Roma tıbbı, daha önceki Yunan tıbbı ve edebiyatından büyük ölçüde etkilenmiş, aynı zamanda Galen ve Celsus gibi ünlü uzmanların çalışmaları ile tıp tarihine kendine özgü bir katkı sağlamıştır. Roma ordusuna bağlı profesyonel doktorlar varken, nüfusun geri kalanı için tıp özel bir mesele olarak kaldı. Bununla birlikte, birçok büyük Roma hanesinin personeli arasında kendi tıp uzmanı vardı ve konuyla ilgili literatürün yayılmasıyla tıbbi bilgiye erişim daha da genişledi, tedaviler daha iyi tanındı ve cerrahi daha sofistike hale geldi.
Kaynaklar
Kuşkusuz mevcut en zengin kaynak, özellikle tıp konusuna adanmış Romalılar edebiyatıdır. Birçoğu kayboldu, ancak Roma döneminde daha başarılı tıp uzmanlarından bazılarının tıbbi metinlerinden bazıları hayatta kaldı, çünkü hem kendi zamanlarında hem de yüzyıllar sonra yeterince popülerdi, böylece birçok kez elle çoğaltıldılar ve antik çağlardan hayatta kalma şanslarını arttırdılar Askeri hastanelerin (valetuduniaria) kayıtları, kamp doktorlarının (medici) ve asistanlarının (capsarii)ilgilenmesi gereken rahatsızlıklar hakkında da fikir verebilir. Bunlar açıkça yaralıları (volnerati), aynı zamanda hastaları (aegri) ve göz problemleri olanları (lippientes) içeriyordu. MS 2. yüzyıldan itibaren, hangi bitki ve bitkilerin hangi sağlık sorunu için iyi olduğunu tam olarak gösteren resimli eserler de vardı.
Antik tıp hakkında bir başka bilgi kaynağı da mezarlardır, örneğin, başarılı bir ebenin Roma'daki bir mezarlığındaki bir mezar, Scribonia Attice, hastanın doğum sırasında bebeğin koltuktan düşebileceği özel olarak tasarlanmış bir sandalyede oturduğu doğum gibi tıbbi sahneleri gösteren dekoratif pişmiş toprak plaklara sahiptir. Sandalye hafifçe geriye doğru eğilir, tutulacak tutamaklara ve delikli bir koltuğa sahiptir. Bu tür kabartmalar neşterler, sondalar ve kancalar gibi tıbbi aletleri de gösterebilir, ancak bunların yüzlerce tanesi aslında askeri kamplardaki hastanelerden, mezarlıklardan ve Pompeii gibi yerlerden kazılmış olarak hayatta kalmıştır. Roma tıbbının ayrıntılarını göstermek için genellikle çelik bıçaklarla güzelce yapılmış forsepsler, cımbızlar, yara retraktörleri, toplama bardakları, iğneler ve çeşitli büyüklükteki neşterler hayatta kalmıştır.
Yunan Etkisi
Peki Roma'da kurulan ama Roma tıp uygulamaları üzerine Yunan ilaç etkisi ilk kayıtları daha eskilere git. 2. yüzyıl M. Ö. Yunan doktorlar tarafından yapıldı. Bu sürecin ilk kanıtı, M.Ö. 431'de Roma'daki Apollo Medicus tapınağı'nın, o zamanlar İtalya'yı süpüren yıkıcı salgınlara yanıt olarak inşa edilmesidir, çünkü Apollon, aynı nedenlerden dolayı iyileştirici bir güçle kredilendirilmiştir. Asklepius (Aesculapius) M.Ö. 292'de kabul edildi. Romalılar, tanrı'nın kutsal yılanını belki de Yunan şifa tapınaklarının en ünlüsü olan Epidaurus'tan almıştır Yılan, bir kez Antium limanında ve tekrar Roma'ya geldikten sonra transit olarak bir kaçış yaptı, ancak Tiber Adası'nda yeniden ortaya çıkarak, orada tanrı'ya bir sığınak kuruldu. Tıpkı Epidaurus'ta olduğu gibi, hastalar dualar ve şifa alma umuduyla burayı ziyaret ettiler.
