Fatih William (1027-1087), Ayrıca Normandiya Dükü olarak da bilinen William, İngiltere'nin 1066 yılındaki Norman Fethine öncülük etmiş, Harold Godwinson'ı Hastings Savaşı'nda mağlup edip öldürmüştür. 1066’da İlk İngiltere kralı olan I. William, isyancılar ve istilacılara karşı başlattığı beş yıllık zorlu mücadelenin ardından tahtını güvence altına aldı.
Normandiya üzerinde hüküm sürmeye devam eden William'ın Norman oligarkları arasında toprak dağıtımı politikaları, İngiltere ve Fransa tarihinin sonraki yüzyıllarda bir bütün olmasını sağlıyordu. Başarılı bir diplomat, yetenekli bir askeri komutan ve acımasız bir kral olan William 1087 yılında, Normandiya' nın Caen komününde mezarının hala bulunduğu yerde doğal sebeplerden öldü.
Aile ve Özel Hayatı
William Falaise, Normandiya’da 1027 ‘de doğdu. Normandiya Dükü I. Robert'ın (1028-1035) gayrimeşru oğluydu, dolayısıyla bazen Piç William olarak da anılır. William'ın annesi, Rouen'deki dük mahkemesinde hazine muhafızlığı görevlisi, zengin bir tüccarın kızı olan Falaise'li Herleva’ydı. William'ın üvey kardeşleri, o şehrin piskoposu ve gelecekteki Kent Kontu Bayeux'lu Odo ve Robert (gelecek) Mortain Kontu’ydu. 1053 yılında (veya bazı kaynaklarda 1050) Flanders Kontu'nun kızı ve Fransa Kralı I. Henry'nin (taht. 1031-1060) yeğeni Mathilda (ö. 1083) ile üç bölge arasında gelişen diplomatik ilişkileri güçlendirmeyi amaçlayarak evlendi. Dört oğulları ve dört (veya beş) kızları oldu.
Bilgili ama o zamanlarda yaşamış Norman yanlısı Poitiers'li William, genç dükü 11. yüzyıl tarihindeki vakayinamesinde Fatih William’ın Tarihini şu süslü sözlerle anlatıyor:
Nihayet pürneşe ve özlemi çekilen mutluluk, özellikle barış ve adalet isteyenler için ortaya çıktı. Halihazırda dirayetli ve kuvvetli olgun dükümüz, şövalyelik şanını omzuna alırken tüm Fransa'da bir sarsıntı oldu. Silahlı ve atlıydı,Galya'da eşiti yoktu. Onun atını idare ettiğini, kılıcını kuşandığını, parlayan zırhını, kaskını, tehditkar mızrağını görmek hem hoş hem de korkunç bir manzaraydı.
(Allen Brown, 18)
Bu tanımlama bir methiye gibi gelebilir ama dükün mührünün, bir Avrupa hükümdarı tarafından kullanılan ve daha sonra çok kopyalanan ilk araç, yani at sırtında bir şövalye olması belki de önemli bir detaydır. William'ın kariyeri boyunca görüldüğü gibi askeri yeteneklerinden başka yetenekleri de vardı. Dük titiz bir planlayıcıydı, maksimum kazanç için siyasi fırsatları ele geçirme ustası ve yetenekli bir yöneticiydi. William avlanmayı da çok severdi ve daha sonra İngiltere'ye sokacağı katı orman yasaları kısmen sevgili geyiklerinin kaçak avcılar tarafından rahatsız edilmemesini sağlamayı amaçlıyordu. William'ın iyi bir okçu olarak şöhreti de vardı.
Normandiya Dükü
Duke Robert Anadolu'da hac yaparken öldüğünde, William 1035 yılında Normandiya Dükü oldu. Neyse ki babası, William’ın seçilmiş varisi olduğu konusunda baronlarından sadakat yeminleri almıştı. Aslında, William hala bir çocuktu ve bu nedenle Brionne'lu Gilbert adında bir vasi hüküm sürdü. 1040 yılında, Gilbert öldürüldüğünde Normandiya'da bir iç savaş patlak verdi ve isyancı baronlar genellikle kale inşa ederek kendi topraklarını genişletmeye çalıştı. William'ın düklüğünü çözmesi yedi yıl sürecekti ama en azından güçlü dostlarını çağırabilirdi. Özellikle Rouen Başpiskoposu, William'ın amcası Mauger ve annesinin güçlü kocası Herluin de Conteville'i. Son olarak, 1047'de Normandiya yoluyla hayati ticaret yollarını ve vasallarından birinin geleceğini korumaya çalışan I. Henry'nin yardımıyla isyancılar Caen yakınlarındaki Val-ès-Dunes'da önemli bir yenilgiye uğradılar. Daha fazla muharebe ve Guy of Burgundy'nin elindeki Brionne kalesine karşı üç yıllık bir kuşatma da dahil olmak üzere bazı önemli kuşatmalar vardı.
