydy”. W tekście Lamentacje Izydy i Neftydy przywołuje ona duszę Ozyrysa z martwych. Tekst ten był regularnie recytowany podczas festiwali, nabożeństw i pogrzebów w całym Egipcie.

Neit – jedno z najstarszych i najtrwalszych bóstw starożytnego Egiptu, czczone od okresu predynastycznego (ok. 6000-3150 p.n.e.) przez dynastię Ptolemeuszy (323-30 p.n.e.), która jako ostatnia rządziła Egiptem, zanim został on przejęty przez Rzym. Neit była boginią wojny, boginią stwórczynią, boginią matką i boginią pogrzebową swoich czasów oraz patronką miasta Sais w delcie Nilu. Była najważniejszą boginią Dolnego Egiptu we wczesnej historii i nadal zajmowała znaczącą pozycję w kulcie przez tysiąclecia. We wczesnych wyobrażeniach widziano ją z łukiem i strzałami, a jeden z jej epitetów brzmiał „Mistrzyni Łuku”. Jako bogini stwórczyni była utożsamiana z wodami chaosu (Nun) przed stworzeniem i w tej roli nazywana jest „ Babką Bogów » lub « Matką Bogów ”. Uważano, że wymyśliła narodziny i była ściśle związana z żywymi i rosnącymi istotami. Jako bogini-matka jest mediatorką w sporach bogów, najbardziej znaną jako bogini, która rozstrzyga kwestię, czy Horus czy Set powinien rządzić Egiptem, gdy trybunał bogów nie może podjąć decyzji. Stała się również znana jako bogini pogrzebowa, która czuwała nad zmarłymi. Jej posąg pojawia się wraz z posągami Izydy, Neftydy i Serket w grobowcu Tutenchamona. Jest boginią opiekuńczą Duamutefa, jednego z Czterech Synów Horusa, którzy czuwają nad słojami kanopskimi w grobowcach, a także jest przedstawiana jako sprawiedliwy sędzia zmarłych w Sali Prawdy.

Neper – bóg zbóż, syn bogini urodzaju Renenutet. Był personifikacją kukurydzy i kojarzony z Ozyrysem jako bóg płodności. Neper poprzedza Ozyrysa i mógł być jednym z wcześniejszych bogów, którzy zapowiadali mit Ozyrysa. Tekst trumienny II.95 odnosi się do niego jako boga „żyjącego po śmierci”, a inskrypcje wiążą go z postacią umierającego i odradzającego się boga przed popularnością Ozyrysa.

Niebiański przewoźnik (Hraf-haf) – „Ten, który patrzy za siebie”, gburowaty żeglarz, przewożący dusze usprawiedliwionych zmarłych przez Jezioro Liliowe do brzegów raju na Polu Trzcin. Hraf-haf był gburowaty i niemiły, a dusza musiała znaleźć sposób, aby okazać mu grzeczność, by móc dotrzeć do raju. Hraf-haf jest przedstawiany jako mężczyzna w łodzi z głową zwróconą do tyłu.

Nu (Nun) i Naunet – Nu był personifikacją pierwotnego chaosu, z którego powstał świat. Naunet jest jego żeńskim aspektem i małżonką. Nu jest powszechnie uważany za „Ojca Bogów”, podczas gdy Naunet odnosi się tylko do Ogdoadu, grupy ośmiu pierwotnych bogów, czterech mężczyzn pasujących do czterech kobiet, którzy reprezentują pierwotne elementy stworzenia. W niektórych późniejszych mitach bogini Neit jest powiązana z Nu.

Nut – pierwotna bogini nieba, która uosabiała baldachim niebios, żona Geba (ziemi), matka Ozyrysa, Izydy, Seta, Neftydy i Horusa Starszego. Po tym, jak pierwotny kopiec wyrósł z wód chaosu podczas stworzenia, Atum (Ra) wysłał swoje dzieci Szu i Tefnut, aby stworzyły świat. Kiedy wrócili, był tak szczęśliwy, że uronił łzy radości, które stały się ludźmi. Stworzenia te nie miały gdzie mieszkać, więc Szu i Tefnut połączyli się w pary, z których narodził się Geb (ziemia) i Nut (niebo). Ich związek był tak intymny, że zaniepokoiło to Atuma, który wypchnął Nut wysoko ponad Geba i tam ją przymocował. Zarządził również, że nie może ona rodzić w żadnym dniu roku. Thot, bóg mądrości, zagrał z Iah, bogiem Księżyca, i wygrał pięć dni światła księżycowego, które przekształcił w dni. Nut była w stanie urodzić pięcioro dzieci w pięć kolejnych dni lipca, które nie były częścią pierwotnego Atuma. W niektórych wersjach historii to Chonsu przegrywa grę z Thotem.

O

Ogdoad – ośmiu bogów reprezentujących pierwotne elementy stworzenia: Nu i Naunet (woda); Heh i Hauhet (nieskończoność); Kek i Kauket (ciemność); Amun i Amaunet ( skrytość, niejasność). Koncepcja równowagi, tak ważna dla kultury egipskiej, została uosabiana w różnych ogdoadach egipskich bogów/duchów miejsca.

Onuris (Anhur) – był bogiem wojny i polowań. Jego imię oznacza „Ten, który przywraca oddalonego”, co jest odniesieniem do historii o odzyskaniu przez niego Oka Ra z Nubii. W tej opowieści Oko Ra wychodzi z Egiptu i przekształca się w lwa. Onuris poluje na lwa, łapie go i zwraca Ra, gdzie przekształca się w boginię Mechit, która następnie staje się jego małżonką. Historia ta jest przykładem motywu odległej bogini, w którym Oko Ra odchodzi od boga Słońca, a następnie jest zwracane (lub samo powraca), przynosząc transformację. Onuris był uważany za syna Ra i związany z bogiem Szu. Jego wizerunek (jako Anhur) pojawiał się na sztandarach egipskiej armii, gdy prowadził ich na wojnę, chronił ich w bitwie i bezpiecznie sprowadzał do domu. Był patronem egipskiej armii i myśliwych.