Belki de Roma'daki ticaretini yapan ilk bilinen Yunan tıp pratisyeni, M.Ö. 219'da gelen ve Yunan tıp pratiğini Romalılara ilk kez tanıtmakla tanınan Sparta'lı Archagathus'du. Savaş yaralarının iyileşmesinde uzmanlaşarak, cilt problemlerini çözmede de ün kazandı. MS 1. yüzyılda Yaşlı Pliny, Doğal Tarihinde tıbbı ele aldı, ancak Yunan doktorlarının yüksek ücretlerinden, hastalarla ahlaksız davranışlarından ve genel malpraktislerden şikayet eden güçlü bir eleştirmeniydi. Pliny, her ailenin reisi tarafından yönetilen geleneksel Roma tıbbına daha fazla inanıyordu. Bu ufak çözümler, carnifex ya da 'Cellat' olarak adlandırdığı Archagathus gibi adamların kesilmesi ve kesilmesinin tam tersiydi.
Genel Yaklaşımar
Yunan doktorlarının eleştirilerine rağmen, yine de son derece popülerdi ve pek çok Romalı hanede personelin bir parçası olarak bir tane vardı. Buna ek olarak, Yunanlılar, M.Ö. 5. -4. yüzyıl Hipokrat Korpusu hakkındaki bilgilerini, klasik tıbbi tedavi bölünmesiyle diyet, rejim ve cerrahiye getirebildiler. Buna ek olarak, Yunanlılar, uygulayıcıların mahkum edilen suçluların diseksiyonu ve canlanması yoluyla insan vücudu hakkındaki bilgilerini önemli ölçüde artırdıkları İskenderiye'den en son eğilimleri getirdiler. Daha kurnaz Yunan doktorlar da yaklaşımlarını Roma zevklerine uyarlayabildiler. Örneğin, Bithynia Asklepiades (M.Ö. 90), masaj, banyo ve su ve şarap reçetesiyle karıştırılmış hafif egzersiz gibi 'yumuşak' terapötik tedavileriyle ünlüydü.
Uyuşturucular üzerindeki en etkili çalışma, MS 1. yüzyılda yazılan Anazarbus'lu Dioscurides tarafından Materia medica idi. İçinde Dioscurides, sırasıyla morfin ve kolşisin içeren haşhaş suyu ve sonbahar çiğdemi gibi tıbbi klasiklerle birlikte çok sayıda bitkisel ve bitkisel ilaçtan bahseder. Ayrıca tılsım olarak giyilirse bazı taşların yararlı özelliklerini de açıklar. Örneğin, yeşil jasper'ın mide problemlerine iyi geldiği düşünülüyordu ve özellikle popüler olan, hızlı bir doğum umuduyla bekleyen anneler tarafından giyilen okytokia taşlarıydı. Büyük Romalı tıp bilgini Galen bu çalışmadan birçok fikir aldı ve MS 5. yüzyıla ve ötesine kadar önemli bir referans olmaya devam etti.
Haplar (pastilli) genellikle bir çeşit metalik bileşen içeren bitkilerden ve bitkilerden yapılmıştır. Örneğin, büyük Roma tıp adamlarından bir diğeri olan Celsus, kötü bir öksürüğü tedavi etmek için kullanılan bir hapın bileşenlerini tanımlar: safran, mür, biber, kostmary, galbanum, tarçın, kastoreum ve haşhaş gözyaşları. Bu, egzotik malzemelerin sevgisini ve aynı zamanda günlük mallara verilen muazzam inancı göstermektedir. Örneğin, Cato lahananın (brassica) tıbbi özelliklerine güçlü bir şekilde inanıyordu. Sindirime yardımcı olduğunu, çok fazla lahana yiyen birinin idrarında bir hastanın veya bir bebeğin yıkanmasının anayasa için son derece yararlı olduğunu ve haşlanmış lahanadan çıkan dumanların rahime yönlendirilmesi durumunda bir kadının doğurganlığını artırabileceğini düşünüyordu.
