Hollanda Doğu Hindistan Şirketi (VOC), 1602 yılında, o zamanlar Yedi Birleşik Hollanda Cumhuriyeti olan Staten-Generaal (Genel Hollanda Devletleri/Eyaletleri) tarafından kurulmuştu. Şirket, Asya’da ticaret yapma, Hindistan cevizi, topuz ve karanfil gibi değerli bazı baharatları alım-satın hakkını elde eden 21 yıllık bir sözleşme yapmıştı. Yemeklere tat katmak ve ilaç üretiminde kullanılmaka üzere Avrupa’da baharatlara yüksek düzeyde talep vardı ve bundan dolayı da şirket, baharat ticaretinde tekel haline gelmişti.
Hollanda Doğu Hindistan Şirketinin, 1600’lı yılların ortalarına gelindiğinde, hem Asya’da ve hem de Hollanda’da çalışan yaklaşık olarak 50.000 personeli vardı. Şirketin gemileri, resmi olarak dağıldığı kabul edilen 1602 yılından 1799 yılına kadar olan dönemde de, piyasada talep edilen baharatları alıp Avrupa’ya taşımak üzere Hollanda’dan Doğu Hint Adalarına yaklaşık olarak 5000 sefer yapmanın yanı sıra bir milyondan fazla insanı da Asya’ya taşımıştır.
Doğu Hindistan Şirketinin asıl faaliyet amacı ticaret olarak tanımlanmış olsa da, aslında 17.yüzyılda Asya ile anlaşmalar yapma, bölgede tahkimat kalelerini kurma, askeri operasyonları da yürütme hakkına sahip sömürgeci bir güç haline gelmiş ve Portekiz’in Asya’dan baharat ticareti üzerinde olan tekeline son vermiştir. Şirket faaliyeti en yüksek noktasına ulaştığı zaman, hisse senetleri 78 milyon Hollanda Guldeni/Florini (yaklaşık olarak 7,9 trilyon ABD Doları) değerindeydi.
Hollanda Doğu Hindistan Şirketinin Kuruluşu
Hollanda Doğu Hindistan Şirketi, Hollanda’da faaliyet gösteren altı küçük, özel Doğu Hindistan şirketinin birleşmesinden meydana geliyordu. Bu tüccar şirketler, Portekiz İmparatorluğu tüccarlarının kontrolu altına bulunan çok kazançlı baharat ticaretine girmeye çalışıyorlardı. Ancak, aralarındaki şiddetli rekabetten dolayı, Hollanda’nın Portekizli tüccarlara meydan okuyacak karlı bir ticaret ağı kurma çabaları zayıf kalmıştı.
Birleşen altı şirketten biri olan Compagnie von Verre, 1597 yılında, Hollandalı tüccar denizci Corneils de Houtman’ın (1565-1599) komutasında dört gemilik bir filo Doğu Hint Adalarına göndermişti. Şirketin bu seferi, Hollanda Devletinin Doğu Hint Adalarına yapılan ilk seferi olmuş ve yola çıkan 249 müretebattan sadece 87 kişi hayatta kalmıştı. Bu sefer ile aynı zamanda Doğu Hint Adalarına gitmek üzere deniz yolunun mümkün olduğu görülmüş ve Hollanda’nın Portekizlilere meydan okuyabileceği de anlaşılmıştı.
Birleşik Hollanda Cumhuriyeti en yüksek organı olan Staten Generaal, Denizci tüccar Houtman’ın başarılı yolculuğuna dayanarak ve özel şirketlerin aralarındaki rekabet çabalarını da dikkata alarak, ticaret faaliyetine yeni bir boyut kazandırmak üzere, altı şirket faaliyetini tek bir anonim şirket altında birleştirmişti. Bu yeni anonim şirkete, 20 Mart 1602 tarihinde, 6,4 milyon Florin sermaye ile 21 yıllık bir imtiyaz verilmişti. Dünyada ilk Çok Uluslu Şirket sıfatına sahip bu anonim şirketin adı tarihte Hollanda Doğu Hindistan Şirketi olarak bilinir olup Hollanda dilinde Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) olarak tanımlanmıştı. Şirketin Hollanda dilinde kısaltma adıyla VOC, esas itibariyle Voorcompagnie veya İlk Şirket olarak bilinen, Hollanda Devletinin dayatmasıyla özel nakliye şirketlerin bir araya gelmesinden oluşan birleşik bir şirket satüsünde idi.