Ozyrys – władca i sędzia zmarłych, jeden z pierwszych pięciu bogów zrodzonych z Nut u zarania stworzenia i jeden z najpopularniejszych i najtrwalszych bogów Egiptu. Jego imię oznacza „ Mocny” lub „Potężny”. Ozyrys był pierwotnie bogiem płodności, który zyskał popularność i wpływy dzięki mitowi o Ozyrysie, w którym zostaje zabity przez swojego brata Seta, przywrócony do życia przez swoją żonę Izydę, ojców boga nieba Horusa i zstępuje do podziemi jako sędzia zmarłych. W egipskiej Księdze Umarłych jest często wymieniany jako sprawiedliwy sędzia w Sali Prawdy, który waży serca dusz zmarłych w stosunku do białego pióra ma'at. Jest on wczesnym przykładem postaci Umierającego i Odradzającego się Boga w mitologii, który oparł się późniejszej wersji tej postaci, Jezusowi Chrystusowi. Egipscy królowie utożsamiali się z Ozyrysem w chwili śmierci, a on sam był zwykle przedstawiany jako mumia (symbolizująca śmierć) i z zieloną lub czarną skórą (symbolizującą płodność regionu Nilu i życie). Był tak popularny, że ludzie w starożytnym Egipcie płacili za pochowanie swoich ciał w Abydos w pobliżu centrum jego kultu, a ci, którzy nie mogli sobie na to pozwolić, płacili za pomniki wzniesione dla nich lub ich bliskich w Abydos, wierząc, że bliskość Ozyrysa na ziemi gwarantuje łatwiejszy dostęp do raju po śmierci. Jego kult naturalnie połączył się z kultem jego żony, a kult Izydy, z jego symboliką zbawienia, życia wiecznego, umierającego i odradzającego się boga oraz boskiego syna zrodzonego z dziewiczej matki, wpłynął później na rozwój wczesnego chrześcijaństwa.

Ozyrys-Apis – byk Apis, tradycyjnie związany z bogiem Ptahem, został powiązany z Ozyrysem, gdy ten ostatni bóg stał się bardziej popularny. W Sakkarze kapłani zaczęli czcić hybrydowego boga zwanego Ozyrysem-Apisem, który był bogiem w postaci byka. Podobnie jak w przypadku tradycyjnego byka Apisa, żywy byk był uważany za wcielenie boga. Kiedy święty byk umierał, był mumifikowany z taką samą starannością jak król.

P

Pachet – bogini łowów w postaci lwicy, jej imię oznacza „Ta, która drapie” lub „ Drapiąca”. Była małżonką Horusa i związana z mściwymi aspektami Sechmet i sprawiedliwością Izydy. Uważano, że poluje w nocy i przeraża swoich wrogów.

Panebtawy – bóg-dziecko, personifikacja króla jako boskiego syna Horusa, a także Horusa jako dziecka. Był przedstawiany jako młody chłopiec z palcem przy ustach, co było prefiguracją późniejszego wizerunku Harpokratesa, greckiej wersji dziecka Horusa. Jego imię oznacza „Władca Dwóch Krain”. Był synem Tasenetnofret, lokalnej bogini z Kom Ombo, która była manifestacją Hator.

Pani Akacji – jedno z imion bogini Jusaset, „Babki Bogów”, nadane później Hator.

Pani Jaworu – jedno z imion Hator, która według wierzeń mieszkała w jaworze, świętym dla jej kultu.

Pataikos – pomniejsze bóstwa amuletowe, które reprezentowały moc boga Ptaha. Byli przedstawiani jako bogowie-karły i noszeni dla ochrony.

Petise i Pihor – dwaj ludzcy bracia znani jako „synowie Kupera”, którzy utonęli w rzece Nil w pobliżu Dendur. Zostali ubóstwieni ze względu na ich związek z Ozyrysem, wynikający z ich śmierci w rzece, i służyli jako lokalne bóstwa opiekuńcze. August Cezar zbudował świątynię ku ich czci w Dendur, która jest obecnie eksponowana w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku. Płaskorzeźby w świątyni przedstawiają boskich braci składających dary Izydzie.

Pik – znany jako „Szczyt Zachodu”, personifikacja najwyższego szczytu klifów, który przysłaniał Dolinę Królów i był czczony przez robotników w Deir el-Medina jako siła ochronna.

Podniebny Byk – bóstwo, które przewodniczyło niebiosom i życiu pozagrobowemu jako obrońca, znany również jako „Byk Zachodu” ze względu na jego związek z życiem pozagrobowym. Powszechnie uważany za męża siedmiu krów, które są z nim ukazywane.

Pole Ofiar – obszar zaświatów poświęcony Ozyrysowi, znajdujący się na zachodzie. W niektórych inskrypcjach jest synonimem Pola Trzcin.

Pole Trzcin – egipski raj w zaświatach, do którego dusza trafiała po pomyślnym przejściu przez sąd i usprawiedliwieniu przez Ozyrysa. Było to bezpośrednie odzwierciedlenie życia na ziemi, gdzie można było cieszyć się wszystkim jak wcześniej, ale bez chorób, rozczarowań i groźby śmierci.

Ptah – jeden z najstarszych egipskich bogów, który pojawia się w Okresie Pierwszej Dynastii (ok. 3150-2613 p.n.e.), ale najprawdopodobniej pochodzi z Okresu Predynastycznego (ok. 6000-3150 p.n.e.). Ptah był wielkim bogiem Memfis, stwórcą świata, panem prawdy i głównym bogiem miasta Memfis i jego okolic około 3000 p.n.e. Ptah był początkowo postacią, która stała na pierwotnym kopcu ben-ben podczas stworzenia świata. Prawdopodobnie był wczesnym bogiem płodności i jest związany z drzewem moringa, pod którym we wczesnym micie lubił odpoczywać. Był patronem rzeźbiarzy i rzemieślników, a także budowniczych pomników, ponieważ uważano, że wyrzeźbił ziemię. Czasami był znany jako Ptah-Nun lub Ptah-Naunet w swoim twórczym aspekcie, łącząc go z pierwotnymi materiami Ogdoadu. Przedstawiany jest jako zmumifikowany mężczyzna w czapce z czaszką, trzymający berło władzy Was z symbolami krzyża egipskiego i dżedu na szczycie.

Ptah-hotep – autor jednego z najbardziej znanych tekstów mądrości, który po śmierci został ubóstwiony i uhonorowany własnym kultem.

Ptah-Sokar-Ozyrys – hybrydowy bóg tych trzech bóstw związany ze stworzeniem, śmiercią i odrodzeniem. Czczony w okresie Średniego Państwa (2040-1782 p.n.e.).

Q

Qebhet – patrz Kabechet

R

Ra (Atum lub Re) – wielki bóg Słońca z Heliopolis, którego kult rozprzestrzenił się w całym Egipcie i stał się najbardziej popularny w czasach V dynastii (2498-2345 p.n.e.). Piramidy w Gizie są związane z Ra jako najwyższym panem i bogiem stwórcą, który rządził krainą żywych i umarłych. W ciągu dnia prowadzi swoją słoneczną barkę przez niebiosa, pokazując inny aspekt siebie z każdym ruchem słońca po niebie, a wieczorem zanurza się w podziemiach, gdzie barka jest zagrożona przez pierwotnego węża Apepa (Apofisa) i musi być broniona przez innych bogów i dusze usprawiedliwionych zmarłych. Ra był jednym z najważniejszych i najpopularniejszych bogów Egiptu. Nawet gdy bóg Amon zyskał na znaczeniu, pozycja Ra nie została zmniejszona i połączył się z Amonem, stając się Amun-Ra, najwyższym bogiem.