Önümüzdeki 20 yıl, düklüğün gücünde büyük bir artış görülecekti, ancak savaş yılları William'ı Orta Çağ'ın en zorlu askeri stratejistlerinden ve saha komutanlarından biri tarafından (ve aynı zamanda en şanslı olanlardan birine) eğitilecekti. Özellikle Flanders ve Anjou gibi uzun zamandır rakiplere karşı sürekli bir savaş ve genişleme kampanyasına giren William, terör, sakatlama ve yakın çevresindeki kilit üyeleri için düzenlenmiş siyasi kolaylık sağlayan evlilikler dahil olmak üzere kullanabildiği her yöntemi Fransa'daki en güçlü soylu olmak için kullandı.
William artık neredeyse o kadar güçlüydü ki 1053'te Fransız kralı, Norman dükünün amcası o zamanların asi baronu William of Arques, ile taraf olmayı seçti. Dük, düşmanın tedarik trenine saldırdı ve amcası teslim olmak zorunda kaldı. Bir önceki yılın olaylarının intikamını almak isteyen bir Fransız kuvveti işgal ettiğinde, yani 1054'te Normandiya'nın sağlam bir savunması olması gerekiyordu. Fransız ordusu Mortemer'de yine aynı düşmana mağlup oldu, ancak 1057'de Varaville'de daha da çarpıcı bir sonuç elde etti. Kral Henry Varaville'den zar zor kaçtı; Fransız kralı, ordusunun yarısı bir nehirde mahsur kalmıştı, öfkeliydi ama bu katliamı önlemek için hiçbir şey yapamadı. William durdurulamazdı. Sonraki yıllarda, Kanal Adaları (Îles Normandes) ve Brittany ve Maine düşeleri de dahil olmak üzere birçok önemli bağımlılıkları da ekledi. Bu, Fransa Kralı Henry'nin ölümü ve küçük oğlunun William'ın kayınpederi Robert of Flanders'ın koruması altında olmasıyla birlikte, William'ın düklüğünün komşularından güvende olduğu anlamına geliyordu. Dük'ün hırsları artık Fransa'nın ötesine geçebilirdi.
William gözünü İngiltere tahtına dikti ama ama teknik olarak hâlâ Fransa Kralı'nın vasalıydı, bazı ön gerekçeler ve diplomasi olmadan saldıramazdı. Norman baronlarını da İngiltere'yi işgal etmenin değerine ikna etmek zorundaydı ama yeterli motivasyonu sağlayan şeyler toprak, unvanlar ve zenginlik vaadiydi.
William, İngiltere'yi işgali için kral olması gerektiği kadar iddialı olmayan bir gerekçe önerdi. Bu iddia, Dük'ün 1042'den 1066 yılına kadar İngiltere Kralı Confessor Edward ile olan ilişkisine dayanıyordu. Normandiya Kontu Richard , Edward'ın büyükbabası ve William'ın büyük büyükbabasıydı. William, Edward'ın kendi çocuklarının değil de Norman'a Edward'ın resmi varisi olacağına dair söz verdiğini söyledi. Fakat, ölüm döşeğinde Edward, son derece güçlü Godwine ailesinin bir üyesi olan Anglo- Sakson Harold Godwinson'ı ve İngiltere'nin en önde gelen askeri komutanı halefi olarak seçti.
William'ın iddiasına bir başka çarpıtma da (en azından Norman tarihçilerine göre) Harold, Normandiya'yı yaklaşık 1064'te ziyaret ettiği, burada Ponthieu’nun Kontu tarafından yakalandığı ve Norman tarihçilerine göre William'a teslim edildiğidir. Harold'ın serbest bırakılması, Harold'ın William'ın kölesi olmayı ve bir istilanın yolunu açmayı kabul etmesine bağlıydı. Böylece William, Harold Ocak 1066 yılında taç giydiğinde haksızlığa uğramış hissetti. Böylece William, Harold Ocak 1066 yılında taç giydiğinde haksızlığa uğramış hissetti. Ayrıca, İngiltere'nin William'ın pozisyonun meşru varisi olduğunu kabul etmeyi reddeden Canterbury Başpiskoposu ile yıllardır anlaşmazlık içinde olan Papalık, onu kutsadı. William, hem haklı hem de Tanrı'nın yanında olduğuna inanarak, 1066 yazında Güney İngiltere'nin işgali için özenli hazırlıklar yaptı.
