Genç Plinius

Genç Plinius( MS 61-112), 37 ciltlik Doğa Tarihi'nin yazarı Yaşlı(ya da Büyük) Plinius'un(MS 23-79) yeğeniydi. Plinius olağanüstü bir kariyere sahipti,harika bir avukat ve konuşmacı olmakla ün kazandı fakat en büyük ünü yazıları sayesinde kazandı. Söylemlerinden sadece bir tanesi, Panegyricus Traiani , elimize ulaşsa da mektupları, Epistulae, geniş konu yelpazesini kapsayan ve günlük yaşama dair içgörü sunan ve çağdaş elitleri ilgilendiren eserlerdi. En dikkat çeken mektupları arasında Vezüv Yanardağı'nın patlamasının raporu ve Hristiyanlarla alakalı olarak İmparator Traianus( 98-117 yılları arasında hüküm sürdü) ile yazışması vardır.

Hayatının Erken Dönemleri

Genç Plinius ya da Publius Caelius Secundus MS 61 yılları civarında Kuzey İtalya kenti Novum Comum'da zengin, yüksek zümreye mensup, toprak sahibi bir ailenin oğlu olarak doğdu. Babasının ölümünün ardından, ki babası yerel bir sulh hakimi idi, Plinius dayısı Gaius Plinius Caelius Secundus, Yaşlı Plinius, tarafından genç adamın dayısının adını alması şartı ile evlat edinildi. 14 yaşına kadar finansal ve legal konularda kendisine göz kulak olacak bir gardiyanı, ki bu klasik bir Roma geleneğiydi, vardı. Evden ayrılıp da İspanyol asıllı eğitmen Quintilian ile retorik çalışmak için Roma'ya gitmeden önce, eski vali ve konsolos olan Verginius Rufus'tan özel ders aldı. Vezüv Yanardağı patladığında Plinius 17 yaşındaydı ve Yaşlı Plinius Pompeii'deki mağdurları kurtarmaya teşebbüs için bir filo gemiyi yönetiyordu. Büyük Plinius Misenum'un Napoli şehri koyunda kaldı ve gördüğü olayları daha sonrasında Epistulae eserinde tarif etti.

Tacitus'a yazılmış bir mektupta:

O( Yaşlı Plinius) savaş gemilerini denize indirmek için emir verdi ve yoğun nüfuslu sevimli bir sahil şeridi olan Rectina dışındaki çok daha fazla sayıda insana yardım etmek niyetiyle kendisi de gemiye bindi. O, herkesin alelacele terk ettiği yere doğru aceleyle vardı,yönünü doğruca tehlike bölgesine çevirdi.Bütünüyle korkusuzdu, her bir yeni hareketini tarif ediyor ve her bir işaretin aşamasını gözlemler gözlemlemez olduğu şekliyle not ediyordu.Küller çoktan üstlerine düşmeye başlamıştı, hava onlar gemileriyle yaklaştıkça daha sıcak ve yoğun oluyordu, bunu sünger taşları ve alev yüzünden kömürleşerek ve parçalanarak siyahlaşmış taşlar takip ediyordu: sonra aniden sığ sularda buldular kendilerini ve sahil dağın yıkıntıları yüzünden bloke edilmişti. Bir anlığına dayım geri dönüp dönmemesi gerektiğini düşündü fakat dümenci geri dönmeyi teklif edince dümenciye Talihin cesurlardan yana olduğunu söyleyerek teklifini, geri dönmeyi, reddetti.
(Mektuplar 6.16)

Politik Kariyeri

Suriye lejyonunda personel olarak bir yıl hizmet ettikten sonra cursus honorum boyunca uzun imparatorluk yolculuğuna başladı. Yol onu hem iyi hem de kötü imparatorların hükümdarlıklarından geçirdi: Domitianus(81-96 yıllarında hükmetti) , Nerva( 96-98 yıllarında hükmetti) ve Traianus. Traianus'un hükümdarlığı döneminde günümüz Türkiyesi'nin Karadeniz kıyısında bulunan Roma eyaleti olan Bitinya-Pontus valisi olarak nihai görevini elde etti. Mirasla ilgili davalarla ilgilenen sivil mahkemelerde yasayı uygulasa da harika bir konuşmacı olarak ün kazandı ve sonrasında haraç kesmekle suçlanmış İspanya ve Afrika(Marcus Priscus) valilerine karşı Roma Senatosu adına birkaç savuşturmayı yönetecekti. Keskin finansal içgörüsünü sergileyerek kariyerine 88 yılında quaestor olarak başladı, 91'de pleblerin tribünü , 93'te praetor, 94'ten 96'ya kadar praefectus aerari militaris ya da askeri hazinenin başkanı, 98'den 100'e kadar praefectus aerari Saturni ya da Satürn'ün hazinesinin başkanı, 100 yılında konsül, 104'ten 106'ya kadar curator alvei Tiberius ya da Tiber bankalarının yöneticisi, 104'ten 107'ye kadar Traianus'un adli konsilinde üç kere üyelik, ve son olarak da 109/110 yılından öldüğü 112 yılına kadar legatus Augusti ya da vali görevlerini üstlendi.