Hukukçu ve devlet adamı Johan van Oldenbarnevelt (1547-1619), altı şirketin bir araya gelerek birleşme çalışmalarına ikna etme sürecinde yardımcı olmuştur. Hollanda Devleti, o dönemde, Hollanda 17 Güney Eyaletinin İspanya’ya karşı isyanı olan Seksen Yıl Savaşlarında (1568-1648) mücadele veriyordu. Bu Eyaletler 1556 yılından beri İspanya kontrolüne girmiş ve İspanya Hollandası olarak da biliniyorlardı. Van Oldenbarnevelth, Hollanda Birleşik Doğu Hindistan Şirketini ekonomik bir girişimci ve Hollanda’nın bağımsızlık mücadelesine finanasman sağlamanın bir yolu olarak görüyordu. Van Oldenbeanevelth, 1619 yılında, 71 yaşında, vatana ihanet suçundan idam edilmiş olmasına rağmen, VOC Şirketi kurucu babası olarak anılır.
VOC Şirketinin Çalışma Yapısı ve Finansal Sistemi
Altı Kamer veya Ticaret Odası, Birleşik VOC Şirketini oluşturuyorlardı. Bu ticaret odaları; Amsterdam, Defelt, Rotterdam, Zeeland (Middelburg), Hoorn ve Enkhuizm liman şehirlerini temsil ediyorlardı. Her bir odanın Yönetim Kurulu vardı ve Merkez Yönetim Kurulu veya Onyedi Kişilik Merkez Yönetim Kurulu (Heeren Zeventien) olarak biliniyordu. Yönetim Merkezi Amsterda bulunuyordu. Merkez Yönetim Kurulu, Amsterdan’dan gelen sekiz, Zeeland’dan gelen dört, Defelt, Rotterdam, Hoorn ve Enkhuizen odalarından gelen birer temsilciden meydana geliyordu. Onyedinci Direktörlük veya “Koltuk”, gerektiğinde Amsterdam Merkez Yönetimi güçlü konumuna karşı görüş beyan etmek ve aynı zamanda karar alma sürecinde, bir dereceye kadar olsa da, yer alıp etki sağlamak üzere daha küçük çaplı odaları temsil etmek üzere dönüşümlü olarak çalışıyordu.
Birleşik Şirket VOC; birleşen şirket filolarını devralmış, ancak altı oda son derece bağımsız kalmışlardı. Kendi depoları vardı ve kendi ofislerinde faaliyet sürdüyor, gemileri donatıyor ve işçi alımı yapıp çalıştırıyorlardı.
Şirket Tüzüğü 46 maddeden oluşuyordu ve 10. Madde, halkın VOC Şirketinden hisse senedi satın almasına olanak sağlıyordu. 1602 yılı, Ağustos ayında yapılan “halka arz işlemlerinde” (IPO) 1.143 yatırımcı katılmıştı. İlk şirketler, daha önce, sermayelerini özel yatırımcılardan toplamışlardı. VOC Şirketi, tarihsel olarak, halka açık hisse senedi sunan dünyanın ilk halka açılmış şirketi olarak kabul ediliyor. Onyedinci Direktörün çabalarına rağmen Merkez Amsterdam güçlü konumunu korumaya devam etmiş ve toplamda 6,4 Milyon Florinden oluşan sermayenin % 75’ini sağlamıştı.
