Napoli ve çevresindeki bölgeyi gezmeye gelen ziyaretçiler, görülecek arkeolojik güzelliklerin sayısı karşısında hayrete düşebilir. Yüzyıllar boyunca tonlarca volkanik kül ve enkazın altında kalan Napoli sahiline yayılmış bu arkeolojik alanlar, Antik Roma-İtalyan dünyasına ait en ihtişamlı ve günümüze kadar gelmiş en iyi muhafaza edilmiş kalıntılar arasındadır. Dünyanın başka hiçbir yerinde Roma'nın gündelik yaşamına dair Pompeii ve Herculaneum gibi çarpıcı sahil kentlerinden elde edilebilecek bilgiler yoktur. M.S. 79 yılında Vezüv Yanardağı'nın patlaması bu antik kentleri yalnızca tahrip etmekle kalmamış, aynı zamanda ne tuhaftır ki bu yerleri gelecekteki keşiflere saklamıştır. Bu kusursuz biçimde muhafaza edilmiş tarihi kalıntılar her yıl, Roma yaşamına dair eşsiz ve büyüleyici bir anlık görüntüyü görmeye gelen milyonlarca ziyaretçinin ilgisini çekmektedir.
Antik Tarih Ansiklopedisi, Napoli Körfezi çevresindeki arkeolojik alanlara adanmış yepyeni ve heyecan verici bir seyahat serisi başlatıyor. Söz konusu yeni gezi programımıza Pompeii ile başlıyoruz. Aşağıda yer alan bu gezi rehberi, bilhassa kendi başlarına yapacakları Pompeii turundan maksimum fayda sağlamak isteyen serbest amaçlı gezginler düşünülerek hazırlanmıştır.
Müreffeh Bir Kent
Pompeii, Sarno Nehri yakınındaki stratejik konumuyla önemli bir ticaret merkeziydi ve bu nedenle zeytin, zeytinyağı, şarap ve balık sosu (garum) gibi ürünlerin ihraç edildiği bir ticaret merkeziydi. Bir zamanlar aşağı yukarı 12.000 kişiye ev sahipliği yapan kentte hamamlar, evler, tapınaklar, kamusal binalar, pazarlar, genelevler, tavernalar, kafeler ve 20.000 kişilik bir arena bulunuyordu. Büyük olasılıkla beş küçük kasabanın birleşmesiyle oluşan Pompeii'nin ilk kent planı M.Ö. 6. yüzyılda bölgede Oskanlar adı verilen İtalik halkların yaşamasıyla ortaya çıkmıştır. Önümüzdeki yüzyıllar boyunca kent, M.Ö. 80 yılında bir Roma kolonisi haline gelmeden önce Yunanlıların ve Samnitlerin egemenliğine girmiştir. Pompeii, M.S. 62 yılında binalarının çoğuna zarar veren büyük bir depremle sarsılana kadar refah içinde yaşamıştır. Öldürücü darbeyse M.S. 79 yılında Vezüv Yanardağı'nın şiddetle patlamasıyla geldi.
Patlama ve Sonrasında Yaşananlar
M.S. 79 yılında, yalnızca 24 saat süre içerisinde gerçekleşen güçlü bir patlamayla Vezüv'ün eteklerinde yer alan kentler tamamen kül içinde kaldı. Yüzyıllardır uyuyan yanardağ muazzam bir şiddetle patladı ve gökyüzüne 30 km (18,6 mil) boyunca kaya ve gazdan oluşan uzun bir mantar bulutu gönderdi. Bulut daha sonra çöktü ve Vezüv'ün yamaçlarından aşağı doğru yoğun bir piroklastik dalgalanmayı tetikleyerek henüz bölgeyi terk etmemiş olan herkesin ölmesine neden oldu. Pompeii'de bulunan evlerin çoğu 5 metre (16 feet) derinliğe kadar uzanan bir sünger taşı ve kül örtüsü altında kalmıştı. Bu Roma kentlerinin arkeologlar tarafından yeniden keşfedilmesinin üzerinden yaklaşık 1700 yıl geçecekti ve bu yerleşimlerin olağanüstü boyutlarda muhafaza edilmiş olması büyük bir tesadüf değildi.