Raettawy (Raet lub Raet-Tawy) – była żeńskim aspektem Ra. Jest związana z Hator i jest przedstawiana jako bardzo podobna do Hator z ureuszem na głowie trzymającym dysk słoneczny, czasami z dwoma piórami nad dyskiem.

Ra-Harachte (Raharakty lub Ra-Harachty) – bóg sokół będący połączeniem Ra i Horusa, który uosabiał słońce na dwóch horyzontach, wschodzie i zachodzie słońca. „ Harachte » oznacza «Horus horyzontu”. Przedstawiany jest jako mężczyzna z głową jastrzębia, noszący tarczę słoneczną jako koronę.

Renpet – bogini, która uosabiała rok. W inskrypcjach reprezentowana jest przez naciętą gałąź palmową oznaczającą upływ czasu, hieroglificzny obraz oznaczający „rok”. Nie miała formalnego kultu ani świątyni, ale była integralną częścią egipskiego rozumienia czasu: że był nasycony, jak wszystko inne, osobowością i witalnością.

Renenutet (Renenet lub Ernutet) – bardzo ważna bogini przedstawiana jako kobra lub kobra hodowlana z głową kobiety. Jej imię oznacza „Wąż, który karmi” i była boginią karmienia i wychowywania dzieci. Z czasem stała się blisko związana z Meschenet, boginią porodu i przeznaczenia, a nawet zastąpiła ją w określaniu długości życia danej osoby i ważnych wydarzeń, które ją spotkają. Wraz z Meschenet była również związana z Neit i czasami przedstawiana jako matka Ozyrysa, z Izydą jako żoną Ozyrysa i matką Horusa, jako żona lub małżonka Atuma. W życiu pozagrobowym pojawiała się jako „Pani Usprawiedliwienia”, łącząc ją z boginią Ma'at. Uważano, że chroni ubrania noszone przez króla w życiu pozagrobowym, dlatego była również znana jako „Pani Szat”. W tym charakterze pojawiała się pod postacią ziejącej ogniem kobry, która odpędzała wrogów króla. Była również boginią zboża znaną pod nazwą „Pani Żyznych Pól” i „Pani Spichlerzy”, która chroniła zbiory i była matką Nepri, boga zboża. Jako bogini płodności była powiązana z rzeką Nil i zalewem, a więc z Hapi, bogiem żyznego błota Nilu.

Reret – bóstwo opiekuńcze w postaci hipopotama, którego imię oznacza „Maciora”. Reprezentowała gwiazdozbiór Drako i była opiekunką barki słonecznej podczas jej podróży przez podziemia. Jako konstelacja jest czasami znana pod nazwą Reret-Weret („Wielka Maciora”) i była nazywana Panią Horyzontu. Jest związana z bardziej znaną boginią hipopotama Taweret oraz, jako bogini nieba i siła ochronna, z Hator i Nut.

Reszep – syryjski bóg wojny zasymilowany z egipskim kultem w okresie Nowego Państwa (1570-1069 p.n.e.). Był małżonkiem bogini przyjemności seksualnej i świętej ekstazy Kudszu (Kadesz) i był czczony wraz z nią w triadzie, która obejmowała boga płodności Min. Święte małżeństwo Kudszu i Reszepa zostało odtworzone przez ich wyznawców, łącząc kult z kultem Inanny/Isztar z Mezopotamii, która od dawna praktykowała ten sam rytuał. Reszep jest dalej powiązany z Mezopotamią poprzez jego identyfikację w ikonografii z mezopotamskim bogiem wojny Nergalem. Jako bóg zarazy jest również powiązany z Setem, bogiem chaosu i jałowych pustkowi. Reszep jest jednolicie przedstawiany jako silny wojownik trzymający podniesioną maczugę wojenną i noszący spódnicę oraz długą brodę w stylu mezopotamskim.

Ruty – bliźniacze lwy, które reprezentowały wschodni i zachodni horyzont. Nazwa oznacza „parę lwów”. Pierwotnie byli związani z Szu i Tefnut jako bóstwa nieba, a ostatecznie zostali powiązani z Ra i barką słoneczną.

S

Sah – bóg astralny, personifikacja konstelacji Oriona, zwykle w parze z Sothis (Sopdet) jako reprezentacje astralnych form Ozyrysa i Izydy. W Tekstach Piramid nazywany jest „Ojcem Bogów” i był ważnym aspektem rytuałów pogrzebowych, podczas których witał króla w zaświatach. Znany również jako „Mieszkaniec Oriona”, rozdział 186 Tekstu Piramid wita duszę: „W imię Mieszkańca Oriona, z porą roku na niebie i porą roku na ziemi”, co można rozumieć jako „z porą roku na niebie po porze roku na ziemi”. Przedstawiany jest jako mężczyzna trzymający krzyż egipski i berło, stojący w łodzi otoczonej gwiazdami na nocnym niebie.

Satis (Satet lub Satit) – bogini południowej granicy Egiptu z Nubią i związana z Elefantyną w regionie Asuanu. Jej imię po raz pierwszy pojawia się na kamiennych słojach w Sakkarze, które zostały umieszczone w dolnych komorach piramidy schodkowej Dżesera (ok. 2670 p.n.e.) i uważa się, że jest starszą boginią z okresu predynastycznego Egiptu (ok. 6000-3150 p.n.e.). Czasami jest postrzegana jako małżonka Chnuma, boga Nilu na Elefantynie, gdzie Egipcjanie wierzyli, że rzeka pochodzi i jest związana z Okiem Ra i motywem dalekiej bogini w kilku opowieściach, w których powraca z bardzo daleka, aby przynieść zmianę. W tym charakterze jest powiązana z zalewaniem Nilu. Jest również łączona z Sothis (Sopdet), personifikacją gwiazdy Syriusz, której pojawienie się na nocnym niebie zwiastowało zalanie. Przedstawiana jest jako kobieta nosząca Białą Koronę Górnego Egiptu z rogami antylopy.

Sebiumeker – bóg stróż, który był głównym bóstwem w Meroe, Kusz, jako bóg prokreacji i płodności. Sebiumeker jest kojarzony z Atumem jako bóg stwórca i mógł być najwyższym bogiem panteonu w regionie, który jest współczesnym Sudanem. Jego posąg, wraz z innym bogiem o imieniu Tabo, często znajdowano w pobliżu drzwi, co daje podstawy do interpretacji, że był on bogiem stróżem. Być może jednak tak nie było; jego umieszczenie przy drzwiach mogło mieć pewne znaczenie dotykające przemiany, zwłaszcza gdy umieszczano go przy drzwiach świątyń.