VOC Şirket Tüzüğü, sermayenin hissedarlara iade edilebilmesi ve daha sonra yeni bir şirketin tekrar yatırım yapmabilmesi amacıyla şirketin on yıl sonra tasfiye edilmesini öngörüyordu. Genel Eyaletler Makamı, VOC Şirketinin Asya’daki olağanüstü başarısı nedeniyle 1612 yılı Temmuz ayında yasal tasfiye işlemini gözardı etmişti.
VOC Şirketinin devirli veya karşılıklı finansal sistemi başlangıçta, operasyon ölçeğine sınırlama getirmişti. Her odanın nakit akışı, gemilerinin önceki seferleri başarısına bağlıydı. Gemiler Avrupa’ya döndüğünde, taşıdıkları ürünler karla satışa çıkarılmış ve elde edilen gelir yeni seferlere yatırım için kullanılmıştır. Ancak, devirli veya karşılıklı finansman işlemi kusurlu bir şekilde işlemekle sonuçlanmıştı. Bir geminin denizde kaybolması, Portekizlilerin eline geçmesi veya baharat ürünlerine olan talepte azalma olması halinde (18.yüzyılın sonunda olduğu gibi) VOC Şirketi, olarak nakit akış sorunu yaşayacaktı.
VOC Şirket yetkilisi ve Asya’da iki dönem (1619-1623 ve 1627-1629) Genel Valilik yapan Jan Pieterszoon Coen (1587-1629) bu durumun farkına vatrmıştı. Genel Vali Coen, VOC Şirketi faaliyet alanını Avrupa pazarına yönelik ürünlerin ötesinde, Asya ticaret sistemine de dâhil olması gerektiğini, Şirketin askeri yaptırım uygulaması ve kalıcı ileri karakollar üzerinden önemli yerleri (Baharat Adaları diğer adıyla Moluccas gibi) kontrol altında tutması gerektiğini savunuyordu.
VOC Şirketi bazı yöneticileri Genel Vali Coen’e karşı çıkmışlardı. Ancak Genel Eyaletler/Devletler Yönetimi, VOC Şirketinin, Portekiz tüccarlarını pazardan çıkarmak ve artan İngiliz tehdidini bertaraf etmek amacıyla gemilerin silahlandırılmasını ve askeri operasyon yürütmesini önmişti. Örneğin, 1609 yılında Doğu Hindistan Şirketi kaptanı William Keeling (1577-1619), Banda Adalarında müstahkem bir ticaret merkezini açma izni almış ve Adalarda Hindistan cevizi alımına başlamıştı.
Genel Devletler/Eyaletler Yönetiminin izlediği “silah zoruyla ticaret” politikası, Direktölerin, 1617 yılında, faaliyet alanı ticaret olan bir şirketin, Hollanda ülkesi askeri çıkarları mali yükünü üstlenmesi gerektiğini savunan bir dilekçe sunmalarına yol açmıştı. 1609 yılına gelindiğinde VOC Şirketinin yıllık askeri maliyeti 400.000 Florin miktarına ulaşmıştı; bu tutara; tahkimat kalelerini inşa etmek, her biri 100.000 Florin bedel ile gemi satın almak ve alınan gemilerin toplarla donatma gideri de dâhil idi.
VOC Şirketinin, Ümit Burnu üzerinden Doğu Hint Adalarına giden, baharat ve diğer ürünleri almak üzere çeşitli limanlarda duran yaklaşık 150 gemiden oluşan bir filosu vardı. Bu faaliyet, üç yıla kadar süren yolculuk anlamına geliyordu; onarım işlemleri yüksek maliyet gerektiren ve mürettebatın da geri dönen gemilerle birlikte en az üç yıl boyunca sözleşme imzalaması gerekiyordu. Bu durum, aynı zamanda ticaret odalarının karlı satış yapabilecek kargolarını iade alması için daha uzun süre beklemeleri gerektiği anlamına geliyordu. Konuya çözüm yolu olarak, Asya’da kalıcı bir yer edinmek, sağlam ticari ilişkiler kurmak ve en iyi fiyatları müzakere etmek olarak bulunmuştu.
