Konfüçyüs (Kongzi), MÖ 6. yüzyılda yaşamış bir Çinli filozoftur. Onun düşünceleri, Konfüçyanizm felsefesinde ifade edilmiş olup, Çin kültürünü günümüze kadar etkilemiştir. Konfüçyüs gerçek hayattan daha büyük bir figürdür ve gerçeği efsaneden ayırmak zordur.İlk öğretmen olarak kabul edilen Konfüçyüs'ün öğretileri,çeşitli yorumlara açık kısa ifadelerle dile getirilmiştir.
Onun felsefi fikirleri arasında en önemlisi, erdemli bir yaşamın, aile sevgisi ve atalara tapınmanın önemidir. Ayrıca yardımsever ve tutumlu yöneticilerin gerekliliği, iç ahlaki uyumun önemi ve bunun fiziksel dünyadaki uyumla doğrudan bağlantısı ve yöneticiler ile öğretmenlerin toplumun geneli için önemli rol modelleri olduğu vurgulanmaktadır.
Konfüçyüs'ün Erken Dönem Hayatı
Konfüçyüs'ün M.Ö. 551'den 479'a kadar Lu eyaletinde (günümüzde Shandong Eyaleti veya Shantung) yaşadığına inanılmaktadır. Ancak onunla ilgili en eski yazılı kayıt ölümünden yaklaşık dört yüz yıl sonra Sima Qian'ın (ya da Si-ma Ts'ien) Tarihi Kayıtları'nda yer almaktadır. Qufu (ya da K'u-fou) şehrinde büyüyen Konfüçyüs, Lu Prensliği'nde çeşitli görevlerde çalıştı; özellikle MÖ 503'te Kamu İşleri Müdürü ve ardından MÖ 501'de Adalet Departmanı Müdürü olarak görev yaptı. Daha sonra Çin'de geniş çaplı seyahatlerde bulundu ve yanlış kimlik nedeniyle beş gün hapis yatması da dahil olmak üzere birkaç küçük macera yaşadı. Konfüçyüs bu olayı tipik bir soğukkanlılıkla karşılamış ve hata fark edilene kadar sakin bir şekilde telli çalgısını çaldığı söylenmiştir. Sonunda Konfüçyüs memleketine döndü ve öğrencilere eskilerin öğretilerini öğretmek için kendi okulunu kurdu. Konfüçyüs, kendisini bir 'yaratıcı' olarak değil, bu eski ahlaki geleneklerin bir 'aktarıcısı' olarak görüyordu. Konfüçyüs'ün okulu aynı zamanda zengin ve fakir tüm sınıflara açıktı.
Konfüçyüs'ün Eserleri
Konfüçyüs, okulunda öğretirken yazmaya başladı. İki şiir koleksiyonu, Şiirler Kitabı (Shijing veya Shi King) ve Belgeler Kitabı (Shujing veya Shu King) idi. Lu'nun tarihini anlatan İlkbahar ve Sonbahar Yıllıkları (Lin Jing veya Lin King) ve Değişimler Kitabı (Yi Jing veya Yi King) kehanet üzerine incelemelerden oluşan bir derlemeydi. Ne yazık ki gelecek nesiller için bu eserlerin hiçbiri Konfüçyüs'ün felsefesini açıklamamaktadır. Bu nedenle Konfüçyanizm ikinci elden anlatımlarla oluşturulmak zorunda kalmıştır ve Konfüçyüs'ün fikirlerinin en güvenilir belgesinin Analektler olduğu kabul edilir, ancak burada bile sözlerin ve kısa hikayelerin gerçekten onun tarafından söylendiğine dair kesin bir kanıt yoktur ve çoğu zaman bağlam ve netlik eksikliği öğretilerinin çoğunu bireysel yoruma açık bırakır. Konfüçyüsçü düşüncenin diğer üç ana kaynağı Mencius, Büyük Öğrenme ve Mean'dir. Analektler ile birlikte bu eserler Konfüçyanizmin Dört Kitabı'nı, diğer bir deyişle Konfüçyüs Klasikleri'ni oluşturur. Bu metinler aracılığıyla Konfüçyanizm, M.Ö. ikinci yüzyıldan itibaren Çin'in resmi devlet dini haline gelmiştir.
Konfüçyanizm
Çin düşüncesi ve siyaset felsefesi, özellikle de Konfüçyanizm, her zaman pratik ahlak ve etik sorunlarıyla ilgilenmiştir. İnsan çevresine hakim olmak, uygun bir yönetim sağlamak ve ahlaki uyumu yakalamak için nasıl yaşamalıdır? Konfüçyanizmin merkezinde, bireyin ahlaki uyumunun kozmik uyumla doğrudan ilişkili olduğu anlayışı bulunur; birinin yaptığı şey, diğerini etkiler. Örneğin, kötü siyasi kararlar sel gibi doğal afetlere yol açabilir. Fiziksel ve ahlaki olan arasındaki doğrudan ilişkinin bir örneği, 'Cennetin iki güneşi yoktur ve insanların iki kralı yoktur' sözünde kanıtlanmıştır. Bu düşüncenin bir sonucu olarak, tıpkı tek bir kozmik çevre olduğu gibi, yaşamanın da tek bir gerçek yolu ve tek bir doğru siyasi sistem vardır. Eğer toplum başarısız olursa, bunun nedeni kutsal metinlerin ve öğretilerin yanlış yorumlanmış olmasıdır; metinler kendileri Yolu içerir, ancak biz onu aramalı ve bulmalıyız.