Plinius Panegyricus Traiani isimli söylevini 1 Eylül 100 yılındaki Roma konsiline başvurusu sırasında yazmıştı. Senato önünde sunulan söylevde Plinius İmparator Traianus'a saygılarını sundu. Domitianus kibirli, korkak, zalim ve açgözlü olarak tarif edilirken Traianus, üyelerine eşit bir muamele gösterdiği, karşı fikirlerde olanlara da, senatoyu dikkate alan makul bir hükümdar olarak görülüyordu.Traianus adil,yetenekli bir yönetici, disiplinli, hoşgörülü ve sabırlı biri olarak tasvir ediliyordu. Söylev sadece imparatoru övmekle kalmıyor aynı zamanda imparatorun kız kardeşi Marciana'yı ve iffet abidesi olarak tasvir edilen imparatorun eşi Plotina'yı da övüyordu.

Plinius Traianus hakkında şöyle yazar:

...Ben(Genç Plinius) tanrılara denk bir güce sahip bile olsaydım bizimki gibi bir prens (Traianus) tasarlayamazdım... Kısacası tarihte erdemleri ahlaksızlığı yüzünden kararmamış hiçbir prens olmamıştı. Fakat bizim prensimiz benzeri görülmemiş bir övgüyü ve zaferi elde etti. Onun ciddiyeti neşesi tarafından, ağırlığı sadeliği tarafından ya da onun haysiyeti insanlığı tarafından azaltılamaz. O istikrarlı, uzun ve görünüş ve duruş olarak görkemli, ve henüz hayatının baharında olmasına rağmen yaklaşan yaşlanmanın bir işareti olarak saçları grileşmekte. Bunlar bir prensi belli eden işaretlerdir.
(Panegyric,1 Eylül 100)

Epistulae

Birçoklarının olağanüstü şeklinde nitelendireceği bir politik kariyere sahip olsa da Plinius'u meşhur eden engin mektup yazılarıdır -ki mektup yazımı onun çağdaşları ve elit sınıfı mensupları arasında yaygın bir alışkanlıktı. Plinius, ahbabı ve arkadaşı olan deneme yazarı ve tarihçi Tacitus'a bile mektup yazmıştır. Plinius, Tacitus'un Histories eserine dahil edilmesi için Vezüv Yanardağı'nın patlamasına dair anılarını sundu. MS 99'dan 109'a kadar görev yapmış olduğu çeşitli hükümet dairelerinde, sadece iki cilt dolusu şiir yazmakla kalmadı ayrıca 247 edebi mektuptan oluşan dokuz kitap, Epistulae'sinde, yazdı. Çoğunlukla tavsiye içeren mektupları ailesine ve arkadaşlarına yazılmıştı ve sıklıkla derin, ahlaki mesajlar içeriyordu. Mektuplar, dikkatli bir şekilde oluşturulmuş ve detaylı,resmi bir stilde yazılmıştı. Birçokları mektupların yayınlanmadan önce Plinius tarafından dikkatli bir şekilde düzenlendiğine inanıyor. Mektuplar sosyal ve ailevi meselelere dair yorumları içermekle birlikte o döneme ait adli ve hukuki olayları da içeriyordu, özellikle pek nefret edilen İmparator Domitianus ile ilişkili hususları içeriyordu.

Bir Roma İmparatoruna karşı konuşmanın dayanaksız doğasını fark etmiş olsa da, Plinius Domitianus'un "kurbanlarının" birçoğu ile yakın ilişki kurmayı sürdürdü. Hatta Plinius zalimlikleri dolayısıyla köle sahiplerini dahi eleştirdi. Tarihçiler, mektupların yazarın kendisinin gerçek resmiyle birlikte,kendi portresini,kendi dönemini de aydınlattığı ve bir senatörün yaşamına yakından bakış sağladığı fikrini sürdürmektedir. Mektuplar ,Roma elitlerinin çoğunun hislerini yansıtarak, Plinius'u kültürlü ve insancıl göstermek için yazılmışlardı.