VOC Şirketi Baharat İmparatorluğı
Amiral Steven Van der Hagen (1563-15621) komutasında bir VOC filosu, 1605 yılında, Baharat Adalarında, Ambon’daki Portekiz Kalesini (Fortaleza Nossa Senhora Annunciad) ele geçirmişti. Hollandalılar burayı Kasteel Victoria olarak yeniden adlandırmışlardı ve bu Kale; 1619 yılına kadar VOC Şirketinin Asya’daki ana üssü ve de ticaret merkezi (entrepot) olmuştu.
Şirketin bu stratejik hamlesi, karanfil ticaretinin tekelini güvence altına almıştı çünkü Ambon Kalesi, Avrasya ticaret yolu üzerinde kilit bir nokta oluyordu. Kalede askerler konuşlandırılmış ve sevkiyat üzerinmde tekelin sağlanması için yerel yöneticilerle anlaşma imzalanmıştı. Frederick de Houtman (1571-1627), VOC Şirketi, ilk Genel Valisi (1605-1611) olarak atanmıştı. Denizci tüccar kaptan Cornelis de Houtman’ın kardeşiydi ve 1618 yılında Dordrecht Şirket gemisiyle denizde seyrederken, Avusturalya batı kıyıları bir bölümünü kazaran keşfetmişti.
Batavia (bugünkü Cakarta)1619 yılında VOC Şirketi Ana İdari Merkezi ve deposu olmuştu. Japonların Hollandalıları sınır dışı edip adını Djakarta olarak değiştirdiği 1942 yılına kadar Hollanda Doğu Hint Adaları sömürge başkenti olarak kalmıştı. Genel Vali Jan Pieterszon Coen, VOC Şirketi için Doğuda bir Genel Merkeze ve sevkiyatı yapılan malların depolanıp Avrupa’ya gönderebileceği kalıcı bir İdari Merkeze ihtiyaç olduğunu görmüştü. Vali Coen, VOC Şirketi etkisini büyütmek üzere güç kullanılmasının gerekli olduğuna inanıyordu. 1619 yılı, Mayıs ayında 17 gemi ve 1000 askerle bölgeye gelmişti, Jakarta şehrini yakıp yıkmadan önce Banten Adası ve Jayakarta/Cakarta krallıklarına saldırmış, ardından gelen süreçte Cakarta şehri kalıntıları üzerine yeni Batavia kentini inşa etmişti.
Genel Vali Coen sert bir yöneticiydi; stratejisi Banda Adalarını ele geçirmek, Hindistan cevizi ve topuz gibi ürünler üzerinde tekel oluşturmaktı. Vali Coen, 1621 yılında 13 gemilik filosuyla, 1655 asker ve 250 paralı Japon askeriyle Banda Adalarının en büyüğü olan Lontor Adasına (bugünkü Banda Baser) çıkarma yapmıştı. Vali Coen komutasındaki güçler, Banda Adası evlerini ateşe vermiş ve 10.000’den fazla Bandalıyı, yani nüfus’un % 90’ından fazlasını öldürmüşlerdi (rakamlar farklılık gösterir). Adaya bu çıkarma operasyonu, Banda Katliamı olarak biline gelmektedir.
1621 yılı, Mayıs ayında, 44 Orang Kaya (yerel liderler) öldürülmüş, yakalanan veya kaçmaya çalışan Bandalılar köle olarak satılmışlardı. Bu nedenle, Banda Adalarında küçük Hindistan cevizi dikimi, Java’dan köle emeğinin ithal edilmesini gerektirmiştir. Hollanda Doğu Hindistan Şirketi artık Hindistan cevizi ve topuz ürünleri üzerinde tekel olmuş ve 1760’lara kadar şirketin yıllık karı altı milyon Florin’e ulaşmıştı.