Konfüçyüs'ün fikirlerinin bir diğer önemli yönü de öğretmenlerin ve özellikle de yöneticilerin örnek olarak liderlik yapmaları gerektiğiydi. Halkın sevgisini ve saygısını kazanabilmek için iyiliksever olmalılar ve bunu güç kullanarak değil, çünkü güç kullanmak boşunadır. Ayrıca, tutumluluk ve yüksek ahlaki değerlere sahip birer örnek olmalıdırlar. Bu nedenle, Çin eğitimi genellikle belirli entelektüel becerilerden ziyade ahlaki duyarlılıkların geliştirilmesine öncelik vermiştir. Dahası, Konfüçyüsçü etkisi altında Çin siyaseti, kurumlardan ziyade özellikle ilişkilerin yakınlığına odaklanmıştır.
Mencius ve Xunzi
Konfüçyüs'ün düşünceleri, iki önemli filozof olan Mencius (veya Mengzi) ve Xunzi (veya Hsun Tzu) tarafından daha da geliştirilmiş ve kodlanmıştır. Her ne kadar her ikisi de insanın ahlak ve adalet duygusunun onu diğer hayvanlardan ayırdığına inansa da, Mencius insan doğasının özünde iyi olduğu inancını açıklarken, Xunzi karşıt bir pozisyonda olmasa da insan doğası hakkında biraz daha kötümserdi ve bu nedenle insanları doğru ahlaki yolda tutmak için eğitim ve ritüelin önemini vurguladı.
Bu nedenle Konfüçyanizm, hepimizin sahip olduğu dört erdemin önemini açıklamıştır: yardımseverlik (jen), doğruluk (i), ayinlere uyma (li) ve ahlaki bilgelik (te). Daha sonra beşinci bir erdem eklendi - inanç - bu da (Çin düşüncesindeki) toprak, ağaç, ateş, metal ve sudan oluşan beş unsura karşılık geliyordu. Bir kez daha, fiziksel ve ahlaki alanlar arasında yakın bir bağ olduğu inancı gösterilmektedir. Tüm insanların bu erdemlere sahip olduğunu belirterek, iki düşünce ortaya çıkar: eğitim bu erdemleri beslemeli ve geliştirmeli ve tüm insanlar eşittir – 'Dört denizin içinde tüm insanlar kardeştir'. Uygun bir şekilde uygulama ve doğru davranışla, herkes bir bilge (sheng) olabilir. Önemli olan doğuştan gelen yetenek değil, bir kişinin karakterini mümkün olan en erdemli hale getirmek için gösterdiği istektir.
Miras
MÖ 479'da ölümünün ardından, Konfüçyüs ailesinin mezarına, Qufu'da (Shandong) defnedildi ve sonraki yüzyıllarda, statüsü öyle bir noktaya geldi ki, Han Hanedanı (MÖ 206 - MS 220) döneminde okullarda ibadet konusu oldu ve Tang Hanedanı (618-907) döneminde tüm idari başkentlerde onun adına tapınaklar kuruldu. İmparatorluk dönemi boyunca, Konfüçyanizmin temel metinleri hakkında kapsamlı bir bilgiye sahip olmak, devlet memuru seçim sınavlarını geçmek için bir gereklilikti. Eğitimli insanlar ve aristokrat aileler genellikle evlerinde Konfüçyüs'ün yazılarından oluşan bir tableti ve bazen de onun 'tahtsız kral' statüsünü sembolize etmek için çoğunlukla imparatorluk kıyafeti giymiş ve oturmuş heykellerini bulundururlardı. Özellikle Wu Daozi'ye (veya Wu Taoutsi) atfedilen ve MS 8. yüzyılda yapılan kayıp orijinalden alınan portre baskılar da popülerdi. Ne yazık ki Konfüçyüs'ün çağdaş bir portresi günümüze ulaşmamıştır ancak kendisi çoğunlukla uzun kır saçlı ve bıyıklı, bazen elinde parşömenler taşıyan bilge bir ihtiyar olarak tasvir edilmiştir.
Konfüçyüs ve takipçilerinin öğretileri yüzyıllar boyunca Çin eğitiminin ayrılmaz bir parçası olmuştur ve Konfüçyanizmin etkisi, aile ilişkileri, evlat sevgisi ve saygısı, ritüellerin önemi, kısıtlama ve törenlere verilen değer ve eğitimin gücüne ve faydalarına olan güçlü inanç ile çağdaş Çin kültüründe ve diğer Doğu Asya kültürlerinde bugün hala görülebilir.