Sed – starożytne bóstwo szakala, którego imię po raz pierwszy pojawia się na kamieniu z Palermo z V dynastii (2498-2345 p.n.e.), ale który najprawdopodobniej był znacznie starszy. Był obrońcą władzy królewskiej i indywidualnego króla. Przewodniczył Festiwalowi Sed (znanemu również jako Festiwal Heb-Sed), który odbywał się co trzydzieści lat rządów króla, aby go odmłodzić. Ostatecznie został wchłonięty przez Wepwaweta lub możliwe, że Wepwawet (którego imię oznacza „Otwierający Drogi”) był po prostu jednym z przydomków Seda, który stał się bardziej popularny. Jako obrońca boskiego króla, Sed był kojarzony ze sprawiedliwością, a więc związany z boginią Ma'at.

Sechmet – jedna z najważniejszych bogiń starożytnego Egiptu. Sechmet była bóstwem leoninów, zwykle przedstawianym jako kobieta z głową lwa. Jej imię oznacza „Potężna” i jest zwykle interpretowane jako „Potężna Kobieta”. Była boginią zniszczenia i uzdrowienia, pustynnych wiatrów i chłodnych bryz. Była córką Ra, który pojawia się w jednej z najważniejszych historii dotyczących motywu Oka Ra/Odległej Bogini. Kiedy Ra zmęczył się grzechami ludzkości, wysłał Sechmet, by ją zniszczyła. Spustoszyła ziemię, aż inni bogowie błagali Ra, by ją powstrzymał, zanim ludzie zostaną całkowicie unicestwieni. Ra miał kadź z piwem zabarwionym na czerwono, aby przyciągnąć żądzę krwi Sechmet i zostawił ją w Dendera, gdzie ta wypiła je i zapadła w głęboki sen; kiedy się obudziła, była życzliwą Hator. Jednak Sechmet nadal istniała w swojej leońskiej postaci i była patronką wojska ze względu na jej moc niszczenia i zemsty. W tym względzie była znana jako „Pogromczyni Nubijczyków”, ale sprowadzała również klęski żywiołowe. Plagi były znane jako „Posłańcy Sechmet” lub „Rzeźnicy Sechmet”. W ten sam sposób, w jaki mogła sprowadzić pustynne wiatry, mogła je odeprzeć, podobnie jak w przypadku zarazy; tak jak sprowadziła zarazę, mogła ją wyleczyć i jako taka była znana pod nazwą „Mistrzyni Życia” (dlatego też starożytni lekarze często przywoływali ją w zaklęciach leczniczych i inkantacjach). Była blisko związana z innymi bóstwami leoninów, takimi jak Bastet i Pachet, i uważano ją za agresywny, gwałtowny aspekt bogini Mut.

Sefchet-Abwy (Safech-Eubi) – patrz Seszat.

Sepa – bóg opiekuńczy w postaci stonogi z głową osła lub rogami, znany jako „Stonoga Horusa”. Był czczony jako bóstwo, które chroniło przed ukąszeniami węży, a pewna forma Sepy była czczona w okresie predynastycznym (ok. 6000-3150 p.n.e.). Miał własną świątynię w Heliopolis, gdzie był związany z Ozyrysem w zmumifikowanej formie symbolizującej jego ochronne moce w życiu pozagrobowym.

Serapis – hybrydowy bóg stworzony przez Ptolemeusza I Sotera z Egiptu (panujący w latach 323-283 p.n.e.), pierwszego władcę z dynastii Ptolemeuszy (323-30 p.n.e.), ostatniej dynastii, która rządziła Egiptem przed jego przejściem pod władzę Rzymu. Serapis był połączeniem Ozyrysa i Apisa, ale jego charakter i atrybuty były połączeniem tych dwóch egipskich bóstw z greckimi bogami Zeusem, Heliosem, Dionizosem, Hadesem i Asklepiosem. Był najwyższym bóstwem czczonym w słynnym Serapeum w pobliżu Biblioteki Aleksandryjskiej. Ptolemeusz I chciał stworzyć rodzaj wielokulturowego społeczeństwa, do którego dążył jego zmarły dowódca i wzór do naśladowania Aleksander Wielki, a Serapis był w tym ważnym elementem. Serapis był kompletną mieszanką egipskich i greckich ideałów, które pasowały do rodzaju społeczeństwa, do którego zachęcał Ptolemeusz I.

Seret – leońska bogini opiekuńcza pochodząca prawdopodobnie z Libii. Wspomniana jest jedynie w inskrypcji z V dynastii (2498-2345 p.n.e.) jako bogini regionu Egiptu zamieszkałego głównie przez Libijczyków – 3. nome (prowincji) Dolnego Egiptu. Podobnie jak inne bóstwa leońskie, jest zaciekłą obrończynią swoich wyznawców i mści się za wyrządzone im krzywdy.

Serket (Selket, Serqet lub Serkis) – była ochronną, a także ważną boginią pogrzebową, prawdopodobnie pochodzącą z okresu predynastycznego (ok. 6000-3150 p.n.e.) i po raz pierwszy wspomnianą podczas Pierwszej Dynastii Egiptu (ok. 3150-2890 p.n.e.). Najbardziej znana jest z powodu jej złotego posągu znalezionego w grobowcu Tutanchamona. Serket była boginią-skorpionem przedstawianą jako kobieta ze skorpionem na głowie i ramionami wyciągniętymi w ochronnej pozie. Mogła być wczesną boginią-matką, która ewoluowała w bóstwo chroniące ludzi (zwłaszcza dzieci) przed jadem skorpiona, a następnie w bóstwo chroniące przed wszelkim jadem. Historia znana jako Izyda i siedem skorpionów opowiada o tym, jak Izyda została kiedyś obrażona przez bogatą kobietę, a Serket, która wysłała siedem skorpionów do ochrony Izydy, poinstruowała jednego z nich, aby ukąsił syna kobiety. Chłopiec miał umrzeć od jadu, ale Izyda uratowała go i wybaczyła kobiecie. Później Serket wzięła przykład z przebaczenia Izydy i chroniła inne dzieci przed skorpionami. Jej kapłani byli w dużej mierze lekarzami, którzy przywoływali jej imię w procesie uzdrawiania. W życiu pozagrobowym pomagała prowadzić dusze zmarłych do raju i chroniła pewien niebezpieczny odcinek podróży. Wraz z Izydą, Neit i Neftydą czuwała nad czterema synami Horusa, którzy w grobowcach strzegli wnętrzności zmarłych.