VOC Şirketi baharat imparatrorluğu, kapsamlı bir Asya iç ticaret ağını geliştirmek suretiyle, aşağıya çıkarılan faaliyetleri kapsayacak şekilde genişletilmişti:
- Seylan (Sri Lanka). Şirket, 1638 yılında, Adanın Batı yakasında liman kenti Galle ve bölgedeki tarçın tarlaları kontrolünü ele geçirmişti. Şirket yöneticileri Kolombo şehrine yerleşmiş ve yılda 8.000-10.000 adet tarçın balyası ihraç ediyorlardı.
- Formoza (Tayvan). Şirket, 1624-1662 yılları arası dönemde, Güney Çin Denizinde, ticaret üssü haline gelen Fort Zeelandia tahkimat bölgesinde bir yerleşim yerini tutmuştu. Hollanda, ham ipek, gümüş ve altın ticaretine başlamıştı.
- Vietnam. Trinh Yöneticilerinin, Şirkete ticaret ayrıcalıkları tanımalarından sonra, Hoi An şehrinde, 1633 yılında, bir ticaret merkezi kurulmuştu. Kuzey Vietnam’dan gelen Tonkin ipeğine olan talepte de artış olmuştu.
- Hindistan. Şirket, 1604 yılında, Hindistan’da ticarete başlamış ve Güneydoğu Hindistan, Coromandel Sahilinde, Pulicat (Pazhaverkadu) sahil kasabasında bir işleme fabrikası kurmuştu. Bu dönemde, Surat, Bengal, Malabra Sahili ve Konkan’da olmak üzere başka istasyonlar da kurulmuştu. Hollanda, ipek, çivit mavisi ve Hollandalı kadınların rağbet ederek büyük değer verdikleri patiska kumaş ticareti de yapmıştı.
- Siyam (Tayland). Şirketin ana faaliyet merkezi Ayutthaya şehrindeydi. Kral Ekathotsarot (1560-1610), 1610 yılında Hollandalı Şirkete arazi tahsis etmiş ve Şirket de bu arazi üzerinde bir işleme fabrikası kurmuştu. Japonya’da satılan geyik derisi, manda boynuzu, inek derisi ve zamk gibi Siyam ürünlerini toplayıp işliyordu.
- Japanya. Takugawa Şogonluğu veya Askeri Yönetimi (1603-1867), VOC Şirket faaliyetlerini, Nagasaki Limanında küçük bir Ticaret Odası olan Dejima Adası faaliyetleri ile sınırlandırmıştı. Dejima Adası, Portekiz ile ticaret amacıyla kurulmuş yapay bir ada idi. Takugawa Şogonluğunun izlediği izolasyonist politika nedeniyle yabancılar sınır dışı edilmiş ancak Hollandıların kalmalarına izin verilmiş ve 1641 yılında Dejina Adasına taşınmışlardı. Hollandalı tüccarlar Japonlara teleskop ve mikroskop aletlerini tanıtmış, satışları karşılığında Tonkin ipeğini amışlardı. VOC Şirketi bu alım satım işlerinde 710.000 Florin tutarında gelir elde etmişti.
VOC Şirketi Keşifleri
VOC Şirketi, her zaman ticaret yapma fırsatını arıyor ve bulduğu fırsatı keşfedilmemiş sulara götürüyordu. İki büyük yolculuk; Abel Janzoon Tasman (1603-1659) ve Willem de Vlamingh (1640-1698) seferleriydi. Abel Tasman, 1634 yılında, Hollanda Doğu Hindistan Şirketinde deniz kaptanı görevini yapıyordu. Batavia Genel Valisi Anthony van Diemen (1593-1645), Hollanda’nın Asya’daki etki alanını genişletmek istiyordu. Şirket, ayrıca altın ve gümüş arayışı ve de Pasifik üzerinden, deniz yoluyla Şili’ye geçiş konusuyla ilgileniyordu.
