Yunan mitolojisinde, Kronos bir Titan'dır ve Uranus (Cennet/Gökyüzü) ile Gaia (Dünya)'nın en küçük oğludur. Uranus'u tahttan indirmiştir, kardeşleri ve yoldaş Titanlar üzerinde hüküm sürerek dünyanın ilk kralı olmuştur. Kronos kız kardeşi Rhea ile evlenmiştir ve nihayetinde oğlu Zeus tarafından tahttan edilmiştir.
Kronos'un kökenine dair hikaye en bilindik şekilde Hesiodos'un (yaklaşık MÖ 700) Theogoni'sinde söylenir. Kronos; Roma tanrısı Saturn, Mısır tanrısı Geb, Fenikeli tanrı El ve Hitit tanrısı Kumarbi ile bağlantılıdır.
Doğumu ve Ailesi
Hesiodos'a göre, Kronos, cennetin ve gökyüzünün ilk tanrısı Uranus ile dünyanın ilk tanrısı Gaia'nın en küçük çocuğuydu. Uranus ve Gaia, altı erkek Titan'a ve altı dişi Titan (Titanides)'a sahiplerdi:
Ve sonra Cennetle yattı ve derin dönen Okeanos ve Koios'u doğurdu; sonra Kreius, İapetos, Hyperion, Theia, Rhea, Themis, Mnemosyne, sevimli Tethys ve altın taçlı Phoebe. Son olarak, bunlardan sonra, çocuklarının en korkuncu, kuvvetli babasının düşmanı olan sahtekar entrikacı Kronos dünyaya geldi.
(Hesiodos, Theogoni, 131-138)
Titanlar, sanatta nadiren gösterilir ve çoğu efsanede bulunmazlar. Fakat, Olimpos tanrılarının yaratılış hikayesinde önemli bir rol oynamışlardır. Uranus ve Gaia ayrıca Kikloplar'ı (tek gözlü devler) ve Hekatonkheirler'i (yüzlerce eli olan devler) doğurmuştur.
Kronos ve Uranus
Uranus ve Gaia'nın birçok çocuğu olmasına rağmen, Uranus onlara karşı kıskançlık beslemiştir ve bir daha gün yüzü göremesinler diye onları dünyanın altına saklamıştır. Gaia, çocuklarına yapılan davranış şeklinden nefret etmiştir ve onları kurtarmak için bir plan tasarlamıştır. Gri çelik icat etmiştir ve keskin bir orak yapmıştır. Gaia çocuklarına planı hakkında bahsetmiş ama onlar güçlü babalarına karşı durmaktan korkmuşlardır. Yalnızca Kronos, babasının gücünü kıskandığı için annesine yardım etmeye gönüllü olmuştur.
Sonra cesur büyüyen sahtekar Kronos, çok sevilen annesine şu sözlerle cevap verdi:
''Anne, işi yapmaya üstleniyorum;
utanç verici davranışlarda bulunduğu için ağza alınmaz babamı umursamıyorum.''
(Hesiodos, Theogoni, 167-171)
Gaia , Kronos'a yatak odasında saklanmasını söyledi çünkü Uranus onu o gece ziyaret ediyor olacaktı. Kronos, orağı tutarak ve annesinin planını gerçekleştirmeye hazır olarak saklandı. Şehvetli Uranus , Gaia ile birlikte olmaya kalktığında , Kronos vurup babasının üreme organını kesti. Kan, Erinyes'i (Furies) doğuran Gaia'nın üzerine aktı. Kronos, babasının üreme organını eninde sonunda onları Kıbrıs'a ulaştıran arkasındaki okyanusa fırlattı. Babasının üreme organından çıkan köpük, daha sonra tanrıça Afrodit'in doğuşuna yol açtı.
Dünyanın Kralı olan Kronos
Kronos, babasını mağaradaki Hekatonkheirler ve Kikloplarla birlikte Tartarus'daki derinliklere hapsetti. Babasını yolun dışına itmesiyle, Kronos dünyadaki ilk kral oldu. Uranus'tan gökyüzünü ve annesinden dünyayı aldı ve kardeşleri Okeanos ve Tethys'i denizin kontrolünü kendisine vermeleri için tehdit etti. Kimseye güvenmedi ve tek başına hükmetti.
Kronos'un hükmü, hastalığın, açlığın veya zorluğun olmadığı Altın Çağ olarak kabul edilir. Altın Irk olarak bilinen insanlar mutluydu ve öldüklerinde ruh olurlardı ve sevdiklerini izleyebilirlerdi. Bazı kahramanlar ölmemeyi seçti ama onun yerine yine Kronos'un hüküm sürdüğü dünyanın sonundaki Kutsanmış Adalar'a gönderildiler.