Pompeii'yi Yeniden Keşfetme
Bu felaketle sonuçlanan yıkımın ardından, M.S. 1594'te bir mimarın kanal kazarken tesadüfen kalıntılara rastlamasıyla yüzyıllar boyunca saklı kalan bir tarihi kalıntı ortaya çıkmıştır. Ne var ki, M.S. 1861 yılında arkeolog Guiseppe Fiorelli'nin göreve gelmesine kadar sistemli kazı çalışmaları yapılmamıştır. Fiorelli, günümüzde sit alanı çevresinde görebileceğiniz, volkanik patlamanın kurbanlarına ait meşhur alçı kalıpların yapımından sorumlu kişiydi. Pompeii'nin 66 hektarlık orijinal alanından 44'ü kazılmıştır ve kazı çalışmaları günümüzde de devam etmektedir.
Ortaya Çıkarılan Yeni Hazineler ve Tarihin Yeniden Yazılması
Pompeii'nin keşfedilmesinden 270 yıl sonra, halen volkanik kalıntıların altında bulunan 1,000m²'den (10,000 ft²) daha büyüklüğündeki Pompeii bölgesinde, yani Regio V'de geniş çaplı arkeolojik kazı çalışmaları yeniden başladı. 200'den fazla uzman ve teknisyen, 2012 yılında başlatılan ve büyük ölçüde Avrupa Birliği destekli 105 milyon Euro'luk (116 milyon $) muhafaza, onarım ve restore etme programını kapsayan Büyük Pompeii Projesi'nde çalışmaktadır. Yapılan arkeolojik kazılar sonucunda ortaya çıkan keşifler arasında yeni yapıların (parlak renkli bir atıştırmalık büfesi de dâhil olmak üzere), rengârenk fresklerin, mitolojik figürlerin bulunduğu mozaiklerin yanı sıra grafitiler de yer almaktadır.
Son zamanlarda yapılan bir başka keşif de, bir evin duvarına kazınmış ve patlamanın sanılandan iki ay sonra, yani M.S. 79 yılının Ekim ayında meydana geldiğini gösteren bir yazıya rastlanmasıdır. Pompeii kazı alanının başkanı Massimo Osanna'ya göre, patlamanın gerçekleştiği doğru tarih aslında 24 Ekim olabilir. Aradan geçen hemen hemen 2000 yılın ardından Pompeii kalıntıları barındırdığı zengin arkeolojik eserlerle bizleri hala hayrete düşürmeye devem etmektedir. Bölgenin yeni kazı alanları henüz halka açılmamıştır.
Uygulamaya Dönük Bilgiler
Pompeii, Napoli veya Sorrento'dan yapılacak basit bir gezidir. Vezüv çevresinde bir tür banliyö treni hizmeti, Napoli ve Sorrento arasında çalışan ve tüm başlıca arkeoloji parklara uğrayarak hizmet veren Circumvesuviana Hattı'dır. Her 30 dakikada bir Napoli merkezinden kalkan trenlerle Pompeii'ye yolculuk yaklaşık 30 dakika sürmektedir. Bilet ücreti şu anda tek yönlü gidiş başına 3 Euro'nun biraz altındadır.
Bu yazının yazıldığı sırada Pompeii kazı alanına giriş bileti 15 Euro'dur. Ayrıca Pompeii, Oplontis ve Boscoreale olmak üzere üç kazı alanına giriş imkanı sağlayan üç günlük geçiş kartı da 18 Euro'ya satılmaktadır. Bu biletleri alan girişlerindeki resmi bilet ofislerinden satın alabilirsiniz. Ayrıca Pompeii Arkeoloji Parkı, ziyaretçilerin hızlı satış bilet gişelerini kullanarak kuyruklardan geçmelerini sağlayan çevrimiçi bilet hizmeti olan TicketOne'dan önceden bilet almalarını önermektedir. Tüm biletlerinize bir adet harita ve alanlara ilişkin küçük bir cep kılavuzu dâhildir. Ayrıca PDF kılavuzları gezinizden önce indirmeniz de mümkün (buraya bakınız).