Seszat (Sefchet-Abwy lub Safech-Eubi) – była boginią pisma, książek, zapisków i pomiarów. Jej imię oznacza „Kobieta skryba” i była małżonką Thota, boga mądrości i pisania (choć czasami jest przedstawiana jako jego córka). Jest patronką bibliotek, zarówno publicznych, jak i prywatnych, i była znana jako „Ta, która jest najważniejsza w domu książek”. Była również patronką skrybów. Jako bogini pomiarów zapewniała królowi prawidłowe pomiary przy zlecaniu budowy świątyń i pomników oraz pomagała mu w wykonywaniu pomiarów podczas rytuałów. Po raz pierwszy wspomniano o niej w czasach Drugiej Dynastii (ok. 2890-2670 p.n.e.), kiedy pomagała królowi Chasekemwy w tym zakresie. Jej związek z pomiarami ostatecznie uczynił ją patronką budowniczych, architektów i tych, którzy zajmowali się rozliczaniem bydła, innych zwierząt i jeńców pojmanych na wojnie. Chociaż nigdy nie miała własnej świątyni, jak zauważa R.H. Wilkinson, „ze względu na swoją rolę w ceremonii fundacji była częścią każdego budynku świątyni” (167). Jest przedstawiana jako kobieta ubrana w lamparcią skórę na szacie z opaską na głowie trzymającą kij z gwiazdą na górze. W prawej ręce trzyma narzędzie do pisania, a w lewej karbowaną łodygę palmową reprezentującą upływ lat.

Set (Seth) – bóg wojny, chaosu, burz i zarazy. Jego imię tłumaczy się jako „Inicjator zamieszania” i „Niszczyciel”. Przedstawiany jest jako czerwona bestia z parzystymi kopytami i rozwidloną paszczą i jest prototypem późniejszej ikonografii chrześcijańskiego diabła. Set był pierwotnie bogiem-bohaterem, który wypędził węża Apepa („Apofisa”) z barki boga Słońca i zabijał go nocą. Był pustynnym bogiem, który sprowadził złe wiatry z suchych krain do bujnej doliny Nilu i był związany z obcymi krainami i ludźmi. Jego małżonkami były Anat i Astarte, boginie związane z wojną i pochodzące z obcych krajów, a także Taweret, łagodna bogini opiekuńcza porodu i płodności. Set jest często określany jako „zły” i przejawiał wiele złych cech, ale nie był uważany przez starożytnych Egipcjan za ucieleśnienie zła lub ciemności. Był raczej postrzegany jako niezbędna równowaga dla bogów takich jak Ozyrys i Horus, którzy reprezentowali wszystko, co szlachetne i dobre, płodność, witalność i wieczność. Set jest najbardziej znany jako pierwszy morderca na świecie w micie o Ozyrysie, gdzie zabija swojego brata, aby przywłaszczyć sobie tron. Izyda przywraca Ozyrysa do życia, ale ponieważ jest on niekompletny, schodzi do podziemi jako Władca Umarłych. Izyda rodzi syna Ozyrysa, Horusa, który dorasta, by rzucić wyzwanie Setowi w walce o tron. Ich bitwy, które trwały osiemdziesiąt lat, zostały opisane w tekście opowieści o rywalizacji Horusa i Seta i zostały rozstrzygnięte w jednej wersji przez Izydę, podczas gdy w innej przez Neit, w której Horus został uznany za prawowitego króla, a Set wygnany na pustynne ziemie.

Sia – uosobienie percepcji i zamyślenia, które reprezentowało serce (siedzibę emocji, myśli i charakteru). Sia tworzył diadę z Hu (reprezentującym język), uosobieniem autorytetu słowa mówionego, oraz triadę z Hu i Heka, bogiem magii i medycyny, ale także pierwotną siłą we wszechświecie, która wzmacniała życie i podtrzymywała ma'at. Sia reprezentował intelekt, podczas gdy Hu symbolizował słowo Ptaha (lub Atuma), które urzeczywistniało myśl, a Heka był podstawową siłą, która dawała im moc. Sia jest przedstawiany jako mężczyzna stojący po prawej stronie Ptaha (później Atuma/Ra) i trzymający zwój papirusu. W Dolinie Królów jest ukazany na obrazach jako członek załogi na pokładzie słonecznej barki Ra.

Sobek – ważne bóstwo opiekuńcze w postaci krokodyla lub człowieka z głową krokodyla. Sobek był bogiem wody, ale także związanym z medycyną, a zwłaszcza chirurgią. Jego imię oznacza „Krokodyl” i był panem bagien i mokradeł oraz wszelkich innych wilgotnych obszarów Egiptu. W Tekstach Piramid jest uważany za syna Neit i był powszechnie czczony od czasów Starego Państwa (ok. 2613-2181 p.n.e.). Jako bóg mokradeł był związany z płodnością i prokreacją, ale jako bóg krokodyli również z nieoczekiwaną śmiercią. Mówiono, że oddzielał żony od ich mężów dla kaprysu. Sobek mieszkał na mitycznej górze na horyzoncie, z której rządził, a więc był powiązany z autorytetem króla, ponieważ sam był panem domeny. Ten związek z horyzontem powiązał go z Ra i doprowadził do powstania formy Ra znanej jako Sobek-Ra. Sobek jest jednym z najbardziej znanych bogów starożytnego Egiptu i był niezwykle popularny w swoich czasach. Jego kapłani trzymali w świątyniach żywe krokodyle, które były obficie karmione najlepszymi kawałkami mięsa i traktowane lepiej niż wielu ówczesnych ludzi. Kiedy krokodyle umierały, były mumifikowane i grzebane z taką samą troską jak człowiek. Był również związany z Nilem, o którym mówiono, że wypływa jako pot Sobka.

Sokar (Seker) – ochronny bóg-sokół z Memfis, który pierwotnie był bóstwem rolniczym i jednym z najstarszych w Egipcie. Jego święto było jednym z najwcześniejszych obserwowanych i, w połączeniu ze świętem Ozyrysa w Choiak, było obchodzone przez całą historię Egiptu. Ewoluował od boga rolnictwa i uprawy do boga rzemieślników i strażnika nekropolii Memfis po tym, jak Ozyrys stał się bardziej popularny. Sokar jest często przedstawiany jako kopiec grobowy otoczony głowami sokołów, jako sokół lub jako człowiek z głową sokoła. Jest związany z życiem pozagrobowym jako strażnik wejścia do podziemi i bóg, który niesie na barce duszę zmarłego króla do raju. Z czasem został powiązany z Ptahem, a następnie Ozyrysem, aby ostatecznie połączyć się w Średnim Państwie (2040-1782 p.n.e.) w Ptah-Sokar-Ozyrys, który był hybrydowym bóstwem pogrzebowym przewodniczącym życiu pozagrobowemu.

Sopdu (Soped lub Sopedu) – bóg opiekuńczy wschodniej granicy Egiptu, który strzegł posterunków i żołnierzy na granicy. Jest przedstawiany jako sokół z cepem na prawym skrzydle lub jako brodaty mężczyzna z koroną z dwoma piórami. Sopdu był kojarzony z Horusem i deifikowanym królem w jego astralnej formie. Wilkinson pisze: „Mówi się, że zmarły król, w swojej roli Ozyrysa-Oriona, zapładnia Izydę jako gwiazda Sotis i rodzi Horusa-Sopdu” (211). W ziemskim królestwie zapewniał odpowiednie zasoby docierające do garnizonów na wschodniej granicy i pomagał królowi kontrolować rdzenną ludność w tych regionach.

