Hermes antik Yunan ticaret, zenginlik, şans, doğurganlık, hayvancılık, uyku, dil, hırsızlar ve seyahat tanrısıydı. 12 Olimpos tanrısının en zeki ve en yaramazlarından biri olan Hermes, onların öncüsü ve habercisiydi. Bu pozisyonda tanrılar ve insanlıktan oluşan iki alem arasında bir rehber olarak, rolünde sınırların aşılmasını sembolize etmek için vardı.
Hermes muzip davranışları ve merakıyla biliniyordu. Liri, alfabeyi ve oyun zarını icat etti. Sonuncusu, tanrının kumarbazlar tarafından neden sevildiğini açıklar nitelikte. Hermes çobanların efendisiydi ve sürülerini çağırmak için kullandıkları lüleleri icat etmişti. Romalılar için tanrı Merkür olarak biliniyordu.
Kökenleri & Ailesi
Hermes, Miken uygarlığının Lineer B tabletlerinde MÖ 15. ila 13. yüzyıllar arasındaki zirvesinden bahsedilen çok uzun bir tarihe sahiptir. Bu tür tabletler Pylos, Thebes ve Knossos'ta keşfedildi. Kökenleri yüzünden, Peloponnese'ye özel bir sevgisi olan Arcadian doğurganlık tanrısı olarak, antik Yunanlılar Hermes'in Zeus ve su perisi Maia'nın (Titan Atlas'ın kızı) oğlu olduğuna ve Arcadia'daki Killene Dağı'nda doğduğuna inanıyorlardı. Mitolojide Hermes aynı zamanda pastoral tanrı Pan'ın ve Myrmidonların liderlerinden biri olan Eudoros'un (Polymele ile beraber) babasıydı, ancak hiçbir Yunan mitinde bir eşi yoktu. Hermes'in hareketi temsil ettiği fikri, hem Perilerin hem de Güzellik tanrıçalarının (Charites) lideri rolü olarak yansır.
Hermes & Tanrılar
Şeytani karakteri ve sürekli eğlence arayışıyla bilinen Hermes, Yunan mitolojisindeki en renkli tanrılardan biriydi. Henüz bir bebekken, üvey kardeşi Apollo'nun 50 kutsal sığır sürüsünü Pieria'dan çalmıştı ve izlerini takip etmelerini zorlaştırmak için ağaç kabuğundan ayakkabıları ekleyerek, akıllıca toynak izlerini tersine çevirmişti. Bu nedenle Hermes, hırsızlarla ilişkilendirilirdi ve satirler onu Arcadia'daki bir mağarada keşfedene kadar çalınan sığır sürüsünü elinde tutmayı başarmıştı. Zeus ve Olimpos tanrılarının huzurundaki bir duruşmanın ardından, Apollo'ya lirini verdiği taktirde, Hermes'in sürüyü tutmasına izin verilecekti (şimdi ikisini de feda ettiği için 48'e düşecekti). Olay, tanrının hem fiziksel hem de ahlaki sınırlarla olan bağlantısını gösteriyor ve Yunan mitolojisi üzerine ünlü uzman Robert Graves'in aşağıda tanımladığı gibi, tarihsel olaylarda bir temele sahip olabilir:
Kurnaz Messenialılar tarafından komşularına yapılan bir sığır basınkları geleneği ve bunların durdurulduğu bir antlaşma, benimsedikleri tanrı Apollo adına, Orta ve Güney Yunanistan'da bulunan Creto-Helladic uygarlıklarını Yunanlar'ın nasıl ele geçirdiği ve sömürdüğüne dair bir rivayetle mitolojik olarak birleştirilmiş gibi gözüküyor.(66)
Hermes, özellikle Zeus için haberci ve müjdeci olarak birçok mitolojik olayda yer alır. Belki de en ünlüsü Io'yu serbest bırakmak işçin Zeus'un emriyle çok gözlü (bazı rivayetlere göre 100 gözlü) canavar Argos'u öldürmesiydi. Hermes ayrıca Ares'i Alodai İkizleri tarafından bir kazanda süren bir yıllık hapis cezasından kurtarmıştı. En ünlü standart rollerinden biri, kayıkçı Charon'un onları Hades'e götüreceği yeraltı dünyasındaki Styx nehrine giden ruhların lideriydi. Hermes aynı zamanda, zaman zaman Poseidon'un üç dişli mızrağını, Artemis'in oklarını ve Afrodit'in kemerini çalan bir düzenbaz olarak bilinirdi.