[image:11247
Aynı zamanda Pompeii, Herculaneum, Oplontis, Boscoreale, Napoli Arkeoloji Müzesi ve Campania bölgesindeki 70'in üzerinde diğer kültürel ve arkeolojik alana girişin yanı sıra toplu taşıma araçlarıyla sınırsız seyahat imkanı sağlayan Campania Arte Card (resmi site) da bulunmaktadır. 3 günlük Campania Arte Card 32 Euro tutarındadır ve seçtiğiniz ilk iki alana ücretsiz giriş sağlar ve ardından 3. alandan itibaren %50'ye varan indirim sağlar. 7 günlük Campania Arte Card 34 Euro tutarındadır ve ziyaret edilen ilk 5 siteye ücretsiz giriş ve daha sonra diğer sitelerde %50'ye varan indirim sağlar. Ancak toplu taşıma dahil değildir. Campania ArteCard çoğu büyük müzeden ve katılım gösteren arkeolojik alanlardan temin edilebilir. Ayrıca Campania ArteCard resmi web sitesinden çevrimiçi ortamda önceden satın alınabilir.
Pompeii'yi Ziyaret
Pompeii kazı çalışmaları haklı gerekçelerle İtalya'nın en popüler turistik yerleri ve günübirlik turistik noktaları arasında yer almaktadır. M.S. 18. yüzyılın ortalarındaki ilk planlı kazılardan bu yana Pompeii, hem akademisyenleri hem de turistleri hayrete düşürmüştür. Hayalet görünümlü kalıntıları sayesinde dünyanın en sürükleyici ve heyecan verici arkeolojik deneyimlerinden birini sunmaktadır. Ancak Pompeii aynı zamanda her yıl yaklaşık 4 milyon ziyaretçisiyle dünyanın en hareketli arkeolojik alanlarından biridir. Bu anlamda tek başınıza olmayacaksınız ve yoğun dönemde Pompeii sokakları tıklım tıklım dolabilir. Kazı yapılan 49 hektarlık (121 dönüm) alanıyla Pompeii uçsuz bucaksız olup, ziyaretçileri bir haritayla bile sokak labirentlerinde kolaylıkla kaybolabilir ve size doğru yönü gösterecek hiçbir görevli yoktur.
Pompeii'ye iki ana giriş olduğunu bilmek önemlidir. Porta Marina ana giriştir ve bu noktadan sesli rehberlik alabilirsiniz. Aynı zamanda Circumvesuviana tren hattına da en yakındır. Bu nedenle çok daha yoğun ve kalabalık dönemlerde bilet kuyrukları daha uzun olabiliyor. Amfitiyatro Meydanı'da (Piazza Amfitiyatro) bulunan diğer giriş ise çok daha sessiz olduğu dolayısıyla daha çabuk içeri girmenizi sağlayacaktır. Piazza Amfitiyatro, Trenitalia trenleri ile ulaşılabilen merkezi Pompeii tren istasyonuna yakındır (her gün sadece 9 tren çalışıyor olsa da).
Rehberli turlar için Porta Marina girişinde bulunan bilgi masasından rezervasyon yaptırılabilir. Söz konusu hizmet, Campania Bölgesi tarafından onaylanmış ve kendilerine verilen hususi yaka kartlarıyla tanınabilen uzman rehberler tarafından yürütülmektedir. Rehber eşliğinde turlar, kısıtlı zamanı olan ve gezilecek görülecek yerleri harita okuyarak vakit kaybetmeden keşfetmek isteyen ziyaretçiler açısından faydalı olabilir. Eğer tek başınıza gitmeyi tercih ederseniz, Pompeii'nin gömülü bir şehir olduğunu ve tek bir ziyaretinizde her şeyi görmenizin mümkün olmadığını unutmayın. Dolayısıyla Pompeii'de ne kadar süre vakit geçirmek istediğinizi belirlemeli ve ziyaretinizi buna göre planlamalısınız. Ayrıca, eski Roma yollarında yürüyüş yapacağınızı unutmayın, yani rahat bir şeyler giyin. Yanınızda biraz atıştırmalık ve su getirmeyi unutmayın. İçecek olarak yanınıza küçük bir şişe almanız yeterli, su doldurabileceğiniz çok sayıda çeşme bulunmaktadır.