Sotis – personifikacja gwiazdy Syriusz („psia gwiazda”), której pojawienie się zwiastowało coroczny wylew Nilu. W okresie predynastycznym (ok. 6000-3150 p.n.e.) była czczona jako bogini krów związana z Syriuszem. Była małżonką Saha, który uosabiał gwiazdozbiór Oriona, a oboje byli związani z Ozyrysem i Izydą. W tej roli była matką Sopdu, więc odwoływano się do niej jako ochronnego wsparcia. Była również związana z Satis, która była powiązana z zalewaniem Nilu jako małżonka Chnuma. Wczesne wizerunki Sotis przedstawiają ją jako krowę z rośliną między rogami, podczas gdy późniejsze obrazy pokazują ją jako kobietę noszącą Białą Koronę Górnego Egiptu z rogami na głowie lub piórami z pięcioramienną gwiazdą nad nią. Stała się coraz bardziej utożsamiana z Izydą i ostatecznie została całkowicie wchłonięta przez tę boginię. Izyda odnosi się do siebie jako Sotis w kopii tekstu Lamentacji Izydy i Neftydy z dynastii Ptolemeuszy (323-30 p.n.e.), pokazując, jak asymilacja do tego czasu została prawie zakończona.

Sutech – semicka nazwa boga Set (Seth), którą lud znany jako Hyksosi wprowadził w Drugim Okresie Pośrednim (ok. 1782-1570 p.n.e.). Hyksosi utożsamiali Seta z wojowniczym aspektem ich boga Baala. Set był określany jako Sutech za panowania Ramzesa II (1279-1213 p.n.e.) i przywoływany jako awangarda na wojnie.

Szaj (Szai) – uosobienie losu. Szaj przewodniczył osobistemu przeznaczeniu i dlatego był związany z boginiami takimi jak Meschenet i Renenutet. Podobnie jak w przypadku losów starożytnych Greków, nikt nie mógł oprzeć się decyzjom Szaja ani ich zmienić. Uczony Wilkinson cytuje tekst znany jako Instrukcje Amenemopeta, który stwierdza: „Nikt nie może zignorować Szaja” (128). To stwierdzenie uosabia główną cechę Szaja: nieuchronność. Jest on przedstawiany jako obecny przy ważeniu serca duszy w zaświatach lub jako człowiek stojący w postawie cierpliwości. W czasach dynastii Ptolemeuszy (323-30 p.n.e.), kiedy egipscy bogowie zostali zhellenizowani, był znany jako Agatodaimon, wężowe bóstwo, które potrafiło przepowiadać przyszłość.

Szed – ochronny bóg, który strzegł przed osobistą krzywdą ze strony dzikich zwierząt lub śmiertelnych wrogów. Był wzywany przez myśliwych i żołnierzy i znany jako „Ten, który ratuje” i „Zaklinacz”. Był panem dzikich zwierząt i broni, więc mógł kontrolować jedno i drugie, aby chronić osobę, która wezwała jego imię. Był również poszukiwany w celu ochrony przed magicznymi zaklęciami rzucanymi przez wrogów i prawdopodobnie przed demonami lub duchami. Jest przedstawiany jako młody mężczyzna z ogoloną głową, z wyjątkiem bocznego pukla oznaczającego młodość, i nosi kołczan ze strzałami. Często chwyta węże w dłonie, jakby je miażdżył. Ostatecznie jego atrybuty zostały wchłonięte przez Horusa, chociaż nadal był czczony przez ludzi w ich domach i poprzez amulety.

Szentajet – trudna do zrozumienia bogini opiekuńcza, której imię oznacza „Wdowa” i która była związana z tym aspektem Izydy, która straciła męża, a następnie przywróciła go do życia. Ten aspekt był określany jako Izyda-Szentajet. Całkiem prawdopodobne, że przywoływano ją jako opiekunkę wdów, ale odniesienia do niej są rzadkie, więc Izyda spełniała tę rolę, podobnie jak wiele innych.

Szepet – bogini opiekuńcza, która była aspektem bóstw hipopotamów Reret lub Taweret czczonych w Dendera. W ikonografii wygląda jak jedno z nich, ale z głową krokodyla.

Szesmetet – opiekuńcza bogini leoninów znana jako „Pani z Punt” i najprawdopodobniej ważna bogini sprowadzona do Egiptu poprzez handel z Punt. Powszechnie uważa się ją za aspekt Bastet lub Sechmet, ale całkiem możliwe, że była znacznie starszym bóstwem, którego atrybuty zostały wchłonięte przez późniejsze boginie leońskie. Jej imię jest wymieniane już w czasach Pierwszej Dynastii (ok. 3150-2890 p.n.e.) i kojarzone z pasem Szesmetet, pasem z koralików, noszonym przez ówczesnych królów. Przedstawiana jest jako kobieta z głową lwa.

Szezmu – bóg wina, a później także perfum i obfitości, który uosabiał pozytywne i negatywne aspekty pijaństwa. Szezmu jest przedstawiony w Tekście Piramid 403 jako zabijający i gotujący bogów dla przyjemności króla, a w Średnim Państwie (2040-1782 p.n.e.) był widziany jako dręczący dusze zmarłych, gdy „chwyta potępionych na lasso i prowadzi ich na rzeź, ściskając ich głowy jak winogrona w krwawym obrazie zniszczenia” (Wilkinson, 129). Jego wizerunek został złagodzony przez innych, ukazujących jego łagodną i spokojną stronę jako pana tłoczni wina, a to zostało jeszcze bardziej złagodzone, gdy został powiązany z olejkami i perfumami.

Szu – pierwotny bóg powietrza, którego imię oznacza „pustkę”. Urodził się na początku stworzenia Atuma (Ra) i został wysłany, aby stworzyć świat wraz ze swoją siostrą Tefnut (boginią wilgoci). Nie było ich tak długo, że Atum zaczął za nimi tęsknić i wysłał swoje oko (Oko Ra) na ich poszukiwanie. Kiedy oko wróciło z nimi, Atum był tak szczęśliwy, że płakał, a jego łzy stworzyły ludzi. Ona i Tefnut następnie połączyli się i urodzili Geba (ziemię) i Nut (niebo), których Atum odsunął daleko od siebie nawzajem, zapewniając ludziom miejsce do życia. Przypisywano mu mgłę jako „jeziora Szu”, a chmury jako „kości Szu”, a także kojarzono go ze światłem i jasnością. W tym względzie został powiązany z Thotem i Chonsu, obaj związani z Księżycem, z powodu światła Księżyca.

Synowie Horusa – patrz Czterej Synowie Horusa.