Diğer antik kültürlerde olduğu gibi, cerrahi, ilgili riskler nedeniyle, genellikle sadece son çare olarak kullanılmıştır. Hastanın rahatlığı ve iyileşme olasılığı düşük olduğunda daha fazla ağrıya neden olmanın yararsızlığının farkına varılması konusunda da endişe vardı. O zaman cerrahi genellikle vücudun yüzeyi ile sınırlıydı, ancak özel cerrahi aletlerle kataraktların çıkarılması, sıvıların boşaltılması, trefinasyon ve hatta sünnetin tersine çevrilmesi gibi daha karmaşık operasyonlar gerçekleştirilebilirdi. Yaralar ameliyattan sonra keten, keten ipliği veya metal iğneler kullanılarak dikildi. Pansumanlar keten bandajlardan veya süngerlerden ve kuru veya ıslak, yani şarap, yağ, sirke veya suya batırılmış ve taze yapraklarla nemli tutulmuştur. En önemli cerrahlar Heliodorus ve Antyllus'du, ancak yazılı çalışmalarının çok azı hayatta kaldı.
Doktorlar ayrıca, beyin, kalp, karaciğer, omurga, bağırsaklar, böbrekler ve arterlerdeki yaralanmalarla ilgili olarak, en yetenekli uygulayıcı tarafından bile yapılabilecek pek bir şey olmadığını kabul ettiler. Sonuç olarak, bu davalara karışmamanız ve kişinin tıbbi itibarına zarar vermemeleri önerildi. En sık doktorların dikkatine sunulan olgular deri, sindirim ve doğurganlık sorunları, kemik kırıkları, gut (podagra), depresyon (melancholia), damla veya sıvı tutulumu (leukophlegmasia) ve hatta epilepsi (comitialis) gibi rahatsızlıklardı.
Ünlü uzmanlar
Aulus Cornelius Celsus (M.Ö. 25 - M.Ö. 50) MS 1. yüzyılda tıp üzerine bir bölüm içeren bir ansiklopedi yazdı, bunlardan sadece yedi De medicina kitabı hayatta kaldı. İçinde, terlemeye yardımcı olan ve vücudu canlandıran, apselerden kurtulmak için yılan yiyen ya da daha da garip bir şekilde, nane ailesinin bir otuyla parfümlü eski Yunan buhar banyosu uygulaması gibi geleneksel ilaçlardan bahseder ve eleştirel olarak değerlendirirdi, öldürülen bir gladyatörün kanını içmenin epilepsiyi iyileştirdiği inancından gelen inançtan dolayı. Gut tedavisi için şarapta kaynatılmış ebegümeci kökünün (ebegümeci, malva) sıcak sıvalarını savundu. Celsus, diyetetiğin tıbbın üç dalından en önemlisi olduğuna inanıyordu. Hastanın muhtemel ölümle burun öğretilen ve sabit alın, batık tapınak ve gözleri, kulakları soğuk ve cildin işaret ederek yer gösterdi olduğuna işaret etti. Ateşi ve ishali semptomlar yerine hastalık olarak karıştırdı ve kan verme eğilimi vardı ama aynı zamanda masaj ve terlemenin değerini de fark etti. Yiyecekleri hastayı soğutana (örneğin marul, salatalık, kiraz ve sirke) ve ısı sağlayana (örneğin biber, tuz, soğan ve şarap) ayırdı. Genel olarak, Celsus tedavi arayanlara karşı oldukça sempatiktir ve doktoru uzak tutmak için sağlıklı bir açık hava yaşam tarzının önemini vurgulamaktadır.