İngiltere'nin Norman Fethi
William, İngiltere'yi işgalinde şanslıydı çünkü rakibi II. Harold, Fatih'in karaya çıkmasından sadece haftalar önce, bu sefer Norveç Kralı Harald Hardrada tarafından (diğer adıyla Harold III, 1046-1066) başka bir istilayla savaşmak zorunda kalmıştı. Harold 25 Eylül 1066 tarihinde York yakınlarındaki Stamford Köprüsü Muharebesi'nde Harald'ı görmüş ve 1-2.000 süvari dahil olmak üzere William'ın 5-8000 adamdan oluşan ordusuyla yüzleşmek için güneye doğru yürümüştü. 14 Ekim'de hemen hemen eşit güçte iki ordu Hastings'te çatıştılar. William, Anglo-Sakson piyadelerine karşı okçular ve süvarilerle galip geldi ve Harold öldü. Normandiya'dan takviye kuvvetleri geldiğinde William Londra'ya yürüdü ve Romney, Dover, Winchester ve Canterbury gibi önemli kaleleri aldı.Anglo-Sakson soylularının çoğu ve Canterbury başpiskoposu, Westminster Manastırı'nda 1066 yılbaşı günü taç giyen yeni krallarına bağlılık yemini ettiler.
Fatih İngiltere Kralı I. William ve Normandiya Dükü, İngiltere'nin tamamen fethedilmesinden önce beş yıl daha mücadele etmek zorunda kaldı. Yakıp yıkma taktiği, yüzlerce motte ve bailey kalesinin inşası, Exeter ve York gibi kilit şehirlerde isyancıların hapsedilmesi ve sakat bırakılması, Harold'ın oğulları tarafından İrlanda'dan yapılan iki mini istilanın geri püskürtülmesi, Doğu Anglia ve mülklerin sadık Normanların eline tamamen yeniden dağıtılması, William'ın yeni krallığının sonunda güvence altına alınmasını sağladı. Norman piskoposlarının kazançlı pozisyonlar almasıyla kilise reforma tabi tutuldu, birçok önemli dini merkez şehirlere daha yakın bir yere taşındı ve Winchester, York ve Canterbury'dekiler gibi yeni katedraller inşa edildi.
Fetih Sonrası Saltanatı
William varlıklı yeni bir krallık kurmuş olabilir, ancak Fransa'daki mülklerini ihmal etmedi, oraya sık sık geri döndü ve İngiltere'yi üvey kardeşi Bayeux, Kent Kontu ve yakın arkadaşı Hereford Kontu William FitzOsbern'e emanet etti. Aslında William bazen, Fransa'daki topraklarını, özellikle de 1073'te Anjou kontu Fulk'a karşı, korumak için mücadele etmek zorunda kaldı. Fransa Kralı I. Philip (h. 1060-1108) en az onun kadar hırslıydı, William'ın düklüğünü ele geçirmeye ve özellikle Brittany'deki isyancıları desteklemeye çalışıyordu. 1075'te İngiltere'de de başarısız bir isyan vardı. Ralph de Gael tarafından yönetilen bu küçük komplo William'ın Normandiya'dan ayrılmasına bile gerek kalmadan kaldırıldı. Bu, hem bir krallık hem de bir düklük oynamanın doğasında özellikle de pek çok soylunun çıkarlarını ikisinden birine ya da her ikisine birden genişletmek istemesiyle var olan stresin bir işaretiydi.
Sonra William'ın askeri zaferleri aniden sona erdi. 1077 yılında Dük Brittany Dol yakınlarında mağlup oldu. Bir yıl içinde, William'ın kendisine yeterli yetki vermediğine inanan en büyük oğlu Robert tarafından yönetilen başka bir ayaklanma patlak verdi. Yine Fransa Kralı Philip, Robert'a bir üs olarak hizmet etmesi için Normandiya sınırındaki Gerberoi’deki bir kaleyi vererek durumdan yararlandı. William bir Gerberoi kuşatması yapmayı denedi, ancak oğlu savaş sanatlarını babasından çok iyi öğrenmiş gibiydi ve William bir meydan muharebesinde yenildi. Neyse ki, William ve Robert yeniden bir araya geldi ve genç adamdan 1079'da Northumbria'yı İskoç istilalarına karşı savunması istendi.