T

Ta-Bitjet – bogini chroniąca szczególnie przed trującymi ukąszeniami i użądleniami. Jest często przywoływana w zaklęciach leczniczych i kojarzona z boginią Serket. Ostatecznie została wchłonięta przez Izydę.

Tajet (Tait) – bogini tkactwa, która dostarczała królowi ubrania. Była czczona od czasów Starego Państwa (ok. 2613-2181 p.n.e.), gdzie była przedstawiana jako strażniczka głowy króla, chroniąca go po śmierci, zbierająca jego kości i zapewniająca mu powitanie przez innych bogów w zaświatach. Później została powiązana z balsamowaniem i mówiono, że tkała tkaniny do namiotów do balsamowania, a później bandaże używane do owijania mumii, które były znane jako „owijki z rąk Tajet”, co wiązało ją z Neftydą.

Tasenetnofret – bogini opiekuńcza z Kom Ombo, której imię oznacza „Dobra Siostra” lub „Piękna Siostra”. Była lokalną manifestacją bogini Hator, małżonką Horusa i matką Panebtawy.

Tatenen – bóg ziemi, który uosabiał pierwotny kopiec podczas stworzenia i symbolizował ziemię Egiptu. Najprawdopodobniej jest to ten sam bóg, którego w okresie Starego Państwa (ok. 2613-2181 p.n.e.) nazywano Chenty-Tjenenet. Był czczony w Memfis podczas Średniego Państwa (2040-1782 p.n.e.) i nadal był otaczany kultem głównie w tym regionie przez resztę historii Egiptu. Jego związek z pierwotnym kopcem łączył go z Ptahem, a poprzez Ptaha z Atumem i Ra, innymi imionami boga stwórcy / boga Słońca. Tatenen był biseksualnym bogiem, określanym w jednym z tekstów jako „Matka Wszystkich Bogów”.

Taweret (Tauret) – bogini opiekuńcza w postaci hipopotama, najsłynniejsze bóstwo hipopotama ze starożytnego Egiptu, związane zarówno z Izydą, jak i Hator. Taweret to bogini porodu i płodności, która była bardzo popularna w historii Egiptu. Regularnie wzywano ją do ochrony dzieci i pomocy podczas ciąży i porodu. Starożytni Egipcjanie zaobserwowali, że samica hipopotama jest niezwykle opiekuńcza wobec swoich dzieci, co doprowadziło do powstania tej bogini. Samiec hipopotama był bardzo agresywny i uważany za jedno z najniebezpieczniejszych zwierząt w Egipcie, więc był kojarzony z bogiem Setem, co doprowadziło do powstania wizerunków Taweret jako małżonki Seta, mimo że oba bóstwa nie miały ze sobą nic wspólnego. Taweret jest ściśle związana z Hator i nazywana „wyznawczynią Horusa”, co oddala ją od Seta. Jest również identyfikowana jako małżonka Besa, karłowatego boga porodu, seksualności, humoru i wojny. Podobnie jak Bes, Taweret była przedstawiana na przedmiotach gospodarstwa domowego, takich jak meble, kosmetyczki, garnki, łyżki i na obrazach związanych z płodnością w domu.

Tefnut – bogini wilgoci, siostra Szu, córka Atuma (Ra) przy stworzeniu świata. Szu i Tefnut byli pierwszymi dwoma bogami, których Atum stworzył albo przez kopulację ze swoim cieniem, albo przez plucie. R.H. Wilkinson zauważa, że jej imię reprezentuje dźwięk plucia i często była przedstawiana „przez parę ust, plujących, w późnych tekstach” (183). Jest boginią atmosfery niższego świata, ziemi, tak jak Szu jest bogiem górnej atmosfery nad ziemią. Tefnut jest matką Geba (ziemia) i Nut (niebo), którzy urodzili się, aby ludzie mogli mieć gdzie mieszkać. Najczęściej przedstawiana jest jako siedząca kobieta z głową lwa lub wąż z głową lwa.

Tenenit (Tenenet lub Tjenenet) – bogini piwa, warzenia piwa i porodu. Jej imię pochodzi od „tenemu”, co oznacza „piwo”. Była małżonką boga Montu i związana z Meschenet jako bogini królewskich narodzin. Jest patronką piwowarów.

Tetrady – reprezentacje kompletności odpowiadające czasami czterem kardynalnym punktom kompasu i najlepiej przedstawiane przez Czterech Synów Horusa. Równowaga była ważną koncepcją dla starożytnych Egipcjan, a liczby dwa, cztery i osiem pojawiają się znacząco w wizerunkach bóstw (podobnie jak trzy, sześć i dziewięć). Każdy bóg płci męskiej miał swój żeński odpowiednik lub żeński aspekt, cztery boginie Izyda, Neit, Neftyda i Serket czuwały nad czterema synami Horusa, a Ogdoad był grupą ośmiu bogów substancji twórczych.

Thot – bóg pisma i mądrości, prawdy i uczciwości, jedno z najważniejszych bóstw w egipskim panteonie, czczone od okresu predynastycznego (ok. 6000-3150 p.n.e.) do dynastii Ptolemeuszy (323-30 p.n.e.), ostatniej, która rządziła Egiptem. Prawdopodobnie pierwotnie był bogiem księżycowym, synem Atuma (Ra), ale późniejsze teksty przedstawiają go jako syna Horusa. Thot jest przedstawiany w niektórych tekstach jako pawian, ale głównie jako mężczyzna z głową ibisa trzymającego narzędzie do pisania. Przypisuje mu się wynalezienie pisma i był on kronikarzem bogów. Był znany jako „Władca Czasu” i „Odliczający Lata”, ponieważ oznaczał upływ czasu i, dzięki potężnej magii swojej boskiej wiedzy o słowach, dał królowi długie panowanie, aby mógł utrzymać porządek na ziemi. Był patronem bibliotek i skrybów. W każdej opowieści o nim, Thot jest boskim przyjacielem i dobroczyńcą ludzkości, który dał ludziom zrozumienie poprzez dar słowa pisanego. W jednej historii pojawia się jako uczestnik gry hazardowej przez pięć dni potrzebnych Nut do narodzin Pierwszych Pięciu Bogów, a w innych jako pośrednik między bogami i dostarczający wiadomości. W życiu pozagrobowym stoi z Ozyrysem i prowadzi zapisy w Sali Prawdy podczas rytuału Ważenia Serca. Jego towarzyszką była Seszat, jego córka lub żona, która była jego żeńskim odpowiednikiem, a także bóstwem patronującym bibliotekom i książkom.

Tjenenjet – bogini opiekuńcza z czasów XII dynastii (1991-1802 p.n.e.), która najprawdopodobniej była czczona już wcześniej. Była małżonką boga Montu i oddawano jej kult głównie w Hermonthis (Armant) w pobliżu Teb.