Kronos ve Zeus
Kronos kız kardeşi Rhea ile evlendi ve altı çocukları oldu: Hestia, Demeter, Hera, Hades, Poseidon ve tanrılar ile erkeklerin babası olan Zeus. Fakat, Kronos rahatsız ve paranoyak bir babaydı, çünkü anne ve babası , aynı kendisinin babasına düşman olduğu gibi kendi çocukları ona düşman olur diye uyarmıştı.
Aklındaki bu mevcut uyarıyla, Kronos her çocuğunu Rhea doğurur doğurmaz yuttu. Perişan ve hamile olan Rhea, başka bir çocuğunun daha Kronos tarafından yutulmasını istemediğinden yardım için anne ve babasına başvurdu. Uranus ve Gaia, Rhea'ya Girit Adası'na yolculuk etmesini ve en küçük çocuğunu (Zeus) orada doğurmasını tavsiye ettiler. Orada, Rhea dişi keçi Amalthea ve kudret helvası içeren dişbudak ağacının perileri Meliadlarla buluştu. Ayrıca Gaia'nın ona bulması için talimat verdiği özel bir taşın izini sürdü.
Kronos kardeşlerini ziyaret ederek ve ona karşı komplo kurmadıklarından emin olarak Yunanistan'ın bir ucundan öteki ucuna düzenli olarak seyahat etti. Eve döndüğünde, Rhea doğurur gibi yaptı ve bebeği Kronos'a teslim etti. Gerçekte, bebek battaniyeyle kundağa sardığı özel taştı. Kronos taşı tereddütsüz, karısının onu aldatacağından şüphelenmeyerek yuttu. Sonunda Rhea, Zeus'u doğurmak için Girit'e geri yolculuk yaptı ve baba-oğul şiddeti geleneğini devam ettirerek Zeus'un bir gün Kronos'u yok edeceğine yemin etti.
Rhea, Zeus'u, Amalthea ve Meliadlar'ın onu beslediği Girit'de bıraktı. Rhea düzenli olarak onu ziyaret etti ve ona nasıl intikamı gerçekleştireceğini öğretti. Bazı geleneklerde, Adamanthea adındaki peri, Zeus'u Kronos'tan saklamak için ağaca asılı bir ipe astı. Zeus, güçlü ve muhteşem olacak şekilde büyüdü. Rhea, Okeanos ve Tethys'in kızı olan arkadaşı Metis'i, Zeus'un Kronos'u tahtından indirme görevi için hazırlanmasına yardım etmesi için görevlendirdi. Metis, bakır sülfat, haşhaş suyu ve Zeus'a verdiği kudret helvası şurubundan bir karışım yaptı.
Zeus bu karışımı Kronos'a götürdü ve Kronos, karışımı içmeye başlar başlamaz teker teker çocuklarını kustu. İlk önce taş geldi sonra Poseidon, Hades, Hera, Demeter ve Hestia. Kronos çocuklarını kustuktan sonra bayıldı ve Zeus orağıyla Kronos'un kafasını kesmeyi denedi ama kullanmak için yeterli güce sahip değildi. Kardeşleri kendilerini özgürlüğüne kavuşturduğu için Zeus'a teşekkür etti ve ona sadakat yemini etti. Hep beraber, Kronos'u tahtından indireceklerdi ve yeni bir çağ başlatacaklardı - Olimpos tanrılarının çağı.
Titanomahia
Kronos basit bir şekilde çocuklarının kendisini savaş olmadan tahtan indirmesine izin vermeyecekti, ve böylece Olimpos tanrıları ile Titanlar arasındaki 10 yıl süren savaş başlamış oldu. Tanrılar Olimpos Dağı'nda savaşırken, Titanlar Othrys Dağı'nda savaştı. Başlangıçta, Kronos ve Titanlar, daha çelimsiz Olimpos tanrılarına göre sayıca üstün geliyordu. Metis, Zeus'a Tartarus'a inmesini ve Kikloplar ile Hekatonkheirlerin tanrıların tarafında savaşması için onları serbest bırakmasını söyledi. Kikloplar, tanrıların meşhur silahlarını oluşturdu: Zeus için yıldırım, Poseidon için üç dişli mızrak ve Hades için karanlığın miğferi. Bu silahlar, yüzlerci eli olan Hekatonkheirle birlikte çok geçmeden savaşın akışını değiştirdi. Ezilmiş Titanlar Atlas'ı liderleri yaptı ve Atlas onları uzun bir direniş için toparladı.