Sicilya'dan Scribonius Largus (MS 1-50), MS 43'te İngiltere'yi ziyaret eden imparator Claudius'un maiyetinin doktoruydu. Deneyci okulundan, artrit için bir merhem, yılan ısırıklarına karşı yonca bitkisi için bir öneri ve epilepsi için bir tedavi olarak kaplumbağa veya güvercin kanı içeren zamanın ilaçları üzerine kompozisyonlarını yazdı. Largus, diğer birçok yazar gibi, Yunanca tıp ve bitkiler terimlerini kullandı ve ayrıca Hipokrat Yemini'nin temel ilkelerini destekledi.
Efesli Soranus (c. 60-130 CE) Jinekolojisinde ebelere ve ıslak hemşirelere okuryazar, ayık, sağduyulu, hem teori hem de uygulama konusunda bilgili olmaları ve batıl inançlardan etkilenmemeleri gerektiğini belirten tavsiyelerde bulundu. İskenderiye'de okudu, Roma'da çalıştı ve çok 'kısıtlı' ya da çok 'rahat' bir bedenin iyileştirilmesinde önem verilen popüler Metodist yaklaşımın bir parçasıydı. Çalışmalarında, cinsel ilişki sırasında nefesini tutmak veya kısa bir süre sonra hapşırmak gibi hamilelikten kaçınmak için ortak tavsiyeyi de yineledi.
Bergamalı Galen (d.129 - ö.216), Akdeniz'de çok seyahat eden, bir gladyatör okulunda ticaretini öğrenen ve İbranice ve Ermenice gibi birçok dile çevrilen tıbbi tezlerin üretken bir yazarı olan çok yönlü bir bilim adamı ve doktordu. Örneğin, Prognozunda yeni annelere tavsiyelerde bulundu, Hipokrat Corpus hakkındaki üretken yorumlarında onları sterilize etmek için sargıları şaraba batırmanın bilgeliği konusunda tavsiyede bulundu ve en iyi Doktorların Muayenelerinde iyi bir doktorun nasıl seçileceği konusunda yardımsever bir şekilde tavsiyede bulundu. Marcus Aurelius'tan Septimius Severus'a kadar imparatorluk ailesinin gözdesiydi ve hatta birincisinin, bir mide problemini çözdükten sonra, onun hakkında 'bir doktorumuz var ve o mükemmel bir beyefendi' dediğini iddia etti. Galen, bilgisini genişletmek için diseksiyonu kullanarak yorulmadan çalıştı ve aynı zamanda Hipokrat Korpusunda, hastalığa neden olan balgam, sarı safra, siyah safra ve kanın dört vücut sıvısının (veya mizahının) dengesizliği olduğu fikrini destekledi. Bu fikir, tüm tedavilerin temelini oluşturan ve önümüzdeki 1500 yıl boyunca etkili olmaya devam edecek olan sıcak, soğuk, ıslak ve kuru dört nitelikle birleştirildi.
Sonuç
Yunanlılarda olduğu gibi, Romalıların resmi bir tıp eğitimi veya niteliği yoktu ve ortodoks tıbbi yaklaşımı yoktu. Yöntem ve gereçler, olguya göre tanı ve prognozunun doğruluğu ile hastalarının güvenini kazanan bireysel uygulayıcıya indirgenmiştir. Romalı tıp uzmanları, daha önceki geleneğin gelecek nesillerin iyiliği için olduğunu belgeleyen ve özellikle cerrahi ve anatomik bilgide ilerlemeler kaydeden Yunan öncüllerinden yola çıktılar. Hala çok fazla bilgi boşluğu ve birkaç hatalı inançtan fazlası vardı, ancak Romalı doktorlar ve tıp alimleri, yaklaşımlarının bir bin yıl daha baskın kalacağı yönünde böyle bir adım atmışlardı.