Triady – ważne grupy trzech bóstw, zwykle boga-ojca, boga-matki i boga-dziecka, z których dwie najbardziej znane to tebańska triada Amona, Mut i Chonsa oraz triada Ozyrysa, Izydy i Horusa z Abydos. Istnieją jednak przykłady innych triad, które nie podążały za tym wzorem, takie jak triada Amun-Ra-Ptah, w której wszyscy trzej bogowie reprezentowali tę samą niebiańską moc (słońce). Triady są również widoczne w przedstawieniach życia pozagrobowego, gdzie bogowie z głowami barana, lwa i szakala są zgrupowani razem.

Tutu – bóg opiekuńczy znany jako „Ten, który trzyma wrogów na dystans”, czczony w drugiej połowie historii Egiptu. Odpędzał demony i czarną magię i był przedstawiany jako kroczący lew z głową człowieka, dużymi skrzydłami i wężem jako ogonem.

U

Uat-Ur – personifikacja Morza Śródziemnego. Patrz Wadż-Wer.

Uajjt („Wadżet” lub „Uto”) – związana z Nechbet, boginią opiekuńczą Dolnego Egiptu. Jest przedstawiana jako wąż z głową kobiety. Jest aspektem Wadżet, siostry Nechbet, w późniejszych obrazach z Dolnego Egiptu.

Unut (Wenet lub Wenut) – bogini opiekuńcza czczona w Hermopolis i znana jako „Szybka”. Była przedstawiana jako kobieta z głową królika lub wąż z głową królika i często nazywana jest „króliczą boginią”. Była związana z bogiem Wenenu, przedstawianym jako mężczyzna z głową królika, który był aspektem Ozyrysa lub czasami Ra. Znana jest głównie z amuletów przedstawiających jej wizerunek.

W

Wadżet – wielka bogini opiekuńcza i patronka Dolnego Egiptu, jedno z najstarszych bóstw w egipskim panteonie, przedstawiana jako kobra hodowlana, która stała się insygnium króla (ureusz). W swojej agresywnej formie była również określana jako Uajjt i stanowiła przeciwwagę dla bardziej matczynej Nechbet, jej siostry. Wadżet była czczona jako ważna bogini w okresie predynastycznym (ok. 6000-3150 roku p.n.e.), a we wczesnym okresie dynastycznym (ok. 3150-2613 roku p.n.e.) była najwyższym bóstwem Dolnego Egiptu, często reprezentowanym wraz z Nechbet, która symbolizowała Górny Egipt. Była córką Ra i jedną z bogiń występujących w opowieściach o Oku Ra. U zarania stworzenia została wysłana przez Ra jako jego oko, aby znaleźć Szu i Tefnut, kiedy odeszli, by stworzyć świat. Zasadziła pierwsze rośliny papirusowe, rozłożyła pola papirusowe na bagnach delty Nilu i pomogła Izydzie wychować Horusa, gdy ukrywali się przed Setem. Wśród jej tytułów jest Weret-Hekau, co oznacza „Wielka Magia” i była regularnie przywoływana w celu ochrony przed demonami, pechami lub duchami.

Wadż-Wer (Uat-Ur) – personifikacja Morza Śródziemnego, którego imię oznacza „Wielki Zielony”. Najnowsze badania zmieniły tradycyjny pogląd na tego boga i obecnie uważa się, że uosabiał on jeziora, bagna i laguny regionu Delty w pobliżu Morza Śródziemnego. Wilkinson zauważa inskrypcje, które odnoszą się do „przekraczania wielkiej zieleni” pieszo, co wskazywałoby na przejście lądem przez region Delty zamiast przez morze. Był czczony już w czasach Starego Państwa (ok. 2613-2181 p.n.e.) i nadal jest przywoływany przez resztę historii Egiptu, zwłaszcza poprzez amulety ochronne i inskrypcje grobowe.

Waset (Wosret) – bogini opiekuńcza miasta Teb, której imię oznacza „Potężna Kobieta”. Była uosobieniem miasta, które było również znane jako „Waset”. Pierwotnie była aspektem Hator, ale w okresie Średniego Państwa (ok. 2040-1782 p.n.e.) wyłoniła się z własnym, odrębnym charakterem i ikonografią. Jest przedstawiana jako kobieta trzymająca berło Was i krzyż egipski oraz laskę ozdobioną wstążkami, ale jest również przedstawiana z łukiem i strzałami oraz toporem reprezentującym potęgę militarną Teb.

Weneg – bóg opiekuńczy, o którym po raz pierwszy wspomniano w okresie Starego Państwa (ok. 2613-2181 p.n.e.), podtrzymujący niebo i utrzymujący porządek między niebem a ziemią. Jest ściśle związany z koncepcją ma'at i boginią Ma'at, która uosabiała harmonię, służąc jako sprawiedliwy mediator między bogami w ich sporach.

Wenenu – bóg opiekuńczy, aspekt Ozyrysa lub czasami Ra, małżonek Unut. Jest przedstawiany jako człowiek z głową królika.

Wepset – bogini opiekuńcza, której imię oznacza „Ta, która pali”, niszcząca wrogów Ozyrysa. Zwykle jest przedstawiana jako wąż, ale później jako kobieta nosząca ureusz z rogami i tarczą słoneczną nad głową. Występuje w opowieściach dotyczących Oka Ra i jest jedną z personifikacji motywu Odległej Bogini, w którym Oko Ra odchodzi od boga i jest zwracane lub samo powraca, przynosząc przemianę.

Wepwawet (Wepiu lub Wepuaut) – jeden z najstarszych bogów Egiptu i najstarszy wizerunek boga-szakala, poprzedzający Anubisa, z którym jest często mylony. Jego imię oznacza „Otwierający Drogi” i zostało to zinterpretowane jako otwarcie drogi dla króla w bitwie, otwarcie drogi do życia pozagrobowego i otwarcie drogi przy narodzinach. Jest przedstawiony na palecie Narmera (ok. 3150 r. p.n.e.) i związany z Wadżet. Ostatecznie stał się blisko związany z Horusem i, jako Wepwawet-Ra, z bogiem Słońca Ra. Jest przedstawiany jako szakal, czasami noszący przed sobą szalik z sokołem.

Weretekau (Weret-Hekau) – ważna bogini opiekuńcza lub, częściej, przydomek stosowany do innych żeńskich bóstw, takich jak Izyda. Nazwa oznacza „Wielka Magia” i jest związana z ureuszem i koroną Dolnego Egiptu. Wadżet jest znana jako Weret-Hekau, podobnie jak Izyda, ale wydaje się, że imię to oznaczało również konkretną boginię ochrony przedstawianą jako wąż hodowlany, chociaż może to być po prostu Wadżet w jej agresywnej formie.

Y

Yah – patrz Iah

Z

Zenenet – inna nazwa Izydy w mieście Hermonthis (współczesne Armant) niedaleko Teb.