100 mektuptan oluşan 10.cilt Plinius'un valilik yaptığı sırada İmparator Traianus ile arasındaki yazışmaları içermektedir. Mektupların birçoğu normal, günlük meselelere dair problemlerle ilgilidir: yasal anlaşmazlıklar, protokol, eyalet finanslarının durumu, bina şemaları, Nikomedya Su Kemeri, Nicaea(İznik)'daki tiyatro ve hatta eyalette imparatorun doğum gününün nasıl kutlanacağına dair meseleler. Mektuplar şikayet ve sıkıntılardan arı da değildi. Bir mektubunda Plinius, yalnızca özgür doğmuş olanların katılabileceği Roma ordusuna katılmak isteyen köleler hususunda ne yapacağına dair imparatordan tavsiye istemektedir. Fakat, mektupların birçoğu da büyüyen Hristiyan nüfusu hakkındaydı. Plinius, Hristiyan "cemiyetlerinin" sapık aynı zamanda "ahlaksız ve ölçüsüz " batıl inançları olduğuna inanıyordu. Plinius kararsızdı ve büyük bir problem olarak gördüğü bu sorunu nasıl halletmesi gerektiğine dair imparatordan tavsiye istiyordu.

İmparator Traianus'a şöyle yazıyordu:

Efendim(Traianus)şüphe içinde olduğum her meseleye dair size danışmak benim için kural oldu. Hristiyanların sorgulanmasında hiç bulunmadım. Bu sebepten onların ne suçlamalarla ve ne ölçüde cezalandırıldıklarını ya da sorgulandıklarını bilmiyorum. Yaş açısından ayrım gözetilip gözetilmeyeceği, en genç olanların daha yaşlılardan ayırt edilip edilmeyeceği, pişman olanların affedilip edilmeyeceği, kesinlikle Hristiyan olan kimsenin inkarda bulunmasının kendisine yarar sağlayıp sağlamayacağı hususunda şüphe içerisindeyim... Hristiyan oldukları bildirilen kimselere karşı şu yolu izledim: onlara Hristiyan olup olmadıklarını sordum; İtiraf ettiklerinde ölüm cezasıyla gözlerini korkutarak ikinci ve üçüncü kez yine sordum; direndiklerinde cezanın yerine getirilmesini emrettim.
(Mektuplar 10.96-97)

Mektubun yazıldığı zamanda Plinius şüpheli Hristiyanların hem soruşturulmalarını hem de infaz işlemlerini yönetiyordu. Plinius sözde Hristiyanlara dinlerinden dönme fırsatını her daim verdiğini, dönmediklerinde ise infaz ettirdiğini yazıyor. Bir seferinde Plinius iki şüpheli köle Hristiyan kadını sorgulattığını ve sonra onlara eziyet ettirdiğini belirtiyor ve Traianus'un bu konuya dair fikrini öğrenmek istiyor. Traianus yanıt olarak Hristiyanların aranmamasını fakat bulunurlar ise sınanmalarını ve eğer suçlu bulunulurlarsa da infaz edilmelerini söylüyor. Fakat Hristiyanlar Roma vatandaşı çıkarsa eğer soruşturma için Roma'ya gönderilmeleri gerektiğini belirtiyor. Soruşturma sürecinde ya da sınamada ,şüpheli Hristiyanlar'dan Mesih'in ismini reddedip halk şahitliğinde tanrıları kabul edip etmeyecekleri soruluyor. Eğer şüphe geçerse kadın ya da erkek şüpheli salıverilmeli, diğer türlü ise kişi infaz edilmeyle yüzleşmeli.

Sonuç

Plinius muazzam bir kariyer sürdürdü ve ,şanslıyız ki, mektupları sadece kendi kişisel hayatını aydınlatmakla kalmayıp elitlerin hayatına dair bir bakış da sağladı. Hiç çocuğu olmadan üç kere evlilik yaptı. Son eşi kendi memleketi Cornumlu bir kadın olan Calpurnia idi. Üçüncü karısıyla, karısı 25 yaşında iken, ikinci karısının MS 97 yılındaki vefatından kısa bir süre sonra evlendi. Bu karısına yazdığı birçok mektubu Plinius'un derin tutkulu bir adam olduğunu açığa çıkarmaktadır. Büyükbabasının ölümü ile karısı ömrünün sonuna kadar kalacağı İtalya'ya geri döndü. Plinius ise hiç memleketine dönmedi ve MS 112 yılında Bitinya-Pontus valiliği görevini yaparken vefat etti.