Hiddetliler (veya Erinyeler, tekil haliyle Erinye), Yunan mitolojisinden, kötülük yapan suçlulardan ilahi bir intikam alan yaratıklardı. Özellikle Hiddetlilerin gazabına uğraması muhtemel suçlar, kişinin ailesini ve yeminlerle ilgili herhangi bir şeyi içerenlerdi. Hiddetliler aynı zamanda lanetlemekten sorumluydu ve verdikleri cezalar arasında hastalık ve delilik vardı. MÖ 5. yüzyıldan itibaren bazen daha kibar tabirle, 'Nazik Olanlar' veya Eumenides adıyla anılırlar.
Hesiodos ve Homeros'a Göre
Hiddetliler, 'Erinys' kelimesi Linear B' yazıtlarında göründüğünden dolayı Yunanistan'da tarih öncesi zamanlara kadar dayanabilir. Hiddetliler ayrıca uzun zamandır Arkadya'daki tarım tanrıçası Demeter ve Böotya'daki eski 'Hanım' tanrıça Potnia ile özdeşleştirilmiştir. Literatürde ilk Hesiodos ve Homeros'un eserlerinde bahsedilmişlerdir.
Theogonia'da Hesiodos doğumlarını açıklar, ancak daha sonraki kaynakların çoğunda olduğu gibi sayılarını belirtmez. Kısırlaştırılmış Uranüs'ten gelen kan dünyaya çarptığında, oradan Hiddetliler fırlamıştır. Bu nedenle onlar Yerin ve Göğün kızlarıdır. Hemen, sonrasında, Uranüs'ün oğlu titan Kronos tarafından saldırıya uğradığıyla ilgili aile argümanlarıyla bir bağlantı vardır. Hesiodos'un İşler ve Günler eserinde, Hiddetliler'in Horkos'un (Oath) doğumuna katıldığı söylenir, ki bu kişinin annesi de Eris'in (Strife) kendisidir.
Homeros'un İlyada'sında Hiddetliler, bir bireyi mantığını kullanmasından alıkoyabilir ve onu çok sıra dışı ve aptalca eylemlere sürükleyebilirlerdi. Bir örneği de, Akhilleus'un ödülünü aptalca çalan ve sonrasında da büyük üzüntüsünden Truva Savaşı'ndan çekilen kahraman Agamemnon'dur. İlyada'nın 15. Kitabında, bize Hiddetliler'in, İris'in Poseidon'a ağabeyi Zeus'a karşı çıkmanın aptallık olduğunu hatırlattığında, en büyük kardeşten yana oldukları hatırlatılır. Homeros ayrıca Erebos'ta ya da karanlıkta yaşadıklarından ve kalplerinde acıma duygusu olmadığından bahseder. Odysseia'de Homeros onları 'İntikamcı Hiddetliler' olarak tanımlar ve Argos kralı Melampus'u geçici bir delilikle lanetlerler.
İlişkileri ve Amaçları
İntikam tanrıçaları ve genel olarak yanlış yapmanın cezalandırıcıları olan Hiddetliler, üst düzey aile üyelerinin, özellikle de annelerin, babaların ve büyük kardeşlerin haklarının koruyucuları olarak kabul edildi. Ünlü bir örnek, annesi Clytemnestra'yı öldürdükten sonra Orestes'i takip etmeleridir. Hiddetliler, bazı kişiler tarafından verilen lanetlere göre cezalar verirdi. Ailenin dışında, Hiddetliler dilenciler gibi sosyal olarak dışlananları korumuştur. Onlar da yeminlerin kefilleri ve yalan yere yemin edenlerin cezalandırıcıları gibi davrandılar. Görevlerinin karanlık doğası onları, kötüleri işkencelerine kadar eşlik ettikleri Yunan Yeraltı Dünyası Hades ile yakından ilişkili olmalarına yol açtı. Örneğin, Yunan trajedi yazarı Eshilos, Hiddetlileri Gecenin kızları olarak adlandırıyor.
Hiddetlilerin Sanattaki Yeri
Hiddetliler, genellikle kanatlı, ya yılan taşıyan ya da saçlarında yılan bulunan bir tasvirde Yunan çanak çömlek dekorasyonunda görülür. Genellikle Orestes'in peşinde ve diğer durumlarda büyücülükle ilişkili ay tanrıçası Hekate'nin veya Hades'in eşliğinde görülürler. Hiddetliler, üç büyük Yunan trajedi yazarı olan Eshilos, Sofokles ve Euripides'in eserlerinde yer almaktadır. (bkz. özellikle Orestes) Eshilos'un oyunlarında sahneye saç yerine tamamen siyah yılanlarla çıktılar. Üç kişi olduklarında Etrüsk ve Roma sanatında görünmeye devam ediyorlar. Alecto, Mégère ve Tisiphone isimleri veriliyor ve topluca Dirae olarak anılıyorlar.