Domesday Kitabı
William, sıradan bir savaş lordu olmaktan çok uzak bir yöneticiydi. Kral, 1086-7'de İngiltere'deki tüm toprak sahipleri, mülkler, kiracılar ve kölelerin kapsamlı bir araştırmasını ve kaydını emretti. Anglo-Sakson soylularının Normanlara dönüştürülmesinin ve büyük mülklerin yeniden dağıtılmasının ardından, hükümdar kuşkusuz ülkesinde kimin neyi elinde tuttuğunu merak ediyordu. Anketin bulguları, Domesday Book olarak bilinen tek bir belgede derlenecekti (aslında iki kitap, çünkü biri, Little Domesday, daha büyük hacimli Büyük Domesday formatında asla kısaltılmamış daha ayrıntılı bir kayıt gibi). Domesday Book’un uygun bir şekilde yeni bir vergi koymak ve toprak sahiplerinin kendilerinden istenen feodal askeri görevi yerine getirmelerini sağlamak için yazılmış olması mümkün. Kayıtlar daha sonra 1085'te Danimarka'nın İngiltere'yi işgal etmesi ihtimaline karşı savaşmak için bir orduyu finanse etmek için kullanılabilirdi. İngiltere Ulusal Arşivleri, Londra, bir ortaçağ krallığında şimdiye kadar yapılmış en kapsamlı araştırma olan Domesday Book’a ev sahipliği yapıyor ve ortaçağ İngiltere'sinde günlük yaşamın birçok alanına büyüleyici bir bakış sunuyor. William'ın en büyük başarılarından biri olmaya devam ediyor.
Ölüm ve Miras
Neyse ki William için, Danimarka istilası hiç gerçekleşmedi. Planın arkasındaki beyin olan Danimarkalı IV. Knut (r.1080-1086), kralın işgal filosunu ve ordusunu finanse etmek için vergi ve para cezası dayatmasının yol açtığı bir isyanın parçası olarak öldürüldü. Sonra, William kasabanın Normandiya'ya yaptığı baskınların intikamını almak için Mantes'i işgal ederken, bir anda bir felaket meydana geldi. William, 9 Eylül 1087'de, muhtemelen atını sürerken aldığı bir yaralanmanın ve daha sonraki yaşamında onu etkileyen obezitenin de etkisi sonucu hastalıktan öldü. Cenazede komşu evlerde çıkan bir yangın alayı yarıda kesti, tören sırasında bir adam, katedralin babasının arazisine tazminatsız yapıldığını ve lahdin o kadar küçük olduğunu haykırdı ki, şişman cesedi itmeye çalıştıklarında midesinin patlaması ve katedrali zehirli bir kokuyla doldurması gibi sorunlara rağmen, kendi inşa ettiği Caen'deki Aziz Stephen manastırına gömüldü.
Bir ortaçağ el yazmasına göre kralın mezar taşında şunlar yazılıydı:
O ki kibirli Normanları güçlü eliyle yöneten,
Kuvvetleri tarafından yenilen Bretonları kısıtlayan;
Maine'in savaşçılarını cesaretle dizginleyen,
Onun kuralına ve yetkisine itaat ettiren,
Bu büyük kral burada, bu küçük mezarında yatıyor.
O kadar küçük olduğuna bakmayınız, bu mezar kudretli bir efendiye hizmet ediyor.
(De obitu Willelmi, Allen Brown, 49)
Anti-Norman Anglo-Sakson Vakayinamesi (1087’e giriş) William'ın saltanatının belki de daha tarafsız bir özet verir:
Hakkında yazdığımız bu kral William, kendinden öncekilerin hepsinden daha çok tapılan ve güçlü olan zeki ve büyük bir adamdı. Tanrı'yı seven namuslu insanlara karşı nazikti, ama O'nun iradesine boyun eğmeyi reddedenlere karşı sertti.
(Allen Brown'da alıntı, 79)
William'ın ölümünden sonra, İngiliz krallığı oğlu II. William Rufus (h. 1087-1100). Bu arada William'ın diğer oğlu Robert Curthe, Normandiya'daki aile topraklarını ele geçirdi. Her iki hükümdar da kendi alanlarını gaspçı ve hırslı soylulardan korumak için mücadele edeceklerdi. İngiltere ve Normandiya, 1106'dan İngiltere Kralı I. Henry'nin (h.1100-1135) saltanatının altıncı yılına kadar, Fatih William'ın bir başka oğlu olan yalnızca tek bir hükümdar tarafından yönetilecekti.
Fatih William'ın hayatı, İngiltere ile kuzey Fransa arasında neredeyse kesintisiz savaş ve seyahatlerle doluydu. Bu iki ülkenin iç içe geçmiş tarihi, Williams'ın iyi ya da kötü en büyük mirasına tanık olduğumuz yer olabilir. İkisini bir araya getirerek, iktidardaki seçkinleri karıştırarak ve ticareti büyük ölçüde artırarak, William'ın İngiltere'yi fethinin siyasi ve kültürel yankıları gelecek yüzyıllar boyunca hissedilecekti.
