Leonidas, M.Ö. 480'de Yunanlıların Pers kralı Kserkses'in devasa ordusuyla Yunanistan'ı işgal etmeye çalıştığı geçidi cesurca savunduğu Termofil Muharebesi'nde, Yunan müttefiklerden oluşan küçük bir orduyu yöneten Spartalı kraldı. En sonunda, Leonidas ve askerleri yenilgiye uğratıldı, ancak Yunan şehir devletlerine büyük zaman kazandırdılar. Yalnızca Yunan hoplitlerinin (piyadelerinin) işgalci güçlere karşı neler başarabileceklerine değil, aynı zamanda Yunanlıların dış baskılardan özgürlüklerini korumak için ödemeye istekli oldukları bedellere ilham verici birer örnek oldular.
Halefiyet
Herodot, Tarih kitabında Leonidas'ın soyunun 20 kuşak öncesine kadar, yani mitolojik karakter Herkül'e kadar uzandığını söylüyor. Leonidas'ın babası Sparta kralı Anaxandrides'ti. Kendisi de Kral Leon'un oğluydu. Ancak Anaxandrides, ilk eşinin kısırlık problemi çekmesinden sonra varis bulma konusunda problemler yaşadı. Spartalı Ephor'lar (üst düzey yargıç) ve Büyükler, kraliyet soyunu sürdürmek için Anaxandrides'i ikinci bir eş almaya zorladılar. Kendisi bir erkek evlat yani Cleomenes'i doğurdu, ancak gariptir ki Anaxandrides'in ilk karısı da o sırada hamile olduğunu söyleyerek bir oğul, Dorieus'u dünyaya getirdi. Sonrasında, kısa bir zaman geçtikten sonra ilk eşi M.Ö. 540'larda Leonidas ve Kleombrotus'u dünyaya getirdi, ki bazıları bu isimlerin ikiz olduğunu söylüyordu.
Leonidas'ın iki ağabeyi olduğu için, Agiad Hanedanı'nı temsil etmesi ve iki Spartalı kraldan biri olması pek mümkün görünmüyordu. Ancak, Doreius'un Sicilya'daki seferinde ölmesi ve Cleomenes'in şaibeli bir şekilde intihar etmesi (kötü içme alışkanlığına bağlanan), mirasçı kalmadığından Leonidas'a bunu yapmayı mümkün kıldı. Leonidas, Cleomene'nin kızı olan Gorgo'yla evliydi. M.Ö. 490 yıllarında, babasının ölümü Leonidas'ın kral olacağı anlamına geliyordu.
Termofil Muharebesi
Leonidas'ın Termofil Muharebesi zamanlarında altmışlı yaşlarında ve şüphesiz çok tecrübeli bir ordu komutanı olduğunu biliyoruz lakin önceki savaşları hakkında pek bilgi sahibi değiliz. Kserkses'in M.Ö. 480'de ana karası olan Yunanistan'ı işgal etmeye niyetlenmesinin ardından Leonidas, Termofil'in geçidini savunmak ve küçük bir Spartalı hoplit birliğine (erkek mirasçıları olan yaklaşık 300, özenle seçilmiş adam) liderlik etmek üzere seçildi. Bu süre içerisinde Spartalılar, kutsal Karneia festivaline katılmışlardı ve bu yüzden teknik olarak bitene kadar savaşa gidemezlerdi. Sparta, savaş alanına 8.000'e kadar hoplit dizebilirdi ancak bu Karneia sürecinde mümkün değildi. Diğer şehir devletlerinden 7.000 kişiye kadar dayanan birçok ordu, 300 Spartalı'ya, her ne kadar bu sayı yetersiz olsa da Kserkses'in 80.000 kişilik ordusunu durdurmak için katılmıştı.
Atina'nın 150 km kuzeyindeki Termofil, Yunanistan'ı savunmak için harika bir seçimdi, çünkü dağlar ve deniz dışında geçilebilir durumda olan sadece dar bir geçit vardı. Yine de Kserkses kazanacağından o kadar emindi ki Leonidas'a teslim olmalarını ve silahlarını bırakmalarını söylemek için bir elçi gönderdi. Spartalı kral kısa ve öz biçimde yanıtladı; 'molōn labe' (sıkıysa gel de al).
Ön saftan önderlik eden Leonidas ve sıkı falanj (Eski Yunanlılarda piyadelerden oluşan mızraklı alay) düzeninde savaşan Yunan birlikleri, üstün zırh ve silahlarından avantaj yaratarak iki gün boyunca devasa Pers ordusunu tutmayı başardılar. Halbuki, Perslere Yunanlıların arkasına çıkan yoldan bahseden Yunan çoban, dayanma birliklerine ihanet ederek işleri kötüye sürüklemişti. Leonidas, bunu fark ederek ordunun büyük bir kısmına geri çekilmesini emretti. Sadece Spartalıları, Thespialıları ve Thebeslileri arkadan gelen saldırıya son kez müdahale için yanında tuttu.
Sonunda, Yunan kuvvetleri bir adama yenilmişti ve Apollo'nun Delfi'deki kahini, Sparta'nın krallarından birinin düşmesi gerektiği konusunda haklı çıkmıştı. Savaştan sonra Kserkses, Leonidas'ın kafasını halk arasında gezdirmek için kestirdi. Bu son derece onur kırıcı bir eylemdi ve o zamanki tüm savaş kurallarına aykırıydı.
Leonidas'ın İntikamı Alındı
Leonidas'ın oğlu Pleistarchus babasının ölümü üzerine kral olmuştu ancak genç yaşından dolayı devlet işleriyle Pausanius ilgilenmişti. Yunanlılar, bir yıl içinde Salamis Deniz Muharebesi'ndeki ve Plataea Muharebesindeki zaferleriyle Termofil'in intikamını almışlardı. Leonidas'ın yeğeni Pausanius bile bunlardan ikincisini yönetmişti. Kserkses'in işgali şiddetle püskürtülmüştü ve Termofil'de canını verenler unutulmamıştı. Simonides'in sözleriyle bir anıt yapıldı. Anıtta; 'Git Spartalılara söyle, buradan geçen yabancı: Onların emirlerine uyduk ve burada ölü yatıyoruz'. Leonidas ve adamlarının anısına büyük bir taş aslan yapıt da dikildi. Savaştan kırk yıl sonra kralın cansız bedeni çıkartılıp Sparta'ya getirildi. Uygun bir şekilde gömüldü ve onuruna bir kahraman tapınağı kuruldu.
Antik sanatta, Kral Leonidas M.Ö. 490-480 yılları arasında yapılan, Sparta akropolisinden günümüze ulaşan mermer bir heykele konu olmuştur. Tepeli bir Korint miğferinde göz kamaştıran yüzü, işlenmiş gözleri, düşmüş kralın bir efsane haline geldiği acımasız kararlılığını tasvir ediyor.