Abel Tasman, Heemskerck ve Zeehaen gemisine komuta ederek, 1642 yılı, Ağustos ayında, keşfedilen Bilinmeyen Güney Toprakları (Terre Australis Incognita) araayıp bulma hedefiyle Batavia’dan yola çıkmıştı. Kasım ayına gelindiğinde, Avusturalya Ana Karası açıklarında, kâşifin Van Diemen Ülkesi adını verdiği bir Ada Devleti olan Tazmanya’nın Batı kıyısına varmıştı. Doğuya doğru ilerlemesine devam eden Tasman, Yeni Zelanda’nın Güney Adasına varmıştı.
Holandalılar, Avusturalya’nın Kuzey ve Batı kıyıları geniş alanları haritasını çıkarmışlardı, ancak kaptan Tasman’ın ise Güney yönünde yaptığı ilk yolculuğu oluyordu. Tasman, 1644 yılında, Avusturalya’nın Kuzey ve Batı kıyı şeridi haritasını çıkarmak, ticaret fırsatlarını ve Hollandalı yerleşim potansiyelini değerlendirmek üzere Şirket talimatlarıyla birlikte Batavia’dan tekrar yola çıkmıştı. Ancak VOC Şirketi, bu sefer sonunda hayal kırıklığına uğramıştı çünkü New Holland toprakları (Hallandalıların Avusturalya’ya verdiği isim) potansiyel bir zenginlik kaynağı değildi.
Willem de Vlaming, 1696 yılında, VOC Şirketi iki gemisini aramak üzere gönderilmişti: Batavia’ya giderken, 1694 yılında kaybolan Ridderschap van Holland (Hollanda Şövalyeliği) ve 1656 yılında kaybolan Vergulde Draeck (Gilt Dragon). Daha önce haritası çıkarılmamış olana New Holland Batı kıyı kısımları haritasının çıkarılma talimatı verilmişti. Ancak, VOC Şirketi kayıp gemilerine dair hiçbir iz bulunmamasına rağmen Willlem de Vlamingh ve ekibi 1500 kilometrelik (932 mil) kıyı şeridi haritasını çıkarmıştı. Willen de Vlamingh Rottnest Adasında karaya çıkmış ve Swan Nehrine çıkma cesaretini göstererek Batı Avusturalya Siyah Kuğularını gören ilk Avrupalı olmuştur.
Willem de Vlamingh,1697 yılı, Şubat ayında, Hollandalı Kâşif Dirk Hartog’un (1580-1621) 1616 yılında bıraktığı kalaylı bir plakayı, Batı Avusturalya’daki Dirk Hartog Adasında kuma yarı gömülü halde bulmuştu. Plaka üzerindeki yazıda değişiklik yapılmış, Vlamingh’ın, Amsterdam kentinde Geelvinck’e yaptığı ziyaretin kaydı yazılarak yeniden yerleştirilmiştir.
VOC Şirketinin artık Avusturalya’ya olan ilgisi kalmamıştı. Son gemileri Rijder ve Buis, 1756 yılında Carpentaria Körfezini (Kuzey Avusturalya) keşfetmek üzere Avusturalya kıtasına gönderilmişlerdi. Kaptanlar Tasman ve Vlamingh seferlerinin ülke ticaretine hiçbir getirisi olmasa da, VOC Şirketi ticari faaliyetleri, Kaptan James Cook’un (1728-1779) 1770 yılında Botany Körfezi kıyısında karaya ayak basmasından çok önce Avusturalya kıtasının keşfinde ve haritasının çıkarılmasında önemli bir rol oynamıştır.
Hollanda Doğu Hindistan Şirketinin Çöküşü
Şirket, Yönetim Kurulunun oluşumu itibariyle, daha o dönemde, halka açılmış hisse senetleri özelliği ve küresel düzeyde erişimi olması nedeniyle modern bir şirkete benzetilmektedir. Kendi ordusunu kurup devamını sağlayan, kendi parası olup basımını yapan, ikili anlaşmalar imzalayan, sömürge devleti gibi davranan bir şirket idi. Doğu Hindistan Şirketi, 18.yüzyılın sonlarında iflas etmiş ve Hollanda Hükümeti de 31 Aralık 1799 tarihinden itibaren şirket faaliyetlerini feshetmiştir.