Pompeii kentine giriş biletinizi aldıktan sonra, bilgi noktasından ücretsiz 148 sayfalık kitapçığın yanı sıra bir de harita almayı unutmamalısınız. Bu arada ne yazık ki yetersiz personel nedeniyle pek çok en iyi müstakil bina kilit altında ve içeri girmeniz gereken pek çok yerin kapalı olduğunu göreceksiniz. Gezi programınız ne olursa olsun, her türlü değişikliğe karşı hazırlıklı olun. Gezilecek görülecek yerler çoğunlukla tüm gün açıktır, ancak bazı evlerde çalışma saatleri azaltılmıştır ya da bakım nedeniyle kapalıdır. Pompeii resmî web sitesinde, bu sayfadaki her bir REGIO'ya tıkladığınızda açılış ve kapanış saatleri hakkında bilgi bulabilirsiniz.
Müsait vaktinize uygun olarak değişik gezi güzergahları vardır. Bilgilendirme noktasından temin edilen ücretsiz Pompeii haritası 2 saat, 3 saat, 5 saat ve 7 saat süren dört farklı güzergâh sunmaktadır. Biz bu bölümde 5 saatlik bir güzergah ve ziyaretiniz sırasında görmeniz gereken 20 yer tavsiye ediyoruz. Tavsiye edilen güzergâh Piazza Amfitiyatro'dan (Amfitiyatro Meydanı) başlamakta, kalabalıkların yoğun olduğu Forum ve Bazilika bölgesini sona saklamaktadır. Ziyaretinizi bitirdiğinizde, genellikle öğleden sonra tüm büyük gruplar alanı çoktan boşaltmış olacaktır. Güzergâh boyunca pek çok yerin önünden geçeceksiniz, ancak gerçekten de etrafta açık bir kapı gördüğünüzde hemen geçip gidin. Pek çok ev yeni restore edilmiş ve yakın zamanda yeniden açılmıştır.
Mutlaka Görülmesi Gereken 20 Turistik Yer ile Birlikte Tavsiye Edilen Güzergâh Programı
1. Geniş Palaestra ''Açık Avlu'' (tüm gün açık)
Geniş Palaestra (açık avlu), jimnastik ve atletizm antrenmanlarının yapıldığı bir yer olarak inşa edilmiştir. Revaklarla çevrili devasa avlusunda büyük bir yüzme havuzunun kalıntıları bulunmaktadır. M.S. 2015 yılında yeniden halka açılan Palaestra, günümüzde kalıcı bir sergi olarak kullanılmaktadır.
2. Amfitiyatro (tüm gün açık)
Amfitiyatro gladyatör savaşlarında kullanılmıştır ve bu anlamda türünün en eski örneğidir. Kolezyum'dan 150 yıl önce M.Ö. 70 yılında inşa edilen tiyatro 20.000 seyirci alabiliyordu.
3. Julia Felix'in Evi (tüm gün açık)
Via dell'Abbondanza, (antik Pompeii'nin eski çağlardaki ana caddesi) boyunca yer alan Julia Felix Evi, Pompeii'deki en büyük konutlardan biridir. Evin sahibi Julia Felix, yapının bir bölümünü kiralık dairelere, diğer bölümlerini ise halkın kullanımına açmıştır. Bu yapı kompleksi bir atriyum ev, geniş bahçeler, sıcak hamamların bulunduğu bir termal tesis ve geniş bir parktan oluşuyordu. Muhteşem bir tadilattan geçirilen kompleks günümüzde halka açık durumdadır.