Zeus, Hades ve Poseidon, son olarak Titanları mağlup etmenin kesin olacağı bir plan yaptılar. Poseidon Kronos'u üç dişli mızrağı ile tehdit ederken ve Zeus Kronos'un üstüne yıldırımlar fırlatırken, Hades Kronos'un silahlarını çaldı. Kronos'un dikkati dağılmışken, Hekatonkheirler, Titanların geri kalanlarını kaya yağmuruna tuttu. Bu darbe sonunda Olimpos tanrıları için zaferi garantiledi. Titanlar Tartarus'a gönderilirken, Atlas sonsuza kadar cenneti omuzlarında taşıma gibi daha ağır bir cezaya çarptırıldı.
Kronos, dünyayı gezmekle ve tek başına sonsuzluğu yaşamakla cezalandırıldı. Bu yüzden 'Eski Zamanların Babası' olarak tanındı. Eninde sonunda, tüm ölümlüleri son günlerine sürükleyecek zamanın acımasızca geçişini herkese hatırlatarak yaşlandı. Diğer geleneklerde, Kronos kardeşlerinin geri kalanıyla birlikte Tartarus'a gönderilmiştir. Diğer efsaneler, günlerinin geri kalanını Kutsanmış Adalar'da geçirmesine izin verildiğini belirtir.
Kronos ve Philyra
Pelion Dağı'nda, Kronos, Okeanos ve Tethys'in kızı olan Okeanid Philyra ile bir ilişki yaşadı. Bir gün, Kronos Philyra ile yatarken, Rhea tarafından basıldı ve panik içinde kendisini aygıra çevirdi ve kaçtı. Philyra hamile kaldı ve insan kafalı at olan Cheiron'u doğurdu. Yarı at , yarı insan varlığı büyütme ve emzirme zorunluluğu düşüncesinden tiksindiğinden, başka bir şeye dönüşmek için dua etti ve Zeus, vââtine cevap olarak onu ıhlamur ağacına çevirdi.
Kronos ve Khronos
Stoacılar, Kronos'u Khronos'la (zaman) ilişkilendirdiler. Onun tanrıların yaratılış hikayesindeki rolü, her şeyin zamanla var olduğu şeklinde yorumlandı. Kronos'un çocukları çağları temsil eder ve Kronos'un onları yutması, zamanın çağları tüketmesi anlamına gelir.
Kronos ve Khronos arasında hiçbir etimolojik bağlantı olmamasına rağmen, Stoacılar, bir kelimenin tanımının ayrıca bir efsanenin anlamı olduğuna inandılar. Bu yüzden kelimelerin benzerliği, Kronos'un orağı babası Uranus'u tahttan indirmek için kullandığı gibi, orak taşıyan yaşlı bir adam olan Azrail olarak Zamanın Babası imgesiyle yakın bir şekilde bütünleşmiş bir Kronos imgesini çağrıştırdı.
İbadet ve Miras
Kronos Tepesi Olimpos'taki Zeus Mabedi'nin üst kısmında bulunuyordu. Adakları orada kabul eden Kronos için kutsal bir yerdi. Kronos'a adanmış bir tapınak, Fenikeliler tarafından kurulmuş olan Gadir Adası'nda (Cadiz Adası,İspanya) bulunuyordu. Peisistratos tarafından inşa edilmiş Atina'daki başka bir tapınak Kronos ve Rhea'ya adanmıştır.
Kronia adındaki bir festivalin aynı zamanda Kronos'un şerefine düzenlendiği bilinmektedir. Maalesef, Kronia hakkında pek fazla şey bilinmemektedir. Fakat, bazı kaynaklar Kronia'nın Romalıların Saturnalia Bayramına benzediğini belirtmektedir. Kölelerin geçici bir şekilde serbest bırakıldığı yılın sonunda Kolofon, Samos ve Atina'da düzenlenen tarımsal bir festivaldi. Diğer kaynaklar Kronia'nın Kronos'a kurban edilen insanlarla yapılan korkutucu bir festival olduğunu belirtmiştir. Bu aşırı korkutucu festivalin, Kronos'un Fenikeli tanrı El'le bağlantısından esinlenildiği varsayılmıştır.
2017'de, HD 240430 olarak bilinen bir yıldız'a, etrafındaki gezegenleri yediği gözlemlendikten sonra Kronos lakabı verilmiştir. Kronos kelimesinden, 'Kronikler', 'Senkron' ve 'Kronik' kelimelerini elde ederiz.