Hollanda Doğu Hindistan Şirketi çöküşü nedenleri arasında aşağıya çıkarılan konular vardı:
Maliyeti yüksek idari hizmetler. Şirket, ticaret tekelini sürdürmek amacıyla askeri komutanların, ordu birliklerinin masrafları büyük olmuş ve çalışanlarını yüksek ücretlerle çalıştırmak zorunda kalmıştı. Örneğin, 1766 yılında ordunun masrafı 12,2 milyon Florine çıkmıştı.
Yolsuzluk. Asya’da çalışan şirket yetkilileri yasa dışı ticaret yapmış veya ceplerini doldurmaya bakımışlardır. Genel Valinin yıllık maaşı 14.000 Florin idi; 1704-1709 yıları arası dönemde Valilik yapan Joan van Hoorn (1653-1711) 10 Milyon Florin tutarı parayla evine dönmüştü.
Rekabet ve Anlaşmazlık. İngiltere Doğu Hindistan Şirketi (EIC) Asya’da ticaret merkezlerini kurarken, Hollanda Doğu Hindistan Şirketi de İngiliz Şirketiyle çatışmaya girmişti. Hollandalılar, 1623 yılında, Amboyna’da (günümzde Ambon Adası) on İngiliz, dokuz Japon ve bir Portekizli tüccarı, ihanet ettikleri ve Hollanda Kalesini ele geçirip Genel Valiye suikast düzenlemeyi planladıklarını işkence altında ittiraf etmelerinden sonra yargılamış ve idam etmişlerdi. Ambonya Katliamı olarak bilinen bu olay, sonuç itibariyle Hollanda-İngiliz Savaşının (1652-1784) meydana gelmesine yol açmıştı. İngiltere-Hollanda Dördüncü Savaşında, İngiliz Donanmasının Hollanda filosunu yok etmesine tanıklık edilmiş ve 1780 yılına gelindiğinde Asya ile Avrupa arasında işleyen rotaların ciddi bir şekilde bozuldukları anlaşılmıştı. Hollandalılar, her ne kadar, Baharat Adalarında yabancı rakiplerini acımasızca ortadan kaldırmış olsalar da, bu politikalarının ekonomik bir bedeli olmuştu. Hollanda Şirketi, aynı zamanda yerel siyasetine, özellikle de Cava Adası veraset savaşlarının (1703-1755) yarattığı finansal tükenişine de dâhil olmuştu.
Baharat ürünlerine artık fazla talep olmuyordu. Çay, kahve ve şeker gibi diğer ürünler uluslararası pazarlarda geniş yer almış ve ekonomik açıdan baharat ürünlerine rakip olmuşlardı. Yeni gıda maddeleri üretilmiş ve farklı bir şekilde hazırlanıp sofraya konulma tarzları yaygınlık kazanmış, baharatlar artık arzu edilen lüks maddeler olmaktan çıkmıştı. Benzer bir şekilde, kaçakçılık işleri de başlamış, bitki ve tohumların başka yerlerde yetiştirilmesine neden olmuştu. Esas itibariyle Baharat Adalarından gelen Hindistan cevizi, Karayiplere ulaşmış, İngiliz tüccarlar de karanfil ve Hindistan cevizini Güneydoğu Asya’dan Hindistan’a götürmüşlerdir.
VOC Şirketi Mirası
Yaklaşık olarak 200 yıl varlık gösterip ticari faaliyetlerine devam eden Hollanda Doğu Hindistan Şirketi (VOC), bir ticaret şirketi olmaktan daha ötede bir kuruluştu. Şirket, uzun mesafe ticaretinde devrim yaratmış, baharat, porselen, tekstil ürünleri ve diğer malları sevk eden verimli bir tedarik zinciri kurmak marifetiyle Doğu’yu Batı’ya bağlamış ve Asya’da sömürge bir güç haline gelmişti.