4. Vetutius Placidus'un Thermopolium'u (sokaktan görülebilir)
Vetutius Placidus'un thermopolium'u (yemek evi) doğrudan via dell'Abbondanza'nın güney tarafında yer almaktadır. Thermopolia denilen bu barlarda sıcak ile soğuk yiyecek ve içecekler servis edilirdi. 'L' şeklindeki kâgir yapıdan oluşan tezgâhta yiyeceklerin konulduğu saklama amaçlı büyük küpler bulunmaktadır. Barın arka duvarında, küçük bir portatif sunak üzerinde kurban kesen ev halkının dehasını tasvir eden bir sahnenin yer aldığı resimli bir lararium (Antik Roma'da ev ya da bazı mekânların koruduğuna inanılan tanrıya adanmış kutsal alan) bulunmaktadır.
5. Paquius Proculus'un Evindeki Köpek Mozaiği (sokaktan görülebilir)
Paquius Proculus'un Evi halka kapalı olmakla birlikte en göze çarpan özelliği dışarıdan görülebilmektedir. Bu, kapıya zincirlenmiş bir bekçi köpeğini tasvir eden ince bir mozaik döşemedir.
6. Stephanus Çamaşırhanesi (tüm gün açık)
Stephanus Çamaşırhanesi, Pompeii'de bulunan en kapsamlı çamaşırhanelerden biridir ve bu yerde üretilen kumaşlar yıkanarak üzerindeki lekeler çıkarılmıştır. Stephanus'un çamaşırhanesi M.S. 62 depreminden hemen sonra inşa edilmiş ve özel bir konut olarak modern bir fabrikaya dönüştürülmüştür. Yapı geçtiğimiz yıllarda kapsamlı bir restorasyondan geçmiştir.
7. Stabian Hamamları (tüm gün açık)
Stabian Hamamları Pompeii'deki en eski yapılardır. Bu yapı kompleksi toplamda 3.500 metrekarenin üzerinde bir alanı kaplamaktadır ve birbirine bitişik iki bölüme ayrılmış olup sırasıyla erkekler ile kadınlar kullanımına ayrılmış ve egzersiz amaçlı kullanılan bir açık avlu (palaestra) içermektedir. Erkekler hamamı polikrom denilen sıvalarla titizlikle dekore edilmiştir.
8. The Lupanar ''Pompeii Genelevi'' (tüm gün açık)
Genelev (Latince: lupanar) Pompeii'de en çok ziyaret edilen binalardan biridir ve içeri girmek isteyenlerin büyük olasılıkla sıraya girmesi gerekecektir. Bu yer iki katlıdır ve içinde gömme yatakların yanı sıra küçük bir tuvalet bulunan 10 odası bulunmaktadır. Odalara açılan kapıların üzerinde erotizm içeren tasvirler yer almaktadır.
9. Marcus Lucretius'un Evi (tüm gün açık)
Marcus Lucretius Evi'nin en enteresan yanı atrium (bilhassa Roma ve Yunan mimarlığında avlu) bölgesine bakan bahçesidir. Bahçede, Silenos heykelinden fışkıran bir su kaynağı tarafından beslenen mermerden yapılmış zarif bir şelale çeşmesi bulunmaktadır.
10. Popidius Priscus'un Fırını (sokaktan görülebilir)
Pompeii'de üretilen ekmekler gündelik hayatta kullanılan lokal fırınlarda üretiliyordu. Bölgede her biri kendi bölgesine tedarik sağlamak üzere yaklaşık 35 fırın bulunmuştur. Popidius Priscus Fırını'nda dört adet büyük değirmen taşı, bir ahıra ait izler, dört adet ambar odası ve ekmek pişirmek amacıyla kullanılan büyük bir fırın bulunmaktadır.