Hermes & Kahramanlar
Hermes, Homer'in İlyada'da anlattığı gibi, Miken döneminin Truva Savaşı'nda yer alır. Uzun bir pasajda, ölen oğlu Hector'un cesedini geri alma girişiminde Truva Kralı Priamos'a danışmanlık ve rehberlik yapmasına rağmen, Hermes aslında Truva Savaşı'nda Achaeanları destekliyordu. Tanrı, Homer tarafından en çok 'Argos'un katili Hermes klavuzu' ve 'Merhametli Hermes' olarak tanımlanır. Hermes Odysseus'a özellikle de (Homeros'un Odysseia'sında anlatıldığı gibi) Ithaca'ya yaptığı uzun dönüş yolculuğunda, örneğin Kirke büyülerine karşı panzehir vererek yardım eder. Tanrının yardım ettiği bir başka kahraman da Perseus'tu, Hermes ona elmas gibi kırılmaz bir kılıç veya orak (harpe) vererek ve Medusa'nın yerini gösterecek olan üç Graeae'ye yönlendirmişti.
Hermes neyi icat etmiştir?
Hermes ateşi, alfabeyi, zarları (aslında beş taş oyununu) icat etmekle bilinirdi, ve bu nedenle kumarbazlar tarafından şans ve zenginlik tanrısı sıfatıyla ve müzik aletleriyle, özellikle de tanrı tarafından kaplumbağa kabuğundan yapılmış lirle tapılırdı. Hermes, pan flütleri (syrinx) icadı sayesinde hırsızların ve çobanların efendisi olarak kabul edildi. O, gezginlerin efendisiydi ve fallus sembollü taş sutünların (hermae) genellikle yol kenarlarına rehberlik etmek ve yoldan geçenlere iyi şanslar dilemek amacıyla dikildiği görülürdü. Hermae, tanrının tanrılar ve insanlık arasında bir elçi olarak rolünü ve ölüler için bir sonraki hayata rehberlik etme işlevini hatırlatarak özellikle sınırlarda kuruldu. Buna ek olarak, Hermes evin efendisi olarak görülüyordu ve insanlar onun onuruna sık sık kapılarının önüne mermer taşları inşa ediyorlardı.
Diplomatik becerileriyle ünlü, aynı zamanda dillerin ve retoriğin koruyucusu olarak görülüyordu. Hatipler, kelimeleri göndericiden alıcıya aktaran tanrıyı koruyucuları olarak görüyordu, tıpkı yorumcular (sınırları aşan başka bir grup) ve bugün bile bu metinlerin incelenmesi ve yorumlanması onun adını taşıyor: hermenötik. Helenistik dönemde tanrı, genellikle sportif aktivitelerin yapıldığı yapıt ile ilişkilendirilir ve gençlerin koruyucusu olarak görülürdü. Son olarak, tanrının Latince adı olan Merkür, elbette bir gezegenin adıdır ve doğal olarak güneşin etrafında en hızlı dönen gezegendir.
Hermes'e Adanmış Kültler
Hermes, antik Yunanistan'ın hemen her yerinde, özellikle de Mora'daki Killene Dağı'nda ve Megapolis, Korint ve Argos gibi şehir devletlerinde onurlandırıldı. Atina, her yıl genç erkekler için Hermaia festivalinin düzenlendiği en eski tanrı kültlerinden birine sahipti. Delos, Tanagra ve Kiklad Adaları, Hermes'in özellikle popüler olduğu diğer yerlerdi. Son olarak tanrının, Kato Symideki Girit'te tam vatandaş olmak üzere olan genç erkeklerin, civardaki dağlardaki yaşlı erkeklerle eşcinsel ilişkileri geliştirmek için zaman harcadıkları iki aylık bir ayin yaptıkları ünlü bir sığınağı vardı. Girit'teki bir başka Hermaia festivali, kölelerin geçici olarak efendilerinin yerini almalarına izin vermişti. Bir kez daha, Hermes'in her türlü sınırı aşma ilişkisi burada açıkça görülür.
Hermes Sanatta Nasıl Temsil Edilir?
Antik Yunan Arkaik ve Klasik sanatta Hermes, kadüse veya caduceus asasını tutarken (bir haberci olarak rolünü temsil eder, sopa ya yarıktır ya da tepesinde 8 açık figür vardır), kanatlı sandaletler giyerken (haberci rolünün simgesi), uzun bir tunik veya leopar derisi, bazen de kanatlı bir kasket (petasos) ve bazen bir lir ile tasvir edilir. Ayrıca özellikle Boeotian ve Arcadian sanatında, çobanların efendisi rolüne bir selam olarak bir koçbaşı taşıyabilir. Gençlerle olan ilişkisinde, tanrı genellikle bebek Herkül veya Aşil'i tutan sakalsız bir genç olarak tasvir edilirdi. Aynı zamanda ticaretle olan ilişkisi, bir para kesesi taşıdığı Delos'un mühürlerinde kanıtlıdır. Belki de Hermes'in Yunan sanatında en ünlü tasviri, bir zamanlar Olympia'daki Hera tapınağında duran ve şimdi bölgenin arkeoloji müzesinde bulunan Praxiteles'in (yaklaşık MÖ 330) muhteşem heykelidir.