11. Napoli Prensi'nin Evi (tüm gün açık)
Napoli Prensi'nin Evi, içinde bir impluvium (gölet) ve üzerinde bolca oyularak işlenmiş desteklere sahip mermer bir masa barındıran güzel bir iç avluya (atrium) sahiptir. Evin tüm odalarının duvarları Dördüncü Pompei Tarzı'nda dekore edilmiş olup, yazlık triclinium'un (çoğulu Triclinia) duvarlarına gerçek boyutlarda Baküs ve Venüs tasvirleri resmedilmiştir. Ayrıca evin bahçesinde ailece yapılan ibadetler esnasında kullanılan tapınak tarzı bir lararium bulunmaktadır.
12. Vettii Evi'ndeki Priapus Freski (sokaktan görülebilir)
Genellikle ev halka açık değildir, ancak binanın en çarpıcı özelliği olan bereket tanrısı Priapus'un resmedildiği fresk, giriş kapısından bakıldığında sokak üzerinden görülebilmektedir. Priapus, içinde para bulunan bir keseye karşılık çok büyük boyutlardaki erkeklik organını tartarken resmedilmiştir. Bu fresk büyük olasılıkla ticaret sayesinde zenginliğe kavuşan ev sahipleri Vettii kardeşlerin ekonomik refahını simgelemektedir.
13. Faun Evi (tüm gün açık)
Faun Evi, Pompeii'de en çok ziyaret edilen evlerden biridir. Evin adı, ana iç avludaki (atrium) impluviumun (Roma avlularında genellikle merkezde bulunan bir süs havuzu) ortasında bulunan bronz Dans Eden Faun heykelinden gelmektedir. Bu ev kentin bütün bir bloğunu ya da insulasını (çoğu kez caddeler ile çevrilmiş çok katlı bir yapı çeşidi) kaplamaktadır. İki atrium (avlu) ve iki peristil (antik mimarlıkta sütunlu koridorlar ile çevrelenmiş dikdörtgen biçimli üstü açık bir avlu) çevresinde yatak odaları (cubicula), yemek odaları (triclinia), karşılama odaları, bir çalışma ofisi (tablinum) ve ev işleri hizmetleri veren odalar gibi bir dizi yer bulunmaktadır. Giriş kapısının önünde hoş geldiniz anlamına gelen HAVE kelimesi yer almaktadır.
14. Gizemler Villası (tüm gün açık)
Pompeii kent surlarının dışında yer alan Gizemler Villası, Vezüv bölgesindeki en iyi korunmuş kırsal arazilerde bulunan villalardan biri olarak kabul edilmektedir. Bu villa ününü, kabul odalarından birinin duvarlarını kaplayan çok güzel duvar resimlerine borçludur. İkinci Pompeii Stilinde yapılmış gerçek boyutlu figürlerin yer aldığı esrarengiz bir tablo, genç bir kızın Dionysos Gizemlerine kabul edilme törenini betimliyor gibi görünmektedir. Diğer odalar da benzer biçimde suni mermer süslemeli İkinci Stil duvar süslemelerinin şahane örneklerini muhafaza etmektedir.
15. Forum Hamamları (tüm gün açık)
Forum Hamamları da her biri birbirinden farklı girişleri olan kadın ve erkek bölümlerine ayrılmıştır. Duvarları bahçe sahnelerinden oluşan fresklerle harika bir biçimde süslenmiştir ve tonoz tavanları alçı fresklerle donatılmıştır.
16. Apollon Tapınağı (tüm gün açık)
Apollon Tapınağı Pompeii'deki en eski ibadet yerlerinden biridir. Tapınak yüksek bir podyum üzerinde durmaktadır ve orijinalinde iki kat yüksekliğinde olan kesintisiz bir sütun dizisi ile çevrilidir. Merdivenlerin dibinde, üzerinde M.Ö. 80 yıllarında tapınağı inşa eden dört yetkilinin isimlerinin yazılı olduğu büyük bir sunak bulunmaktadır.
17. Forum & Bazilika (tüm gün açık)
Forum, kamusal hayatın merkeziydi ve Pompeii'nin en eski yeriydi. Burası aynı zamanda amfitiyatro inşa edilmeden önce gladyatör oyunlarının düzenlendiği yerdi. Forum'un çevresinde Jüpiter Tapınağı da dâhil olmak üzere birtakım önemli idari ve dini binalar bulunmaktadır.
Bazilika, Forum'un batı köşesinin yakınında yer alır ve Pompeii'deki en eski ve en önemli kamusal yapıdır. Aynı zamanda tüm Roma dünyasında bu tür yapıların en eski örneklerinden biridir.
18. Tiyatrolar & Gladyatörler Kışlası (tüm gün açık)
Büyük Tiyatro, Yunan stilinde inşa edilmiş ve tepedeki doğal eğime oyularak yapılmış 5000 kişilik devasa bir tiyatroydu. Augustus döneminde (MÖ 27 - MS 14) tiyatro önemli ölçüde restore edilmiş ve Roma tarzına göre genişletilmiştir. Günümüzde Büyük Tiyatro, her yıl düzenlenen ve klasik tiyatronun sergilendiği bir yaz festivali olan Pompeii Theatrum Mundi'ye (dünya sahnesinde oynanan tiyatro) ev sahipliği yapmaktadır.
Büyük Tiyatro'nun sahnesinin arkasında yer alan dörtgen şeklindeki revak, ilk zamanlarda tiyatro gösterilerine verilen aralarda izleyicilerin gezinti yapabileceği bir bölüm olarak tasarlanmıştı. M.S. 62 yılındaki depremden sonra bu yapı işlevi değiştirilerek gladyatörlerin kışlası haline getirilmiştir.
Hemen yandaki Küçük Tiyatro, müzik ve şarkı performanslarının yanı sıra o zamanın en popüler tiyatro türü olan pandomim gösterileri amacıyla kullanılan üstü kapalı küçük bir tiyatrodur (odeon). Bu bina yaklaşık 1.500 kişilik oturma kapasitesine sahipti.
19. İsis Tapınağı (tüm gün açık)
Tapınak, kültü Roma İmparatorluğu boyunca yaygın olan Mısır tanrıçası İsis'e adanmıştır. Revaklı bir avlunun ortasında yer alır ve yükseltilmiş bir podyum üzerinde durur. Revak, şu anda Napoli'deki Ulusal Arkeoloji Müzesi'nde bulunan ve Mısır manzaraları ile Nilotik sahnelerin tasvirlerini içeren fresk resimlerle süslenmiştir. Bu yapı kompleksinin doğu tarafında, Nil'in kutsal sularının bulunduğu bir yeraltı havzasına inen bir merdivenin bulunduğu küçük bir bina yer almaktadır.
20. Menander Evi (azalan şalışma saatleri)
Dekorasyon zenginliğiyle atrium ve peristilinin ihtişamı bu evi Pompeii'nin en etkileyici evlerinden biri haline getirmektedir. Bu ev adını, Atinalı oyun yazarı Menander'in revakta yer alan bir tablosundan almaktadır. Duvarlar, İlyada ve Odysseia'dan sahnelerin yanı sıra Nilotik ve deniz manzaralarını tasvir eden Dördüncü Stil fresklerle zengince dekore edilmiştir. Ayrıca evin küçük bir termal merkezi de bulunmaktaydı.
Pompeii'ye yapılacak bir gezi, Napoli'de bulunan ve Farnese koleksiyonuna, Pompeii ve Herculaneum kazılarında çıkarılan en iyi sanat eserlerine, mozaiklere ve fresklere ev sahipliği yapan Arkeoloji Müzesi'ni ziyaret etmeden tamamlanmış sayılmayacaktır. Bu müze aynı zamanda Mısır'a ait antik Yunan eserlerinden oluşan geniş bir koleksiyona da sahiptir. Müzedeki önemli noktaları görmek amacıyla yaklaşık iki/üç saat ve sergilenen geniş koleksiyonun daha fazla detayına inmek üzere yaklaşık dört saat vakit geçirmeyi planlayabilirsiniz.
